Alerjik Hastalıklarda Akupunktur Prof.Dr. Yakup GÜMÜŞALAN* *Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof.Dr. Osman ÖZCAN** **Fatih Üniversitesi Tıp Fakültesi

Gıda, ilaç, polen, güneş ışınları, çeşitli tozlar ve maddelerle temas sonucu deride, gözde, burunda, solunum yollarında ve vücudun diğer bölümlerinde normalden fazla tepki Klinik şikayetler Hastayı huzursuz eden ciltte lokal kızarıklık, kaşıntı Burunda, gözde, bronşlarda sekresyon artışı, Astımda olduğu gibi hayatı tehdit eden solunum güçlüğüne kadar geniş bir yelpazede klinik şikayetler

Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün düzenlediği uzlaşı panelinin sonuç bildirgesinde “akupunkturun astım vb alerjik hastalıkların tedavisinde kapsamlı tedavi programının bir parçası veya kabul edilebilir bir alternatif olarak uygulanabileceği” bildirilmiştir. WHO’nun akupunktur endikasyonları listesinde de “alerjik hastalıklar” yer almaktadır

Son 10 yıllık dönemde alerjik hastalıklarda akupunktur uygulanmasıyla ilgili dünya literatüründe birçok çalışmalar vardır. - Çalışmaların bir kısmı “çok olumlu sonuçlar” bildirdi - Bazı araştırmalarda ise “plasebo uygulanmasından daha başarılı olmadığı” yönünde veriler elde edilmiştir

Bilim dünyasındaki genel kanı *** Alerjik hastalıkların tedavisinde halen kullanılan steroid türevi ilaçların birçok yan etkilerinin olduğu, *** İlaç tedavisiyle ilgili kanıtların akupunkturla ilgili kanıtlardan pek de güçlü olmadığı, buna rağmen ilaç tedavilerinin uygulanmaya devam edildiği şeklindedir. *** Dolayısıyla akupunktur tedavisi uygulanarak yeni araştırmaların yapılmasının teşvik edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır

Alerjik hastalıklar vücudun farklı bölümlerinde görülebilmektedir. Değerlendirilmesi ve tedavisi de birbirinden farklıdır. Genellikle vücut direnci yetersizdir, Dış patojenlerin saldırısı söz konusudur, Rutubetli ısı vücutta normalden fazla birikmiştir, Kan ve beslenme eksikliği de görülebilir. Prensip olarak Qi akışını rahatlatmak ve kan dolaşımını aktive etmek gereklidir

Klinik tabloya göre GB20, LI4, LI11, LU5, LU9, UB12, UB13, UB20, UB21, RN17, RN22, SP10, SP9, SP6, ST36, ST40 noktalarından uygun olanların seçilerek iğnelenmesi Ayrıca tecrübe ile etkin olduğu bilinen ve muayene esnasında ağrılı olduğu belirgin olan noktaların da tedaviye eklenmesi uygun olacaktır.

Akupunktur immüno-modülasyonunun muhtemel mekanizması. Pro-opio-melano-cortin (POMC) Lenfositler Corticotropin Releasing Factor (CRF) (β-endorfin değil) interferon sentezi üzerinden immün cevap modüle edilir İnterferon Doğal katil hücreler uyarılır Böbreküstü bezi korteksi Adreno-corticotrop hormone (ACTH) Glukokortikoid üretimi artar Hipofiz Hipotalamus Nucleus raphe (medulla oblongata’da rostral ve dorsal olarak bulunur, serotonin üreten nöronlardan zengindir) 5 HT Serotonin hipotalamus’tan CRF üretilmesini güçlü şekilde uyarır Akupunktur uygulaması Akupunktur immüno-modülasyonunun muhtemel mekanizması. (Veroux G, Perciavalle Y. Fundamentals and scientific research in acupuncture. Acup in Med 1988;5:12– 4.)

ALERJİK DERMATİT Ekzojen ve endojen faktörlerin etkisi altında ortaya çıkan bir inflamatuar reaksiyondur Predispozisyonu olan hastada hipersensitivite reaksiyonuyla ilişkili olarak görülen epidermo-dermatit şeklinde kendisini gösterir.

Geleneksel Çin Tıbbının yorumuna göre dermatit, Konjenital bir defekt sebebiyle ve rüzgar, rutubet, ısı kuruluk gibi dış patojen faktörlerin etkisiyle ortaya çıkar.

* Rüzgar faktörüne bağlı olarak ortaya çıkan kaşıntı ; sıklıkla vücudun her yerinde yaygın olarak görülür çok yoğundur, şiddetlidir. aniden başlaması ile diğerlerinden ayırt edilir, hızlı gelişir, yayılır. * Ürtiker vakalarında olduğu gibi vücudun her yerinde rastgele tutulum olabilir.

