Faruk GÜNEŞ Psikolojik Danışman MESLEK SEÇİMİ Faruk GÜNEŞ Psikolojik Danışman

Meslek Seçmek Yaşam Biçimini Seçmektir

Birçok insan seçmiş olduğu mesleğin getireceği hayat biçimini bilmediği ve incelemediği için başarısız, verimsiz ve seçmiş olduğu meslekte mutsuz olmaktadır.

Meslek Seçimi Neden Önemlidir? Meslek seçimi, yaşamımızda aldığımız önemli kararlardan biridir. Günümüzün büyük bir bölümünün iş ortamında ve işe yönelik faaliyetlerle geçtiğini düşünürsek, meslek seçiminin ne kadar önemli bir karar olduğunu daha iyi anlayabiliriz.

Meslek Seçimi Neden Önemlidir? Meslek seçimi sadece ne iş yapılacağı ile değil aynı zamanda nasıl bir yaşam sürüleceği ile de ilgilidir. Bireyin seçtiği meslek gelecekteki yaşam standardını, tarzını ve sosyal yaşantılarını belirleyici bir rol oynamaktadır. Bu nedenle meslek seçimi ile ilgili vereceğimiz karar bir anlamda geleceğimizle ilgili vereceğimiz önemli bir karardır.

Neden Bir İşte Çalışırız? Bir meslek seçmemizin ve bir işte çalışmamızın pek çok nedeni bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır; Yaşamımızı sürdürebilmek için, gerekli geliri kazanmak için; Mesleğimizden elde ettiğimiz gelir bizim nerede oturacağımız, nasıl giyineceğimiz, nasıl bir sağlık hizmeti alacağımız gibi birçok alanda yaşamımızı etkiler.

Neden Bir İşte Çalışırız? Kişisel gelişimimiz için, Mesleğimiz, ilgilerimiz ve değerlerimiz doğrultusunda yeteneklerimizi kullanarak kendimizi geliştirmemizi ve özgüven sahibi olmamızı sağlar. Bireysel kimliğe sahip olmak için, Mesleğimiz ben kimim ve ne iş yapıyorum sorularına cevap bularak bireysel bir kimlik oluşturmamızı sağlar.

Neden Bir İşte Çalışırız? Toplumda statü elde etmek için, Mesleğimiz bizim toplumdaki konumumuzu ve toplumsal saygınlığımızı belirler.  Sosyal ilişkilerde bulunmak için, Mesleğimiz kimlerle arkadaşlık edeceğimizi, kiminle evleneceğimizi, hangi sosyal etkinliklerde bulunacağımızı, çocuklarımıza nasıl bir eğitim ortamı sağlayacağımızı belirler. Mutlu ve başarılı bir yaşam sürmek için, Sevdiğimiz bir meslekte çalışmak beraberinde başarı, mutluluk ve mesleki doyumu da getireceğinden mesleğimiz, monoton bir yaşam yerine dinamik bir yaşam sürmemizi sağlar.

Meslek Seçiminde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Faktörler Nelerdir? Mesleğimizi seçerken, yapmaktan hoşlandığımız etkinlikleri  ve bulunmayı  tercih ettiğimiz ortamları düşünmeliyiz. İnsanlarla yüz yüze  çalışmak mı istersiniz? Makineler ve araçlarla mı çalışmak istersiniz? Kapalı ortamlarda, masa başında mı çalışmak istersiniz? Yalnız başınıza mı çalışmak istersiniz? Hareketli ya da sakin bir işte mi çalışmak istersiniz? Yoksa açık havada çalışmak mı  sizi mutlu eder? Bu ve benzeri soruları kendimize sorarak kendimizi keşfetme yolculuğumuza daha hızlı devam edebiliriz.

