6. ÜNİTE İSLAMİYET VE TÜRKLER

1-TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLUŞU Eski Türkler, Göktanrı inancına sahiptiler. Bu inanışa göre Göktanrı, göklerin ve bütün evrenin yaratıcısıdır. İnsanların kaderini tayin eder.Hakanı tahta çıkarır ve korur, onun yardımı ile Hakan zafer kazanır. Yardım için ona dua edilir. Kurban kesilir ve onun adına ant içilirdi. Daha sonra Gök Tanrı inancına sahip olan Türkler, Göktürk devletinin yıkılması ile Budizm, Zerdüştlük,Manihaizm, Yahudilik ve Hristiyanlık gibi çeşitli dinlerle tanışmışlardır.

Bu dinde Kam ve Şaman isminde din adamları vardı Bu dinde Kam ve Şaman isminde din adamları vardı. Bunların Tanrı ile iletişim kurduğuna inanılırdı. Türkler, ilk defa İslamiyet’le Hz Osman döneminde tanışmışlardır. Topluluklar halinde Müslüman olmaları ise 9. ve 10. yy da Abbasiler zamanında Talas savaşından(751) sonra gerçekleşmiştir.

Mescid-i Gamame - Medine İlk Müslüman Türk Devleti olarak Karahanlılar tarihe geçmiştir. Türkler arasında İslamiyet; fetihler, tüccarlar, alimler ve dervişler aracılığı yayılmıştır.

Asıl adı Numan Bin Sabit’tir. İmam-ı Azam (Büyük İmam) diye bilinir. TÜRKLER ARASINDA İSLAMİYET’İN YAYILMASINDA ETKİLİ OLAN BAZI ŞAHSİYETLER: 1-Ebu Hanife 2-İmam Maturidi 3-Ahmet Yesevi 4-Yunus Emre 5-Ahi Evran 6-Hacı Bektaş Veli 7-Mevlana 1-EBU HANİFE (699/767): Asıl adı Numan Bin Sabit’tir. İmam-ı Azam (Büyük İmam) diye bilinir. İslam dünyasının en önemli fıkıh bilginlerinden biridir. Hanefilik mezhebi onun görüşlerinden oluşmaktadır. Bununla ilgili olarak Fıkhul Ekber adlı meşhur eseri bulunmaktadır. Kuran ve sunneti aklın ilkeleri doğrultusunda yorumlamıştır. Daha çok ibadet hususlarında hükümler vermiştir. Biz Türklerin ameldeki mezhebidir.

2-İMAM MATURİDİ(852/944): Semerkant’da doğup aynı yerde ölmüştür. En önemli eseri Kitabut Tevhid’dir. Eserlerinde akla önem vermiştir. Bulunduğu çevre hanefilik mezhebi etkisi altında olduğundan onun görüşleri de bu mezheb düşüncesine bağlı kalmıştır. İmam Maturidi’nin görüşleri İnanç(İtikad) konulari üzerinde olmuştur. Maturidi’ye göre insan aklıyla Allah’ı bilebilir. Biz Türklerin İtikad’daki mezhebimizdir.

Pir-i Türkistan namı ile anılır. Türk tasavvuf geleneğinin öncüsüdür. 3-AHMET YESEVİ (1093/1167): Pir-i Türkistan namı ile anılır. Türk tasavvuf geleneğinin öncüsüdür. En önemli eseri Divan-ı Hikmet’tir. Yeni Müslüman olmuş Türkler’e İslamiyet’i tasavvufla anlatmıştır. Çok faziletli öğrenciler yetiştirerek bunları değişik bölgelere göndermiş, oradaki insanların bu güzellikleri görerek müslüman olmalarını sağlamıştır.

4-YUNUS EMRE (1240/1320): Türkçeyi çok sade bir dille kullanmıştır. Dolayısıyla büyük bir Türkçe ustasıdır. Düşünce ve eylem bakımından Ahmet Yesevi’nin Anadolu’daki devamıdır. İslamiyet’in Anadolu da yayılmasında büyük katkısı vardır. Yunus Emre, Türk boylarını Allah sevgisi etrafında birleştirmeye çalışmıştır. “Yaratılanı sev, Yaradan’ dan ötürü” meşhur söz Yunus’a aittir.

5-AHİ EVRAN (1171/1262): Anadoludaki Ahilik teşkilatının kurucusu olarak kabul edilir. Esnaflığın piri olarak kabul edilmiştir. AHİLİK: Esnaf, zanaatçı,çiftçi gibi bütün çalışma kollarını içine alan ocaktır. Ahilikte Bazı Ahlak Kuralları: 1-İyi huylu ve güzel ahlaklı olmak 2-İşinde ve hayatında doğru ve güvenilir olmak. 3-Sözünde ve sevgisinde vefalı olmak 4-Güler yüzlü olmak 5-Nefsine hakim olmak 6-Allah’ın buyrularına uymak 7-Misafirperver olmak 8-Kötü söz ve hareketlerden kaçınmak.

