BİLİŞSEL PSİKOLOJİ BEYİN/Nöro-Psiko-Anatomi Yrd. Doç. Dr. Şaziye Senem BAŞGÜL Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Hasan Kalyoncu Psikoloji Lisans 1. Sınıf, 2013-2014

Her davranış birçok sinir hücresinin etkinliğini gerektirir.

Sinir sistemi nedir? Canlıların içsel ve dışsal çevresini algılamasına yol açan, bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi işleyen, vücut içerisinde sinir hücreleri ağı sayesinde sinyallerin farklı bölgelere iletimini sağlayan, organların, kasların aktivitelerini düzenleyen bir organ sistemidir

Sinir sistemi iki bölümden oluşur: merkezi sinir sistemi çevresel sinir sistemi

BEYİN İnsan vücudunun en kompleks organıdır

Serebral Korteks En dışta görülen bölümdür Akıl, bilinç, dil, düşünme yeteneği, akıl yürütme ve hayal etme Dört Loba bölünür Yüzeyindeki kıvrımlar gyrus Girintiler sulkus

Serebral korteksin işlevleri Duyusal bilginin, duygularla ilişkili olarak işlenmesi Düşünme İstemli davranış Dil Mantık yürütme Algı Bellek

Frontal Lob Beynin ön kısmındadır Akıl yürütme, motor beceriler, yüksek seviyeli bilişsel yetenekler ve konuşma fonksiyonları ile ilişkilidir. Frontal lobun arka kısmında, santral sulkusa bitişik olarak uzanan motor korteks, beynin çeşitli loblarından gelen bilgiyi alır ve vücut hareketlerini düzenler

Frontal lob Geleceği planlama, Akıl yürütme, problem çözme, Konuşma, Hareketin kontrolu, Dikkat, Soyut düşünme, yaratıcı düşünce, Karar verme K İ Ş İ L İ K

Parietal Lob Beynin orta kısmında bulunur Basınç, dokunma ve ağrı gibi dokunsal duysal bilgiyi işlemler Somatosensory korteks bu lobda bulunur ve  vücut duyularının işlenmesiyle ilgilidir.

Temporal Lob Beynin alt kısmındadır. Primer işitsel korteksin bulunduğu yerdir ve duyduğumuz seslerin ve dilin yorumlanmasında önemlidir. Hipokampüs temporal lobtadır. Hafıza için çok önemli bir bölgedir

Parietal lob Dokunma, basınç, ısı ile ilgili uyaranların algılanması, Beden imajı, beden algısı, Derinlik algısı Ağrı

Oksipital Lob Beynin arka kısmındadır Görsel uyarıcı ve bilgiyi yorumlamayla ilişkilidir. Bu lobdaki Primer görsel korteks, göz retinasından gelen bilgiyi alır ve yorumlar.

Oksipital lob Görsel bilginin işlenmesi, Okuma

Homunculus

 Beyin Sapı 1. Hidbrain: Medulla, pons ve retiküler formasyon yapılarından meydana gelir. Omuriliğin kafatası içine giren bu kısmı, beyin ile omuriliği bağlar Beynin en alt bölümüdür   Medulla, omuriliğin üst kısmında yer alır ve kalp atış hızı, kan basıncı, nefes alma ve otomatik gerçekleşen diğer hayati fonksiyonları kontrol eder. Pons, medullayı serebelluma bağlar ve vucüt hareketlerinin kordine edilmesine yardımcı olur Retiküler formasyon, medullada yer alan nöral şebekedir. Uyku ve dikkat gibi fonksiyonların kontrolüne yardım eder.   2. Midbrain: İşitsel ve görsel bilgi için bir yönlendirici görevi gören beynin en küçük bölgesidir. Kulaklardan, gözlerden ve deriden aldığı bilgileri diğer merkezlere yönlendirir. Kırmızı çekirdek ve substantia nigra yı içerir. Bu bölgeler vücut hareketlerinin kontrolüyle ilişkilidir. Beyinde siyah madde olarak da bilinen substantia nigra, çok sayıda dopamine üreten nöron içerir.

