Şizofreni Bölüm 11

Klinik Belirtiler Pozitif belirtiler Biçimsel düşünce bozukluğu Konuşmada düzensizlik (organizasyon boz.) Konuşmada dağınıklık (düşüncelerde kopuk) Çağırışımlar gevşek (bir konuda kalma güç) Sf.274 (örnek diyaloglar okunabilir)

Pozitif Belirtiler-Sanrılar Gerçeğe aykırı algılar-içgörüsüzlük Schneideryen sanrılar Dışsal bir şeyden gelen beden duyumları Aklına yerleştirilme Düşüncelerin yayınlanması Düşüncelerin çalınması Duyguların kontrol edilmesi Davranışların dışsal yönlendirilmesi İtkilerin dayatılması Sf.275’deki örnekler okunabilir

Pozitif Belirtiler-Varsanı ve Diğer Algı Bozuklukları Varsanı: Dışsal bir uyaran olmadığı halde duyusal yaşantıların olması % 74 işitsel varsanı

Negatif Belirtiler Avolisyon-istek ve enerjinin azalması Enerji azlığı Günlük faaliyet azlığı Kendine bakımın düşmesi

Negatif Belirtiler Alogi-Düşünce ve Konuşma Fakirliği Örnek (sf.276)

Negatif Belirtiler Anhedoni-Haz Alamama Haz alma yaşantısının yokluğu

Negatif Belirtiler Duygulanım küntlüğü Hemen hiçbir uyarıcı duygusal tepkiye yol açmaz. Boş bakabilir Yüz kasları sarkık, gözleri cansızdır Araştırma: Film izleme; normallere göre duygu miktarı aynı; fizyolojik uyarılma daha fazla.

Negatif Belirtiler Asosyallik Sınırlı arkadaşlık Sınırlı sosyal beceri Sosyalliğe ilgi azlığı

Diğer Belirtiler Katotonik hareketsizlik Mum esneklği Uygunsuz duygulanım

Kavramın Tarihçesi Dementia paraecox (erken bunama) Kraepelin----zihinsel zayıflık Bleuler Erken başlangıç şart değil/bunama???? Şizofreni terimini önermiş

DSM-IV Şizofreni Şizoafektif bozukluk (duygu durum boz. ortak tablo) Belirtiler en az 6 ay sürmeli Prodromal devre (aktif evre öncesi) Rezidüel devre (aktif evre sonrası)

DSM-IV-Alt Tipler Dezorganize şizofreni Konuşma dağınık Duygulanım düz veya değişken Gülme ve ağlama nöbetleri Davranışlar düzensiz (ayağına kurdele bağlamak) Hijyen geriler, dış görünüş tamamen ihmal edilir.

DSM-IV-Alt Tipler Katotonik Şizofreni Motor belirtiler—hiç hareketsiz----çok hareketli Tepkisiz olsalar da olanları kaydedebilirler Durmadan dolaşıp anlamsızca konuşabilir

DSM-IV-Alt Tipler Paranoid şizofreni Büyüklenme sanrıları Kıskançlık sanrıları Etkilenme sanrıları Kavgacı, ajite, şiddete yönelimlidirler Daha dikkatli ve konuşkandırlar Düşünce süreçleri parçalanmamıştır

DSM-IV-Alt Tipler Alt tipler arasında binişmeler yaygındır, ayırt etmek zordur----- Ayrışmamış tip Rezidüel tip (tanı ölçütlerin tam değil ama bazı göstergeler devam ediyor)

DSM-IV-Alt Tipler Son dönem çalışmalar 3 boyutun varlığına işaret ediyor: Pozitif Negatif Düzensiz (davranış ve konuşma)

Oluş nedenleri Kalıtım Araştırmaları Aile araştırmaları İkiz araştırmaları Evlat edinme araştırmaları

Aile Araştırmaları Tek ebeveyn--risk %12.5-13.8 Her iki ebeveyn--risk %35-46

İkiz Araştırmaları Çift yumurta ikizleri--%10-14 Tek yumurta ikizleri--%61-65

Evlat Edinme Araştırmaları Ana-babası şizofren olan ve başka ailede yetişen çocukların şizofreni spektrum bozukluk gösterme oranı yüksek bulunmuştur.

Sonuç: Genetik risk kanıtlanmıştır. Tek başına neden değildir. Geçişin türü ve biçimi aydınlatılamamıştır. Polijenik kalıtımsal geçişi savunanlar vardır. 6. 8. ve 10. kromozomlar üzerinde durulmaktadır.

Biyokimyasal Faktörler Dopamin Varsayımı Nöroleptik---DA2 reseptörü ilişkisi DA2’nin yoğun gözlenmesi Açıklık kazanmamış, varsayım yetersiz kalmış

Noradrenalin Artışa dikkat çekilmiş ancak kanıtlanamamış.

Serotonin ve Glutamat Uzun süre araştırılmış ancak bulgular çelişkilidir.