** Rutubet sebebiyle ortaya çıkan kaşıntı ise esas olarak rutubetteki patolojik değişikliklere bağlıdır sıklıkla egzema vakalarındaki gibi deride şişkinlik, kabarcıklar, eksüdasyon ve erozyon ile birlikte görülebilir.

ALERJİK DERMATİT -1 Vücut noktaları (En yaygın olarak kullanılan): DU14 (Da Zhui) - LI11 (Qu Chi) : ısıyı elimine eder, güçlü immuno-modülatör etkileri vardır. UB40 (Wei Zhong) : vücutta aşırı ısı artışı varsa kanatma yöntemi ile uyarılır. SP10 (Xue Bai) : kanı temizler ve yenilenmesini sağlar. ST36 (Zu San Li) : organizmanın enerjisini arttırır, güçlendirir. SP 6 (San Yin Jiao) : immüno-modülatör noktaların en önemlilerinden birisidir, rutubetin uzaklaştırılmasını sağlar.

ALERJİK DERMATİT -2 H 7 (Shen Men) : duyguları sakinleştirir ve vejetatif sistemi regüle eder. GB20 (Feng Chi) : rüzgarın eliminasyonunu sağlayan temel noktadır. LI 4 (He Gu) : rüzgarın eliminasyonunu sağlar. Kulak noktaları En fazla semptomatik olan noktalar akciğer, adrenal, shenmen, endokrin, oksiput, alerji noktaları iğnelenir. Tutulum olan anatomik bölgeyle paralellik gösteren organ noktaları (ör, dirsek, sırt, önkol vb.) iğnelenir.

Dr. Emil Iliev tarafından yapılan çalışmada Alerjik dermatit tanısı alan hastalara haftada 3 kez, toplam 10 seans akupunktur uygulanmıştır. Akupunktur tedavisini düzenli olarak takip eden 248 hastadan ; 50’sinde çok iyi klinik sonuç (%20) 128 hastada iyi klinik sonuç (%51) 65 hastada zayıf, yetersiz sonuç (%26) elde edilmiştir. 5 hastada hiç etki elde edilememiştir (%2). (Iliev, E. Acupuncture in Dermatology. Clinics in Dermatology 1998;16:659–688)

Alerjik dermatitte kulak akupunktur tedavisinde önerilen noktalar (Iliev, E. Acupuncture in Dermatology. Clinics in Dermatology 1998;16:659–688)

BRONŞİYAL ASTIM Bronşların alerjik hastalığıdır. Astım atağı genellikle çevresel faktörlere cevap olarak ortaya çıkar Aşırı egzersize veya soğuk havaya karşı ve hatta emosyonel strese karşı içten gelen bir reaksiyonla da tetiklenebilir. Paroksismal solunum güçlüğü (dispne), Hırıltılı solunum, göğüste doluluk, tıkanma hissi, Balgamlı öksürük, siyanoz mevcuttur. Herediter olarak yatkınlık sözkonusudur. Alerjen bir maddeyle karşılaşınca astım atağı indüklenir.

BRONŞİYAL ASTIM Çin Tıbbına göre Xiao Chuan (astım) kategorisine girer Ekzojen faktörler, Uygun olmayan diyet, Emosyonel dalgalanma veya aşırı duygusallık sonucu vücut içindeki rutubetin, balgamın karışması ve yükselerek bronşları tıkaması şeklinde açıklanabilir. Genellikle dört tipte değerlendirilir. Tedavide sıklıkla Akciğer, Mesane ve Böbrek meridyenlerindeki noktalar tercih edilir.

BRONŞİYAL ASTIM 1. Soğuk balgam tipi : Belirtiler : Nefessiz kalma hissi, güç solunum, göğüste doluluk hissi, beyaz ve yapışkan balgamlı öksürük. Dil : Beyaz ve yapışkan bir tabaka ile kaplıdır. Nabız : Dalgalı ve dolgun. Tedavi prensibi : Rüzgarı ve soğuğu uzaklaştırmak, balgamı vücuttan dışarı atmak.