Meslek Seçiminde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Faktörler Nelerdir? Mesleğimizi seçerken, ilgilerimizi, yapabildiklerimizi ve bir meslekte önemli gördüğümüz durumları göz önünde bulundurmalıyız. Bu süreçte seçeceğimiz mesleğin ne tür bir eğitim gerektirdiği ve iş bulma fırsatlarını da göz önünde bulundurmalıyız. 3. Mesleki hedeflerimizi belirlerken ve çevremizdeki fırsatları değerlendirirken, hobilerimizi, katıldığımız eğitim etkinliklerini, kursları vb. konuları göz önünde bulundurmamız gerekir.

Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler Nelerdir? Bireysel özellikler (ilgi, yetenek, değer, amaç, beklenti, kişilik özellikleri, fiziksel özellikler, bireyin kendisi ve mesleklerle ilgili algılamaları, mesleki olgunluk vb.) Sosyal özellikler (ailenin özellikleri, içinde yaşanılan kültürün mesleklere ve cinsiyete dayalı algılamaları, sosyal yapı, medya vb.) Politik, ekonomik, yasal ve sisteme ilişkin özellikler (ülkenin ekonomik yapısı, yasalar, eğitim ve sınav sistemleri, iş bulma olanakları vb.) 

Meslek Seçiminde Bireysel Özellikler Yetenek; Yetenek, bir şeyi öğrenebilme, belli bir becerinin veya bilginin öğretiminden yararlanabilme gücüdür.

Meslek Seçiminde Bireysel Özellikler Akademik yetenek: sözcük, sayı ve şekillerle ifade edilen kavramları öğrenebilme gücüdür. Alt bölümlerini sıralayacak olursak;  Sözel Yetenek Sözel Akıcılık Sözel Akıl Yürütme Sayısal Yetenek Hesaplama Sayısal Düşünme Yeteneği Şekilsel Düşünme Yeteneği Şekil İlişkilerini Görebilme Uzay İlişkilerini Görebilme

Meslek Seçiminde Bireysel Özellikler Meslek seçiminde şu yeteneklerin de göz önüne alınmasında yarar vardır: Renk Algısı: tıp, biyoloji, ziraat, pilotluk, şoförlük Bellek : tıp, hukuk, tarih, sekreterlik Dikkat: sekreterlik, veznedarlık astronomi, meteoroloji Mekanik Yetenek: bütün teknik meslekler Göz - El İşbirliği: mekanik ve teknik işler, el sanatları

Meslek Seçiminde Bireysel Özellikler İlgiler; İlgi; bir faaliyeti tekrar tekrar yapma isteğidir. Kişinin bir zorunluluk olmadan herhangi bir şeyi yapmaktan hoşlandığı, onu yaparken mutlu olduğu durumlar,faaliyetler bütünüdür. İlgiler, yeteneklerin ifade yoludur. ilgiler okulda ve okul dışında geçirilen yaşantılarla gelişir veya körelir.  

Meslek Seçiminde Bireysel Özellikler Meslek Değerleri;   Meslek faaliyetlerinden beklenilen doyumlardan en önemlisi işin bitiminde elde edilen ürün, ulaşılan başarıdır. Bu başarıya erişirken insan yeteneklerini kullanmakta ve geliştirmekte böylece gizil güçlerini kullanmanın mutluluğunu da yaşamaktadır. Ama meslek faaliyetlerinden başka şeyler de beklenir.

Meslek Seçiminde Bireysel Özellikler İnsanları çalışmaya sevk eden çok değişik beklentiler vardır. Bunlara “meslek değerleri” denir. Meslek değerlerinin bazıları şunlardır; Kolay iş bulabilme Kazanç Değişiklik Yarışma Bağımsızlık Adını duyurabilme

Meslek Seçme Süreci Nasıl bir eğitime gerek olduğunu, Mesleki gelişim sürecinizin en önemli aşamalarından birisi meslek seçimidir. Meslek seçimimizi ne kadar bilinçli yaparsak, iş hayatımızda da o kadar verimli, başarılı ve mutlu oluruz.  Seçtiğimiz meslekte; Nasıl bir eğitime gerek olduğunu, Bizi ne tür görev ve rollerin beklediğini,  Ne tür çalışma koşullarının olduğunu,  İş bulma olanaklarını, Kazanç durumunu bilmemiz,  daha sağlıklı seçimler yapabilmemizi sağlar. 

