KAVRAM ÖĞRETİMİ

Kavram öğretim süreci; Eşleme (ayıdetme) düzeyi öğretim, Öğretim,

1.Eşleme (ayıdetme) düzeyi öğretim, Kavram öğretiminden önce, öğretilecek kavramın ayırtetme düzeyinde öğrenilmiş olması gereklidir. Kavram ayırtetme düzeyinde öğrenilmemiş ise kavram öğretimi gerçekleşemez. Bu nedenle öncelikle öğrenciye öğretilmesi istenen kavramın ayırtetme öğretimi yapılmalıdır.

Ayırdetme (eşleme), aynı (eş) nesneleri bir araya getirmek demektir. Ayırdetme sayesinde çocuklar, aynı nesnelere aynı isimlerin verildiğini öğrenirler. Ayrıca, nesnelerin bazı açılarından benzer olduklarını, bazı açılardan ise farklı olduklarını da öğrenirler; böylece renk, şekil, büyüklük gibi bazı önemli özellikleri kavrarlar.

Kavram Analiz süreçleri: Kavramın; İlişkili niteliklerinin belirlenmesi İlişkisiz niteliklerinin belirlenmesi Olumlu örneklerinin belirlenmesi Olumsuz örneklerinin belirlenmesi

İlişkili (Ayırıcı) nitelikleri: Kavramın ilişkili (ayırıcı) nitelikleri, kavramın yapısında vardır ve kavramı tanımlar. Örneğin; Kavram: 3 ilişkili niteliği: sayılan, görülen nesnenin üç tane olması. Kavram: Meyve İlişkili niteliği: besleyici tatlı bitkiler

Kavram: sarı İlişkili niteliği: rengi Kavram: kare İlişkili niteliği: dört kenarının olması,kenarlarının eşit uzunlukta olması.

İlişkisiz (Ayırıcı Olmayan) Nitelikleri: Kavramın ilişkisiz (ayırıcı olmayan) nitelikleri ise, kavramın yapısında vardır ve kavramı tanımlamaz. Kavram: 3 ilişkisiz niteliği: Farklı yerlerde, farklı şekillerle, farklı renklerle, farklı büyüklüklerde vb. yazılmış üç rakamı Kavram: Meyve İlişkisiz niteliği: farklı büyüklükte, farklı şekilde, farklı tatlarda olması.

Kavram: sarı İlişkisiz niteliği: Farklı şekil, malzeme, büyüklük vb. araçlar (sarı kare, sarı lego, sarı kumaş, sarı mandal) Kavram: kare İlişkilisiz niteliği: karenin kağıttan kesilmiş olması, büyük ya da küçük olması, kumaştan yapılmış olması.

Analiz yapılırken kavramın ilişkili ve ilişkisiz niteliklerini ayırmak güçleştikçe, kavramın çocuk tarafından öğrenmesinin de güçleşeceği düşünülmelidir. İlişkisiz niteliklerin somut örneklerinin sunulması kavramın öğrenilmesini kolaylaştırır. Kavram analiz edilirken ilişkisiz niteliklerin iyi belirlenmesi ve somutlaştırılması önem taşımaktadır

Olumlu örnekler: Kavramı örnekler Örneğin; Kavram: Meyve Olumlu örnekler: Elma, muz, karpuz, erik Kavram : 3 Olumlu örnekler: 3, 3, 3, 3

Kavram: Sarı Olumlu Örnekler: sarı kare, sarı kalem, sarı lego Kavram: Kare Olumlu Örnekler: kağıt kare, kumaş kare, tahta kare

Olumsuz örnekler: Kavramın örnek olmayanlarını örnekler. Örneğin; Kavram: Meyve Olumsuz örnekler: domates, soğan, patlıcan Kavram : 3 Olumsuz örnekler: 5, 4, 6, 7

Kavram: Sarı Olumsuz Örnekler: kırmızı kare, yeşil kalem, beyaz lego vb. Kavram: Kare Olumsuz Örnekler: üçgen, dikdörtgen, daire vb.