BRONŞİYAL ASTIM 1. Soğuk balgam tipi : Nokta önerileri : UB 12 (Fengmen) - UB 13 (Feishu): soğuk ve rüzgarın vücuttan dışarı atılmasını sağlar. Bu noktalara kupalama yöntemi de uygulanabilir. LU 5 (Chize) - LU 9 (Taiyuan): akciğerleri temizler, balgamın uzaklaştırılmasını uyarır. RN 22 (Tiantu) - RN 17 (Danzhong) : akciğer enerjisinin ters yönde akışını durdurur ve astımı giderir. LU 7 (Lieque) – DU 14 (Dazhui) – LI 4 (Hegu) : şiddetli astım atağında önerilir. Tüm noktalar baskılanacak, inhibe edilecek şekilde uyarılmalıdır

BRONŞİYAL ASTIM 2. Sıcak balgam tipi : Belirtiler : Nefessiz kalma hissi, göğüste doluluk hissi, sarı-koyu kıvamlı ve yapışkan balgam, ekspektorasyon güçlüğü, paroksismal öksürükle birlikte balgam çıkarma ve tıkanma hissi. Dil : Gövdesi kırmızı renkte, sırtı sarı ve yapışkan bir tabaka ile kaplıdır. Nabız : Düzgün ve hızlı. Tedavi prensibi : Isıyı akciğerlerden uzaklaştırmak, balgamı eritip vücuttan dışarı atmak

BRONŞİYAL ASTIM 2. Sıcak balgam tipi : Nokta önerileri : UB 13 (Feishu): akciğerdeki balgamı dağıtır, astımı çözer. LU 5 (Chize) - LU 7 (Lieque) : akciğerlerdeki ısının temizlenmesini uyarır. ST 40 (Fenglong) : balgamı eritir, sıvıya dönüştürür. RN 22 (Tiantu) : akciğer enerjisinin ters yönde akışını durdurur ve astımı giderir. RN 17 (Danzhong) : göğüsteki enerjinin dolaşımını aktive eder. LI 4 (Hegu) : ısıyı giderir. Tüm noktalar baskılanacak, inhibe edilecek şekilde uyarılmalıdır

BRONŞİYAL ASTIM 3. Akciğer ve Dalağın Qi Yetersizliği tipi : Belirtiler : Efor la birlikte ortaya çıkan nefessiz kalma hissi, bol ve gevşek kıvamlı balgamla birlikte öksürük, terleme, soğuğa hassasiyet, iştah kaybı, gevşek dışkı. Dil : Gövdesi solgun renkte, sırtı beyaz ve yapışkan bir tabaka ile kaplıdır. Nabız : Yumuşak ve tel gibi gergin. Tedavi prensibi : Akciğer ve dalağı güçlendirmek, balgamı eritip vücuttan dışarı atmak.

BRONŞİYAL ASTIM 3. Akciğer ve Dalağın Qi Yetersizliği tipi : Nokta önerileri : UB 13 (Feishu) - UB 43 (Gaohuang) : akciğer enerjisini düzenler, güçlendirir. UB 20 (Pishu) - RN 6 (Qihai) : dalağı takviye eder, enerjisini arttırır. ST 36 (Zu San Li) : dalağı güçlendirir, balgamı eritir, sıvıya dönüştürür. LU 9 (Taiyuan) : akciğer enerjisini takviye eder. RN 17 (Danzhong) : akciğer enerjisinin ters yönde akışını kontrol eder.

BRONŞİYAL ASTIM 3. Akciğer ve Dalağın Qi Yetersizliği tipi : SP 3 (Taibai) : dalak meridyeninin Yuan-Source noktasıdır ve toprakla ilişkilidir, akciğeri güçlendirir, çünkü akciğer metale aittir. Toprak ile metal arasında ana-oğul ilişkisi vardır. LI 4 (Hegu) : ısıyı giderir. ST 40 (Fenglong) : aşırı balgam olduğunda önerilir, balgamın atılmasını sağlar. Tüm noktalar güçlendirilecek, aktive edilecek şekilde uyarılmalıdır

BRONŞİYAL ASTIM 4. Akciğer ve Böbreğin Yang Yetersizliği tipi : Belirtiler : Efor sonrasında ortaya çıkan nefessiz kalma hissi, soğuğa hassasiyet, soğuk ekstremiteler, idrar azlığı, ödem, bel bölgesinde ve dizlerde ağrı, soğukluk ve zayıflık hissi. Dil : Gövdesi solgun renkte ve büyümüş, sırtı beyaz ve yapışkan bir tabaka ile kaplıdır. Nabız : Derin ve zayıf. Tedavi prensibi : Böbreği güçlendirerek enerji sağlama görevini arttırmak, akciğeri desteklemek.