Sonuç Çok sayıda biyokimyasal araştırmaya karşın; hala önerilen varsayımlar kanıtlanmamış ve gelişme sağlanamamış. (Kety’nin radyo örneği---marker’lara yönelme)

Beyinde Yapısal ve İşlevsel Bozukluklar Gri cevherde, sulkuslarda Ön beyin korteksinde Orbitofrontal, Mesiotemporal beyin dokusunda eksilmeler 3 ventrikülde büyüme ve genel beyin oylumunda küçülme

Doğum Travması, Virüsler Öncesi, sırası, sonrası beyin travmalarında risk artıyor Enflüenza virüsü (henüz aydınlatılamadı)

Bilgi İşlemede Bozukluk Varsayımı Şizofreni nöro-gelişimsel bir bozukluk mu?

Bilgi İşlemede Bozukluk Varsayımı Girdi ayarlamasında yetersizlik Fazla girdinin ayrıştırılamaması Depolanarak gerektiğinde kullanılamaması

Bilgi İşlemede Bozukluk Varsayımı Son yıllarda nörofizyolojik temelli bilgi işleme öne çıkmıştır. Örn. eyleme yönelik bir isteğin başlatılması ve eyleme geçirilmesinde bozukluluk Yani “fronstriatal” bir patoloji---frontal lob yetmezliği

Bilgi İşlemede Bozukluk Varsayımı P-50-P300 Eksiklik sendromu Duygulanımda kısıtlanma; duygusal tepkilerde azalma Konuşmada fakirleşme (alogia) İstekli eylem ekisikliği Zevk alamama (anhodenia)

Bilgi İşlemede Bozukluk Varsayımı Bilişsel-ölçüm (cognitive dysmetria) Frontal lobda küçülme Talamusun algıları süzme ve ayıklama işlevinde bozukluk Prefrontal korteks ve serebellum arasındaki devrede bozukluk

Psikolojik Stres ve Şizofreni

Psikolojik Stres ve Şizofreni Sosyal sınıf ve şizofreni Düşük SED-----Yüksek oranda şizofreni Yorumlamak güç???

Psikolojik Stres ve Şizofreni Sosyojenik hipotez Aşağılayıcı muamele görme Düşük eğitim düzeyi Fırsat eşitliğinin olmaması Daha fazla stres faktörü Gebelik döneminde kötü beslenme

Psikolojik Stres ve Şizofreni Sosyal eleme kuramı Şehrin fakir bölgelerine kayma Sosyal baskının az olacağı yerlere kaçma

Psikolojik Stres ve Şizofreni Sonuç Araştırmalar her zaman desteklememekte Dohrenwend ve ark. (1992) Sosyal sınıf önemli bir stres kaynağı olmakla beraber etkisinin nasıl olduğu bilinememektedir.

Aile ve Şizofreni Şizofrenojenik anne Diğerlerinin duygularına karşı duyarsız Aşırı koruyucu Cinselliğe karşı katı Yakınlıktan korkan Sonuç: Araştırmalardan destek gelmemiş

Aile ve Şizofreni Gözlenen örüntü Yüksek düzeyde çatışma İletişimde tutarsızlık Neden-sonuç??? Şizofren bir çocuğa sahip olmanın doğurguları mı???

Aile ve Şizofreni YÜKSEK DUYGU DIŞA VURUMU- EXPRESSED EMOTION –eleştirel ifadeler- olan ailelerde %58 hastaneye geri dönüş Hem neden sonuç ilişkisi hem de döngüsellik olabilir

Yüksek Risk Faktörleri Bazı çalışma sonuçları: Negatif belirtiler---hamilelik, doğum komplikasyonu Pozitif belirtiler---aileden ayrılma, kuruma yerleştirilme

Şizofreni Tedavileri Şok ve psikocerrahi EKT düşük etki, vazgeçilmiş Prefrontal lobotomi— (saldırganlık azalmış ancak zihinsel becerilerde azalmaya neden olmuş; yeni ilaçların saldırganlığı azalmasıyla birlikte terk edilen bir yöntem olmuş!)

İlaç tedavileri Antipsikotikler Fenotiazin Klorpromozin, Risperidon Ekstrapiramidal yan etkiler Tardiv diskinezi Klorpromozin, Risperidon Daha az motor işlev. Yan etkisi Negatif belirtiler üzerinde etkili Ancak bağışıklık sistemi bozulabiliyor

Psikolojik Tedaviler Psikodinamik tedavi Sullivan—yavaş, tehdit edici olmayan bir ilişki kurabilmek Göz temasını zorlamamak, güven, destek Sabırlı ilişki Hafif düzeyde vakalar için olabilir, hatta Sullivan ve diğer analistlerin vakaları DSM-IV’deki şizofreni ölçütünü karşılamıyor!!!

Aile Tedavisi Hasta ve ailenin katıldığı terapi oturumları Olumlu/olumsuz duyguları, eleştirel, aşırı koruyucu tarzın Yapıcı, empatik, sorunları birlikte çözücü

Davranış tedavisi Günlük yaşam becerileri Sosyal beceriler Rol oynama

Bilişsel tedavi Tek başına davranışçı tedavilerden yarar gözlenmiş, ancak bilişsel müdahalenin önemi ortaya çıktığı için Bilişsel Davranışçı bir program çok daha yararlı olabilir