3, 3, 3, 3 5, 4, 6, 7 Kavram İlişkili nitelik İlişkisiz nitelik Olumlu örnek Olumsuz örnek 3 sayılan, görülen nesnenin üç tane olması. farklı şekil, renk ve büyüklük te olması. 3, 3, 3, 3 5, 4, 6, 7 Meyve besleyici tatlı bitkiler farklı büyüklük te, şekil ve tatta olması. Elma, muz, karpuz, erik domates, soğan, patlıcan

Kavram İlişkili nitelik İlişkisiz nitelik Olumlu örnek Olumsuz örnek Sarı rengi Farklı şekil, malzeme, büyüklük vb. araçlar sarı kare, sarı kalem, sarı lego kırmızı kare, yeşil kalem, beyaz lego Kare 4 kenarlı kenarların eşit uzunlukta olması Farklı malzeme, büyüklük te olması. kağıt kare, kumaş kare, tahta kare üçgen, dikdörtgen, daire vb.

Kavramların ilişkisiz nitelikleri kavramın olumlu örneklerini karşılar. Kavramlar öğrenilirken benzer ve yakın örneklere yer verilmesi kavramın öğrenilmesini kolaylaştırır. Kavramı öğretirken ilişkisiz niteliklerin sistematik olarak farklılaştırılması gerekmektedir.

Öğretimde Materyallerin Farklılaştırılması 1. set: aynı tür, aynı tip (malzeme ve ebatlar), farklı renk. 2. set: aynı tür, farklı tip (malzeme ve ebatlar), farklı renk. 3. set: farklı tür, farklı tip (malzeme ve ebatlar) ve farklı renk.

Aynı tür, aynı tip, farklı renk araç setleri: I.set: 2 nesne arasından; Kırmızı kase - Sarı kase. Sarı ataç - Kırmızı ataç. Kırmızı toka - Sarı toka. Sarı düğme - Kırmızı düğme. .

II. Set: 3 nesne arasından; mavi kalem - sarı kalem - kırmızı kalem. mavi toka - kırmızı toka - sarı toka. kırmızı ataç - sarı ataç - mavi ataç. mavi kalemtıraş - sarı kalemtıraş -kırmızı kalemtıraş

III.set: 4 nesne arasından; mavi toka-sarı toka-kırmızı toka-yeşil toka. kırmızı balon-sarı balon-yeşil balon-mavi balon. mavi bant-kırmızı bant-yeşil bant-sarı bant. yeşil zarf-sarı zarf-mavi zarf-kırmızı zarf.

BİLDİRİMLER Ölç. SORULAR 1. Aynı türde, 2 farklı renkte (k,s), aynı tipte (aynı büyüklük ve malzemede), her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı renkte olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. % 100 (öğretmenin elinde kırmızı nesne var.) 1. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” a. Kırmızı kase-Sarı kase. b. Sarı ataç-Kırmızı ataç. c. Kırmızı toka-Sarı toka. d. Sarı düğme-Kırmızı düğme. 2. Aynı türde, 3 farklı renkte (k,s, m), aynı tipte (aynı büyüklük ve malzemede), her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. 2. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” a. mavi kalem-sarı kalem-kırmızı kalem. b. mavi toka-kırmızı toka-sarı toka. c. kırmızı ataç-sarı ataç-mavi ataç. d. mavi kalemtıraş-sarı kalemtıraş-kırmızı kalemtıraş.

3. Aynı türde, 4 farklı renkte (k,s,m,y), aynı tipte (aynı büyüklük ve malzemede), her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı renkte olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. % 100 (öğretmenin elinde kırmızı nesne var.) 3. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” a. mavi toka-sarı toka-kırmızı toka-yeşil toka. b. kırmızı balon-sarı balon-yeşil balon-mavi balon. c. mavi bant-kırmızı bant-yeşil bant-sarı bant. d. yeşil zarf-sarı zarf-mavi zarf-kırmızı zarf.

Aynı tür, farklı tip, farklı renk araç seti: I.set: 2 nesne arasından; Kırmızı cam kase - Sarı ahşap kase. Sarı plastik ataç - Kırmızı metal ataç. Kırmızı metal toka - Sarı plastik toka. Sarı plastik düğme - Kırmızı kemik düğme

II.set: 3 nesne arasından; mavi tahta kalem-sarı plastik kalem-kırmızı metal kalem. mavi plastik toka-kırmızı metal toka-sarı kumaş toka. kırmızı metal ataç-sarı plastik ataç-mavi tahta ataç. mavi plastik kalemtıraş-sarı metal kalemtıraş-kırmızı kapaklı kalemtıraş