BRONŞİYAL ASTIM 4. Akciğer ve Böbreğin Yang Yetersizliği tipi : Nokta önerileri : UB 13 (Feishu) - UB 23 (Shenshu) : akciğer ve böbreği güçlendirir. RN 4 (Guanyuan) - RN 6 (Qihai) : Yang enerjisini arttırır, böbreği takviye eder. ST 36 (Zu San Li) : dalağı güçlendirir, balgamı eritir, sıvıya dönüştürür. RN 22 (Tiantu) : akciğer enerjisinin ters yönde akışını engeller, bastırır. Şiddetli vakalarda RN 17 (Danzhong) ve UB 43 (Gaohuang) tedaviye eklenebilir. Tüm noktalar güçlendirilecek, aktive edilecek şekilde uyarılmalıdır.

BRONŞİYAL ASTIM Kulak Noktaları : Trakea, akciğer, göğüs, dalak, böbrek, kalın barsak, simpatik, antitragus apeksi, adrenal bez, endokrin, shenmen. Farklı kombinasyonlar uygulanabilir. Ağrılı, hassas olan noktalara iğneleme önerilir.

ALERJİK KONJUNKTİVİT İki tip olabilir. Göz çevresindeki noktalar, safra kesesi (GB) ve Sanjiao (SJ) meridyenlerindeki noktalar tercih edilir. 1. Rüzgar – sıcaklık tipi : Belirtiler : Gözlerde kızarıklık, kaşınma ve yabancı madde varlığı hissi, fotofobi, gözyaşı sekresyonunda artış. Dil : İnce ve sarı bir tabaka ile kaplıdır. Nabız : Dalgalı ve hızlıdır. Tedavi prensibi : Rüzgarı uzaklaştırmak ve ısıyı vücuttan dışarı atmak.

ALERJİK KONJUNKTİVİT 1. Rüzgar – sıcaklık tipi : Nokta önerileri : Taiyang – LU 11 : fazla ısıyı vücuttan atar UB 1 : gözlerdeki ısının temizlenmesini ve dışarı atılmasını sağlar (gözün hemen medialinde olduğundan dikkatli olunmalı, iğne ucu orbita medial duvarına paralel kalmalı) GB 20 (Feng Chi) – LI4 (He Gu) : rüzgarın uzaklaştırılmasını sağlar, fazla ısının dışarı atılmasını ve dış patojenlere bağlı semptomların iyileştirilmesini sağlar. LI 11(Qu Chi) : yüksek ateş varsa tercih edilir. Tüm noktalar baskılanacak, inhibe edilecek şekilde uyarılmalıdır. Kulakta apeks noktasının 3-5 damla kanatılması yararlı olacaktır

ALERJİK KONJUNKTİVİT 2. İnternal ısı toksinlerinin aşırı aktivitesi sonucu ortaya çıkan tip : Belirtiler : Gözlerde yanma, ağrı, kızarıklık ve şişme, fotofobi, gözyaşı sekresyonunda artış, az ve koyu renkli idrar, konstipasyon. Dil : Gövdesi kırmızı renkte ancak sarı bir tabaka ile kaplıdır. Nabız : Hızlıdır. Tedavi prensibi : Kanı biraz soğutmak ve toksinleri detoksifiye etmek

ALERJİK KONJUNKTİVİT 2. İnternal ısı toksinlerinin aşırı aktivitesi sonucu ortaya çıkan tip : Nokta önerileri : Taiyang – LU 11 – DU23 : fazla ısıyı vücuttan atar, kanı serinleştirir, detoksifikasyon sağlar (kanatma yöntemi uygulanması birkaç damla kan akıtıldıktan sonra diğer noktaların iğnelenmesi uygun olur). UB1 – UB2 – SJ23 : göz çevresindeki noktalar gözlerdeki ısının uzaklaştırılmasını sağlar. UB40 : gözlerde fazlaca konjesyon varsa kanatılarak uyarılması gerekir. LI 11 : yüksek ateş varsa tercih edilir. SJ 6 : Kabızlık varsa önerilir. Tüm noktalar baskılanacak, inhibe edilecek şekilde uyarılmalıdır. Kulakta apeks noktasının 3-5 damla kanatılması yararlı olacaktır

Kaynaklar : 1. Yin G, Liu Zhenghua. Advanced Modern Chinese Acupuncture Therapy. Beijing: New World Press 2000; 98-99, 107 2. NIH Consensus Development Panel on Acupuncture. JAMA 1998;280 (17):1518-1524 3. Iliev E. Acupuncture in Dermatology. Clinics in Dermatology 1998;16:659–688 4. Dokukina T, Elkin Y, Shalkevich V. Acupuncture in reflexotherapy in the combined treatment of allergic dermatoses. Vestn Dermatol Venerol 1988;6:41– 4 5. Veroux G, Perciavalle Y. Fundamentals and scientific research in acupuncture. Acup in Med 1988;5:12– 4