Mal Piyasasında Üretim ve Fiyatlandırma

Üretim fonksiyonu – maliyet eğrileri Firma ne kadar mal üretecek? Ürettiği malı hangi fiyattan satacak? Kâr maksimizasyonu Tam rekabet (perfect competition) Eksik rekabet (imperfect competition)

Tam Rekabet Piyasasında Üretim ve Fiyatlandırma

Tam rekabetin koşulları 1. Piyasada çok sayıda satıcının ve alıcının olması, (atomisite) Malın fiyatı piyasa (arz-talep) tarafından belirlenir. Karar birimleri (firmalar-tüketiciler) fiyat kabul edicidir. 2. Piyasada alışverişe konu olan nesne homojendir (tam ikame mallardır).

Homojen bir mal üreten firmaların tümü endüstriyi (industry) oluşturur. Üretim ve fiyatlandırma endüstri düzeyinde incelenebilir. 3. Piyasaya/endüstriye giriş-çıkış serbesttir (mobilite). Bu durumda uzun dönemde normal kâr söz konusudur.

4. Karar birimleri tam bilgiye sahiptir. Firmalar girdi fiyatlarını, malın piyasa fiyatını; tüketiciler ise malın kalitesini ve fiyatını bedavadan öğrenmektedir. 5. Faktör akışkanlığı tamdır. Emek ve sermaye bir endüstriden diğerine transfer edilebilir.

Tam rekabette talep ve hasılat Tam rekabetçi firma sonsuz esnek (yatay) bir talep eğrisi ile karşı karşıyadır. Şekil 11.1, s.244. Bir firmanın toplam hasılatı (total revenue, TR) üretilen-satılan malın miktarı (Q) ile malın piyasa fiyatının (P) çarpımına eşittir. TR = P x Q

Marjinal hasılat (Marginal revenue, MR) Üretim-satış düzeyindeki bir birimlik artış sonucu toplam hasılatta meydana gelen artıştır. Tablo 11.1, s. 245. Birim üretim başına düşen hasılata ortalama hasılat (average revenue, AR) denir.

Kısa dönem firma denge koşulu Kâr ? Firma dengesi? MR= SRMC Şekil 11.3, s. 247

Alternatif kısa dönem denge durumları Aşırı kâr, Şekil 11.4, s.249, AR > SRATC Normal kâr, Şekil 11.5, s.250, AR = SRATC Zarar, Şekil 11.6, s. 251, AR < SRATC

Kısa dönem firma arz eğrisi Short run supply curve of the firm Tam rekabet piyasasındaki bir firmanın farklı fiyat düzeylerinde kısa dönemde üretmeyi arzuladığı-planladığı mal miktarlarını gösteren eğriye denir. Kapatma noktası, Kâra geçiş, başabaş noktası, s.254, Şekil 11.8,

Kısa dönem endüstri (piyasa) arz eğrisi Aynı malı üreten tüm firmalar tarafından alternatif fiyat düzeylerinde kısa dönemde üretilmek istenen mal miktarını gösterir. Şekil 11.9, s.256

Arz esnekliği Bir maldan arz edilen miktarın o malın fiyatındaki değişmelere olan duyarlılığına arzın fiyat esnekliği (es, price elasticity) denir. es = %ΔQs / % Δ P (s.256-260) es > 1 , esnek arz es < 1 , esnek olmayan arz es = 1 , birim esnek arz, es = 0 , tam esnek olmayan arz, es = ∞ , sonsuz esnek arz

Bir malın arz esnekliğini etkileyen unsurlar Üreticilerin fiyattaki değişmeye tepki göstermek için nasıl bir zaman dilimine sahip oldukları Piyasa dönemi (pazar dönemi-çok kısa dönem), üreticilerin ürettikleri malın fiyatındaki değişmelere tepki göstermelerinin mümkün olmadığı zaman dilimidir. Bu durumda arz eğrisi diktir (tam esnek olmayan arz). Kısa dönem, üreticilerin ürettikleri malın fiyatına üretim sürecinde kullandıkları tüm girdileri değil de bazı girdileri değiştirerek tepki göstermelerinin mümkün olduğu zaman dilimidir (Emek miktarındaki değişim).

Uzun dönem, üreticilerin ürettikleri malın fiyatına üretim sürecinde kullandıkları tüm girdileri değiştirerek tepki göstermelerinin mümkün olduğu zaman dilimidir (tüm girdi miktarlarındaki değişim).

Kısa dönem endüstri ve firma dengesi Arz, talep ve denge A, B ve C gibi firmalar

Uzun dönem firma dengesi Fiyatın-marjinal hasılatın uzun dönem marjinal maliyete eşit olması Şekil 11.14, P = MR = AR LRMC

Rekabetçi bir firmanın uzun dönem dengesi Şekil 11.15, s. 266