6-HACI BEKTAŞ VELİ (1209/1270) -Ahmet Yesevi tarafından başlatılan tasavvuf geleneğinin bir temsilcisidir. -Tasavvuf yoluyla Anadolu nun müslümanlaşmasına katkıda bulun- muştur. -Ahilik teşkilatı içerisinde de yer almıştır. -Yeniçeri ocağında çok sevilmesinden dolayı Yeniçeri Piri olarak kabul edilmiştir. “Gelin canlar bir olalım Bir olalım, iri olalım, diri olalım” diyerek toplumda düzenin ve birlik, beraberliğin sağlanmasını istemiştir.

7-MEVLANA CELALEDİN-İ RUMİ (1207/1273) -Asıl adı Muhammed Celalleddin’dir. Afganitan’ın Belh şehrinde doğdu. -Babası Sultanul Ulema diye bilinirdi. -En meşhur eseri Mesnevi’dir. Bu eserle tasavvufun ana konuları anlatılmaktadır. “Cömertlik ve yardımseverlikde akarsu gibi ol” “Şvkat ve merhamette güneş gibi ol” “Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol” “Tevazu da toprak gibi ol” “Hoşgörülükte deniz gibi ol” “Ya olduğun gibi görün, ya da görün-düğün gibi ol”

TÜRKLERİN İSLAM MEDENİYETİNE KATKILARI Türkler, müslüman olduktan sonra bilim, sanat, edebiyat ve mimarlık alanlarında kendilerine has bir anlayış geliştirerek İslam medeniyetinin gelişmesine öncülük etmişlerdir. -Türkler, dini ilimlerin yanında felsefe, astronomi ve tıp gibi alanlarda da çok önemli çalışmalar yapmışlardır. Bununla İlgili Yazılan Eserler: 1-Kutadgu Bilig:Yusuf Has Hacip 2-Divanü Lugati Türk:Kaşgarlı Mahmut 3-Muhakemetül Lugateyn:Ali Şir Nevai 4-Atabetül Hakayık: E. Ahmet Yükneki -Türkler, İslam inancını sanat eserlerinde somutlaştırdılar. -İslam mimarisinin de (Cami,çeşme, han, saray, köprü) gelişmesinde önemli katkı sağlamışlardır.

TÜRKLERİN BİLİME KATKILARI -Türkler, medreseler aracılığı ile bilime önemli katkı sağlamıştır. Bunun nedeni ise İslam’ın bilime verdiği önem. Bu Konuda Hizmet Veren Tarihdeki En Önemli Türk Bilginleri ve Eserleri: 1-Buhari: Sahih-i Buhari (Hadis) 2-Farabi: Erdemli Şehir (Felsefe) 3-İbni Sina:Şifa (Tıp) 4-Biruni: (Astronomi ve matematik) 5-Harezmi(Coğrafya, matematik,Tabiat) 6-Zemahşeri: Edebiyatçı, Kelam ve Kuran yorumcusu. 7-Uluğ Bey: Astronomi 8-Ali Kuşçu: Matematik, Astronomi. 9-Kınalızade Ali Çelebi: Din Bilimleri, Matematik, Astronomi

TÜRKLERİN PEYGAMBER VE EHLİBEYT SEVGİSİ -Türkler, müslüman olduktan sonra Hz Peygamberi canlarından çok sevmişler, o’na ait eşyaları O’nun hatırası olduğu için asırlardır büyük bir titizlikle korumuşlardır. -Türkler, Hz Peygamberin soyundan gelenlere de büyük bir saygı göstermiş ve onlar için ayrıca soy defteri tutulmuştur. İşte bu yüzden Hz Hasan’ın soyundan gelenleri “Şerif”, Hz Hüseyin’in soyundan gelenlere de “Seyyid” olarak defterlere yazılmıştır. - O’na karşı saygıda kusur etmemek için Muhammed ismi yerine Arapça aynı kökten gelen Mehmet ismini kullanmışlardır.

TÜRKLERİN PEYGAMBER VE EHLİBEYT SEVGİSİ -O’nun ismi anıldığında “Allahümme salli ala Muhammed” denilerek salavat getirilirdi. -O’na karşı sevgiyi ifade eden yüzlerce Naat yazmışlardır.(mevlidi Şerif gibi) -Ayrıca Sevgili Peygamberimizin doğumu her yıl Nisan ayında “Kutlu Doğum Haftası” adı altında çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. (1989) -Ehlibeyt, Sevgili Peygamberimizin ev halkı anlamına gelmektedir. Yani ehlibeyt; Hz Muhammed’in aile fertleri ile Hz Ali ve Hz Fatma’nın ailesinden meydana gelmektedir. Bu nedenle Hz Peygamberin bütün ailesine karşı sevgi ve saygıda kusur etmemeliyiz. -Yine O’na karşı sevgi ve bağlılıklarını ifade etmek için ehlibeytteki isimleri kendi çocuklarına vermişler ve vermeye de devam etmektedirler.

“ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM” ÜNİTE BİTTİ EV ÖDEVİ HAFTAYA ÜNİTE SONU “ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM” ADLI SORULAR CEVAPLANDIRILACAK.