III.set: 4 nesne arasından; mavi bez toka-sarı plastik toka-kırmızı çiçek toka-yeşil tüllü toka. kırmızı sosis balon-sarı yuvarlak balon-yeşil şeffaf balon-mavi halkalı balon. mavi para bandı-kırmızı yara bandı-yeşil koli bandı-sarı izole bant. yeşil küçük zarf-sarı büyük zarf-mavi çiçek desenli zarf-kırmızı gül desenli zarf.

mavi tahta kalem-sarı plastik kalem-kırmızı metal kalem. BİLDİRİMLER Ölç. SORULAR 1. Aynı türde, 2 farklı renkte (k,s), farklı tipte , her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı renkte olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. % 100 (öğretmenin elinde kırmızı nesne var.) 1. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” Kırmızı cam kase - Sarı ahşap kase. Sarı plastik ataç - Kırmızı metal ataç. Kırmızı metal toka - Sarı plastik toka. Sarı plastik düğme - Kırmızı kemik düğme 2. Aynı türde, 3 farklı renkte (k,s, m), farklı tipte, her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. 2. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” mavi tahta kalem-sarı plastik kalem-kırmızı metal kalem. mavi plastik toka-kırmızı metal toka-sarı kumaş toka. kırmızı metal ataç-sarı plastik ataç-mavi tahta ataç. mavi plastik kalemtıraş-sarı metal kalemtıraş-kırmızı kapaklı kalemtıraş

3. Aynı türde, 4 farklı renkte (k,s,m,y), aynı tipte, her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı renkte olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. % 100 (öğretmenin elinde kırmızı nesne var.) 3. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” mavi bez toka-sarı plastik toka-kırmızı çiçek toka-yeşil tüllü toka. kırmızı sosis balon-sarı yuvarlak balon-yeşil şeffaf balon-mavi halkalı balon. mavi para bandı-kırmızı yara bandı-yeşil koli bandı-sarı izole bant. yeşil küçük zarf-sarı büyük zarf-mavi çiçek desenli zarf-kırmızı gül desenli zarf.

Farklı tür, farklı tip, farklı renk araç seti: I.set: 2 nesne arasından; Kırmızı kase - Sarı silgi Sarı kalem - Kırmızı ataç Kırmızı toka - Sarı düğme Sarı kalemtıraş - Kırmızı düğme

II.set: 3 nesne arasından; mavi kalem - sarı toka - kırmızı ataç. mavi kapak - kırmızı silgi - sarı kalemtıraş. kırmızı bardak - sarı cetvel - mavi saat. mavi kutu - sarı küpe - kırmızı taş

mavi toka - sarı balon - kırmızı çiçek -yeşil ip. III.set: 4 nesne arasından; mavi toka - sarı balon - kırmızı çiçek -yeşil ip. kırmızı silgi - sarı boncuk - yeşil kalem -mavi ataç. mavi bant - kırmızı zarf - yeşil düğme –sarı top. yeşil kurdele - sarı saat - mavi bardak -kırmızı makas.

BİLDİRİMLER Ölç. SORULAR 1. Farklı türde, 2 farklı renkte (k,s), farklı tipte , her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı renkte olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. % 100 (öğretmenin elinde kırmızı nesne var.) 1. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” Kırmızı kase - Sarı silgi Sarı kalem - Kırmızı ataç Kırmızı toka - Sarı düğme Sarı kalemtıraş - Kırmızı düğme 2. Farklı türde, 3 farklı renkte (k,s, m), farklı tipte, her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. 2. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” mavi kalem - sarı toka - kırmızı ataç. mavi kapak - kırmızı silgi - sarı kalemtıraş. kırmızı bardak - sarı cetvel - mavi saat. mavi kutu - sarı küpe - kırmızı taş

3. Farklı türde, 4 farklı renkte (k,s,m,y), aynı tipte, her bir renkten birer tane nesne arasında kırmızı olan gösterilip, “Bununla aynı renkte olanı göster” dendiğinde, aynı renkte olanı (kırmızı) gösterir. % 100 (öğretmenin elinde kırmızı nesne var.) 3. “Buna bak, önündekilere bak ve bununla aynı renkte olanı göster.” mavi kalem - sarı toka - kırmızı ataç. mavi kapak - kırmızı silgi - sarı kalemtıraş. kırmızı bardak - sarı cetvel - mavi saat. mavi kutu - sarı küpe - kırmızı taş