Serebellum ‘Beyincik’ olarak da adlandırılır Beyin sapının arkasında ponsun başına doğru uzanır. Küçük loblardan oluşur ve iç kulak denge sistemi, duysal nöronlar, işitsel ve görsel sistemlerden gelen bilgileri alır. Hafıza ve öğrenmenin temel yönlerine ek olarak motor hareketlerin koordinasyonundan da sorumludur.

Serebellumun işlevleri Hareketin ince ayarı Denge Postur Motor koordinasyon Bilgi işleme

Talamus: Duyusal bütünleştirme Motor bütünleştirme Beyin sapının yukarısında yer alır. Hareket ve duysal bilgiyi işlemler ve dağıtır Duysal bilgiyi alır ve sonra serebral kortekste ilgili yere gönderir. Aynı zamanda serebral korteks de diğer sistemlerden aldığı bilgiyi daha sonra talamusa yollar.

Hipotalamus Talamusun altında bulunan, beyin tabanında uzanan, hipofiz bezinin yanında bir çekirdekler grubudur Beynin birçok bölgesiyle bağlantı halindedir ve açlığın kontrolü, susama, duygular, vücut sıcaklığının düzenlenmesi ve sirkadyen ritimden sorumludur Ayrıca, hipofiz bezinden salgılanan hormonlar aracılığıyla bir çok vücut fonksiyonu üzerinde kontrol sağlar

Beden ısısı düzenlenmesi Duygular Açlık Susuzluk Sirkadiyen ritm Hormonal süreçler Cinsel olgunlaşma

Limbik Sistem Dört ana yapının birleşmesinden oluşur: Hipokampus, amigdala, mamiller cisimcik, singulat girus Bu yapılar limbik sistemle hipotalamus, talamus ve serebral korteks arasında bağlantı kurar. Hafıza ve öğrenmede hipokampüs Emosyonel yanıtların kontrolünde limbik sistem merkezi rol oynar

Bazal Ganglia Talamusu çevreleyen büyük bir çekirdek grubudur. Bu çekirdekler hareketin kontrolünde önemlidir. Midbraindeki kırmızı çekirdeğin ve substantia nigranın bazal gangliya ile bağlantıları vardır.

Nöronlar soma, dentrit akson denilen üç ana kısımdan oluşur.

Sinir sisteminin temel elemanı nöron’dur. Bir nöron en az iki sinir lifi ile bir sinir hücresinden oluşur. Sinir hücresine mesaj getiren sinir lifine dentrit adı verilir. Bir sinir hücresine bağlı birden fazla dentrit bulunabilir. Böylece bir sinir hücresine, birden fazla sinyal gönderilebilir. Başka bir hücreye mesajları ulaştıran sinir lifi ise, akson (axon) olarak adlandırılır. 

Nöronlar işlevlerine göre 3 sınıfta incelenirler: 1- Duyusal nöronlar; duyuların alınmasını sağlarlar. 2- Motor nöronlar; doku, organ ya da organ sistemlerinin işleyişinde değişiklikler oluştururlar. 3- İnternöronlar; duyu ve motor nöronlar arasında yer alırlar.

Nöronlar arasındaki bağlantı noktaları; Sinapslar Uyaranların bir nörondan başka bir nörona geçişi sinaps adı verilen yapılar sayesinde gerçekleşir. Sinaps boşluğundan uyarıların (impuls) iletimi nörotransmitterler (aracı maddeler) veya mediatörler denilen maddeler sayesinde gerçekleşir. Nörotransmitterler iki sinir hücresi arasındaki bağlantıyı sağlayan kimyasal maddelerdir. Seratonin Dopamin Noradrenalin GABA

Sinir sistemi, sinir hücrelerinden oluşmuştur Sinir sistemi, sinir hücrelerinden oluşmuştur. Sinir hücreleri, vücudun içinden ve dış çevreden gelen uyarıları merkezi sinir sistemine, merkezi sinir sisteminde oluşan yanıtları da organlara iletir.