OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN METİNLERİ TANIMA VE GRUPLANDIRMA

OLAY ÇEVRSİNDE OLUŞAN EDEBİ METİNLER BU METİNLER İKİYE AYRILIR: 1-GÖSTERMEYE BAĞLI METİNLER 2-ANLATMAYA BAĞLI METİNLER

1-GÖSTERMEYE BAĞLI METİNLER A-GELENEKSEL TİYATRO Karagöz Orta Oyunu Meddah Köy Seyirlik Oyunu

B-MODERN TİYATRO Trajedi Dram Komedi

2-ANLATMAYA BAĞLI METİNLER Masal Destan Halk Hikayesi Mesnevi Manzum Hikaye Hikaye Roman

ANLATMAYA BAĞLI METİNLERLE GÖSTERMEYE BAĞLI METİNLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER Her iki metinde de metinin yapısının olay örgüsü,kişiler,zaman ve mekan üzerine kurulması. Her ikisinin de edebi metin olması

ANLATMAYA BAĞLI METİNLERLE GÖSTERMEYE BAĞLI METİNLER ARASINDAKİ FARKLAR Göstermeye bağlı metinlerde olay örgüsü gösterilir;ama anlatmaya bağlı metinlerde anlatılır. Anlatmaya bağlı metinlerde tasvirlere yer verilir;ama göstermeye bağlı metinlerde bunlar parantez içinde gösterilir.

DOSTLUK İskoçia'da yoksul mu yoksul bir çift yaşardı. Fleming'di adı. Günlerden bir gün tarlada çalışırken bir çığlık duydu. Hemen sesin geldiği yere koştu. Bir de baktı ki beline kadar bataklığa batmış bir çocuk, kurtulmak için çırpınıp duruyor. Çocukcağız bir yandan da avazı çıktığı kadar bağırıyordu. Çiftçi çocuğu bataklıktan çıkardı ve acili bir ölümden kurtardı.

Ertesi gün Fleming'in evinin önüne gelen gösterişli arabadan şık giyimli bir aristokrat indi. Çiftçinin kurtardığı çocuğun babası olarak tanıttı kendini. ‘‘Oğlumu kurtardınız, size bunun karşılığını vermek istiyorum’’ dedi. Yoksul ve onurlu Fleming ‘‘Kabul edemem!’’ diyerek ödülü geri çevirdi. Tam bu sırada kapıdan çiftçinin küçük oğlu göründü. ‘‘Bu senin oğlun mu?’’ diye sordu aristokrat. Çiftçi gururla ‘‘Evet!’’ dedi. Aristokrat devam etti: ‘‘Gel seninle bir anlaşma yapalım. Oğlunu bana ver iyi bir eğitim almasını sağlayayım. Eğer karakteri babasına benziyorsa ilerde gurur duyacağın bir kişi olur. ‘‘ Bu konuşmalar sonunda Fleming'in oğlu aristokratın desteğinde eğitim gördü.

Aradan yıllar geçti. Çiftçi Fleming'in oğlu Londra'daki St Aradan yıllar geçti. Çiftçi Fleming'in oğlu Londra'daki St. Mari's Hospital Tip Fakültesi'nden mezun oldu ve tüm dünyaya adini penisilini bulan Sir Alexander Fleming olarak duyurdu. Bir süre sonra aristokratin oğlu zatürreye yakalandı. Onu ne mi kurtardı? Penisilin!

BİR DENİZ MASALI İSTİNAZ “Denizleri aş da gel kurbanın olam, kurtar beni buralardan ne olur!” (kapı çalınır.) Ah, sen misin Lüfer Teyze. Buyur, hoşgeldin.. LÜFER T. Evladım, tam yemek yapıyordum bir de baktım hiç midye kalmamış, bir kabuk midye rica edebilir miyim lütfen. İSTİNAZ Ah teyzeciğim olsa da versem, günlerdir denizde midye bulunmuyor. LÜFER T. Olanları da benim gözlerim görmüyor, yaşlandım diye herhalde burnumun ucunu göremiyorum. İSTİNAZ (güler) Hayır teyzeciğim sen yaşlandın diye değil, deniz o kadar kirli ki ben de burnumun ucunu göremiyorum. LÜFER T. Ciddi misin. Zaten yakında açlıktan öleceğim herhalde. Eskiden şöyle minik minik hamsiler vardı, tam ağzıma layık. Karadeniz’den gelirlerdi

OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBİ METİNLER BU METİNLER İKİYE AYRILIR: 1-GÖSTERMEYE BAĞLI METİNLER 2-ANLATMAYA BAĞLI METİNLER

1-GÖSTERMEYE BAĞLI METİNLER A-GELENEKSEL TİYATRO Karagöz: Karagöz ve Hacivat taklide ve karşılıklı konuşmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatılan gölge oyunudur. Orta Oyunu: Orta oyunu, ana karakterleri Kavuklu ve Pişekâr olan açık alanda halkın ortasında oynanan Türk halk tiyatrosudur.

Meddah: Meddah veya kıssahan bir topluluk önünde çeşitli hikâyeler anlatan ve taklit sanatı yapan kişiye denir. Bu oyuna ise meddah oyunu denir.Bir tek oyuncunun çeşitli kılıklara girerek bir oyunu canlandırmasıdır. Köy Seyirlik Oyunu: Kırsal bölgelerde, köylerde görülen, daha çok yöresel yaşamdan konularını alan seyirlik oyunların oluşturduğu bir tiyatro geleneğidir.

B-MODERN TİYATRO Trajedi:İzleyicide acıma,korku gibi duygular uyandırarak ruhu tutkulardan arındırma amacı güden tiyatro çeşididir. Dram:Hayatı acıklı ve gülünç yönleriyle sahnede göstermek için yazılan tiyatro eseridir. Komedi:İnsanların ve olayların gülünç yönlerini ortaya koymak, izleyenleri güldürmek ve düşündürmek amacıyla yazılmış tiyatro eseridir.

2-ANLATMAYA BAĞLI METİNLER Masal:Sözlü halk hikâyesi. Olağanüstü öğe, kahraman ve olaylara yer veren yaşanmamış öykülerdir. Destan:Milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış tarihî toplumsal (savaş,göç, istilâ gibi) veya doğal (yangın, salgın hastalık, sel, deprem gibi) olayların anlatıldığı, hayal unsurlarıyla süslenmiş uzun manzum eserlerdir.

Halk Hikayesi:Türk edebiyatı verimleri içinde 16 Halk Hikayesi:Türk edebiyatı verimleri içinde 16.asırdan itibaren görülmeye başlanan genellikle aşıklar tarafından nazım-nesir karışık bir ifade tarzı ile dinleyicilere karşı anlatılarak nesilden nesile intikal eden yer yer masal ve destan özellikleri gösteren hikayelerdir. Mesnevi:Özellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılan divan edebiyatının en uzun şiir biçimidir.

Manzum Hikaye:Nazım şeklinde yazılan hikâyelere manzum hikâye denir Manzum Hikaye:Nazım şeklinde yazılan hikâyelere manzum hikâye denir. Manzum hikâyelerin öykülerden tek farkı şiir biçiminde yazılmış olmalarıdır. Bu tür hikâyelerde didaktik şiir özelliği görülür. Hikaye:Öykü ya da hikâye, gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa düz yazı şeklindeki anlatıdır.

Roman: Yaşanmış ya da gerçeğe uygun biçimde tasarlanmış olayları, durumları yer, zaman ve kişi unsurlarıyla dile getiren, öyküden daha uzun yazılardır.