Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü ULUSLARARASI İKTİSAT Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen DEÜ.İİBF İktisat Bölümü

Giriş ve Temel Kavramlar Ülkeler niçin ticaret yaparlar? İktisadın alt bölümleri ve bunlar arasında dış ticaretin yeri Reel-pür-soyut ticaret teorisi Moneter dış ticaret teorisi Pozitif-normatif dış ticaret teorisi Dış Ticaret Politikası

Uluslararasi İktisat International Economics Uluslararası Ticaret Teorisi International trade theory Uluslararasi Ticaret Politikası Theory of International trade policy Pür, Reel, Soyut Dış Ticaret Teorisi Moneter Dış Ticaret Teorisi Diş Ticaret Politikasi Araçlari ve Etkileri Uluslararasi Ekonomik Kuruluşlar ve Etkileri Uluslararasi Ekonomik Bütünleşme Öd. Blançosu Pozitif Normatif Döviz Piyasasi Milli gelir-dış ticaret

Ülkeler Neden Ticaret Yaparlar Ülkeler Neden Ticaret Yaparlar? Uluslararası iktisadi faaliyetleri, ülke içi iktisadi faaliyetlerden ayıran nedir? Farklı ulusların varlığı; -farklı ulusal paraların varlığı, -ekonomik sistem farklılığı -farklı dil, kültür, din ve tarihi değerler… -gelişmişlik farklılıkları (teknoloji, vasıflı işgücü..) -uluslararası fiyat farklılıkları -uluslar arası mal farklılaşması Üretim faktörlerinin ülkelerarasında mobil olmayışı bu faktörlerle üretilen mal ve hizmetlerin nispeten mobil oluşu Yerli üretimin yetersizliği; - doğal kaynakların yeryüzünde dengesiz dağılımı, - teknik bilgi ve uzman işgücü yetersizliği Coğrafi uzaklık ve ulaştırma masrafları

Merkantilizm 1450 –1750 Ortaçağ Sonrası- Sanayi devrimine kadar İlk İktisat Doktrini ve Politikası (Ticari Kapitalizm) Ortam:Feodalizmin yıkılışı ve milli devletlerin kuruluşu Coğrafi Keşifler ve yeni buluşlar, Avrupa ticaretinin gelişmesi Güçlü devletlerin kurulması yönünde merkantilistlerin görüşleri: -Tüccarın çıkarı ile ulusal çıkarlar çakışmaktadır; Ticari Merkantilizm, ticari kapitalizm -Güçlü nüfus; güçlü donanma, sanayi (imalat) için ucuz emek, nüfus artışı -Para (altın ve gümüş); mevcut rezervlerin artırılması, ihracat yoluyla altın arzı artışı, sömürgecilik… -Aktif ticaret bilançosu; ihracat desteklenmeli, ithalat kısıtlanmalı -Devlet müdahalesi, iktisadi milliyetçiliğin temelleri… -İmalat sanayiinin gelişimine destek, tarım ihmal edilmiştir.

Merkantilizme Yöneltilen Eleştiriler; Aktif ticaret bilançosu görüşündeki çelişkiler: ülkede üretim ve tüketim malları kıt iken, altın ve gümüş bolluğu, enflasyon (J.Bodin), ithalata getirilen aşırı kısıtlamalar, Tarım ihmal edilmiştir (sanayinin hammaddesi) Sanayileşme ve aktif ticaret bilançosu çelişkisi: sanayileşme belli ölçüde yatırım malı ithalatını zorunlu kılmakta

Fizyokrasi Merkantilizme tepki olarak doğmuştur. İnsan tabiatın bir parçasıdır ve tabiat kanunları onun için de geçerlidir, Servetin kaynağı toprak ve tarımsal üretimdir, Net hasılayı yaratan tek faaliyet tarımdır, Toplum üç sınıfa ayrılır: toprak sahipleri, sanayici ve tüccarlar, çiftçiler Tek vergi politikası uygulanmalıdır, Diş ticaretin başlıca görevi tarım ürünlerine dış alemde yeni mahreçler bulmak ve bunların ihracatını arttırmaktır, Ülkeye avantaj kazandıran sanayi malları ihracatı değil, tarım ürünlerinin ihracatıdır. Bu nedenle tarım ürünlerinin satışını sınırlayan engeller kaldırılmalıdır. Ticaretin amacı tarımsal fiyatları düşürmek değil, yükseltmek olmalıdır.

Fizyokrasiye yöneltilen eleştiriler; Zamana ve mekana bağlı olmayan evrensel iktisat kanunları geliştirmeye uğraşmışlardır, Üretimi net hasıla yaratmak olarak tanımlamıslardır. İktisat politikalarında aşırı liberal davranmışlardır, Tek vergi politikası devletin masraflarını sadece bir kesimin üzerine yüklemişlerdir.

Dünya Ticareti İle İlgili Temel Değerlendirmeler Tablo 1: Dünya Ticaret Hacmi, 1965-2009 (Yıllık yüzde değişim) Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü, World Trade Report 2010, http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report10_e.pdf, s.20, [18.10.2010].

Tablo 2: OECD Ülkelerinde Reel GSYİH ve Ticaret Artışı, 2008-2009 (Yıldan Yıla Yüzde Değişim) Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü, World Trade Report 2010, http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report10_e.pdf, s.22, [18.10.2010].

Tablo 3: GSYİH ve Bölgelere Göre Ticaret, 2007-2009 (Yıllık Yüzde Değişim) Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü, World Trade Report 2010, http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report10_e.pdf, s.24, [18.10.2010].

Tablo 4: Dünya Ticaretindeki ve GSYİH’ndaki Artış, 1999-2009 (Yıllık Yüzde Değişim) Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü, World Trade Report 2010, http://www.wto.org/english/ res_e/ booksp _e/anrep_e/world_trade_report10_e.pdf, s.24, [18.10.2010].