Meslek Seçimi Meslek seçimini dört aşamada yaparız: Kendimizi Tanıma Çevremizi Tanıma Karar Verme  Harekete Geçme

Kendimizi Tanıma İnsanlar farklı kişisel özelliklere ve değerlere sahip oldukları için farklı meslekler seçmektedirler. Kendi kişisel özelliklerimize uygun mesleği seçmek doğru meslek seçimi için ilk adımdır denilebilir. O nedenle kişisel özelliklerimizin farkında olmamız gerekmektedir. Yeteneklerimizin ve becerilerimizin farkında mıyız? İlgilerimizin farkında mıyız? Kişilik özelliklerimizin farkında mıyız? Bizim için neler önemli?

Çevremizi Tanıma Aile ve yaşanılan ortamdaki eğitim ve iş olanaklarını bilmek meslek seçimimizi etkilemektedir. Ailemizin bize sunacağı eğitim fırsatlarını, bizi ne ölçüde destekleyebileceklerini bilmek, fırsatları yakalama ve engelleri aşma konusunda yardımcı olacaktır.

Çevremizi Tanıma Çevremizdeki olanakların neler olduğunu bilirsek, seçeceğimiz meslek için gerekli fırsatları değerlendirmek için çaba sarf ederiz. Yaşadığımız çevreyi tanımak önemlidir. Çünkü bu çevrede seçeceğimiz meslekle ilgili eğitimi alabileceğimiz olanaklar yoksa diğer alternatifleri (başka şehire gitmek, yatılı okul vb.) değerlendirmek gerekir.

Çevremizi Tanıma Ülkemizin meslek seçme ile ilgili politikasını da bilmemiz gerekmektedir. Ülkemizde ilköğretim ve ortaöğretim aşamasında ya da ortaöğretim sonrasında girilmesi gereken sınavlar ve bu sınavların şartları, sınav sonrası gidilebilecek eğitim kurumları ile ilgili bilgi sahibi olmamız gerekir. Hangi sınavlarla hangi okullara gidebileceğimizi, o okullardan sonra eğitim fırsatlarımızın neler olacağını vb. bilmek yine meslek seçiminin diğer bir aşamasıdır.

Karar Verme Meslek seçim sürecinin ilk iki aşamasını gerçekleştirdikten sonra sıra uygun meslek seçimi ile ilgili karar verme aşamasına gelmiştir. Kendimizi ve çevremizdeki olanakları dikkate alarak uygun olabilecek meslekleri belirleyip, bu mesleklerle ilgili istenen ya da istenmeyen durumları karşılaştırarak uygun olabilecek meslek grubuna karar vermemiz gerekmektedir. Meslek seçme sürecinin önemli bir aşaması olan karar verme belki de en zor aşamadır. O nedenle edindiğimiz her türlü bilgiyi bu aşamada kullanmalıyız.

Harekete Geçme Karar verme aşamasından sonra kişi seçtiği mesleği edinebilmek için kendisine bir takım hedefler koymalıdır. Şu anki potansiyelimizi ve çevresel ortamımızı göz önünde bulundurarak seçtiğimiz meslek için neler yapmamız gerektiğini ve hangi yönlerden kendimizi geliştirmemiz gerektiğini belirlemeliyiz. Başka bir deyişle, belirlediğimiz hedefe ulaşmak için eğitsel ve mesleki açıdan planlar yapmalıyız. Daha sonra da bu planları hayata geçirmek için harekete geçmeliyiz. Sadece karar vermek bir meslek sahibi olmak için yeterli değildir. Unutmayalım ki verdiğimiz kararlar ancak uygulandığı takdirde gerçekleşebilir.

Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr