Sağlık işletmelerinde enformasyon ve yönetimi Doç. Dr. Şahin Kavuncubaşı Başkent Üniversitesi

Başlangıç

Dinamik yönetim çevresi gündem değişiyor..... Dinamik yönetim çevresi Teknolojik gelişmeler Bugünkünden çok farklı, bir gelecek bizi bekliyor.... İşletme sorunları Tıbbi teknoloji baş döndürücü hızla gelişiyor ... Karşılaşılan sorunların içeriği ve etkileri genişliyor...

Yeni koşullar Hızlı değişim Sağlık işletmelerinin düzyüze geldiği değişim zorunluluğu, daha esnek yapılanmayı gerektiriyor. Gelişmiş teknoloji Artan rekabet Tıp bilimi ve tıbbi teknolojideki gelişmeler, sağlık işletmelerini büyümeye, yeni yatırımlar yapmaya zorluyor. Hizmet türlerinde gelişme Sağlık endüstrisinde rekabet sürekli artıyor; sağlık işletmeleri, hayatta kalabilmek için rekabete yönelik stratejilere yöneliyor. Esnek ve yatay örgüt yapısı Toplumun sağlık sorunlarının nitelik ve nicelik yönünden farklılaşması, sağlık işletmelerini, üretim süreçleri konusunda değişime zorluyor. ...ve bu etkenler, sağlık işletmelerinin örgütsel yapısının ve yönetim uygulamalarının değişmesini gerektiriyor. Yarın geç olabilir...

Böylesi bir çevrede başarılı olması için ... sağlık işletmesinin bütüncül, etkin ve etkili bir bilgi sistemine sahip olması gerekmektedir.

Bu ders neleri içeriyor ? Yönetim süreçleri ve bilginin yeri Yönetsel bilginin özellikleri Yönetim işlevleri, karar alma süreci ve bilgi gereksinimi . Bilgi sisteminin ögeleri Yöneticinin kullacağı bilginin taşıması gereken özellikler. Bilgi sisteminin tasarımı Veri tabanı yönetimi, model yönetimi bilgisayar teknolojisi. Bilgi sisteminin etkililiği Yönetim bilgi sistemin kurulması aşamaları Yönetim bilgi sisteminin doğru kullanımı nasıl sağlanır.

Buradan ayrılırken, konularındaki bilgi birikiminiz genişleyecek. Yönetimde bilgi kullanımı Yönetimde bilginin yeri Bilgi üretimi ve yönetsel bilginin özellikleri Yönetsel bilginin özellikleri Bilgi sistemini oluşutran ögeler Bilgi sisteminin ögeleri Bilgi sistemi türleri Değişik amaçlı kullanılan sistemler Bilgi sistemi etkililigi Bilgi sistemi tasarım ve uygulamalarında yapılan hatalar.

Bilgi, bilgi üretimi, yönetsel bilgi

Yöneticinin bilgisel rolleri Yöneticinin üç temel bilgisel rolü vardır: İzleyici (monitör) bilgi dağıtma, sözcü. Henry Mintzberg

İzleyici rolü Yönetici karar vermek ve diğer yönetsel işlevlerini yerine getirmek için bilgiye ihtiyaç duyar. İzleyici rolüyle yönetici, işletme ve sorumlu olduğu birimin işleyişi ile ilgili hem gerçek, hem de dedikodu ve spekülasyon biçiminde bilgiler toplar.

Bilgi dağıtma rolü Yönetici işletme içindeki kişilerden daha fazla bilgi toplar ve bu bilgileri yeterli derecede astlarına iletir.

Sözcü rolü Yöneticinin kendi birimi veya işletme dışındaki kişi ve kurumlara bilgi vermesidir.

Bilgi (information) nedir ? Belirli bir görev ve amaç için biçim ve içeriği uygun olan veridir. Bilgi ham veriden üretilir.

Ham veri (data) nedir ? Veri Bilgi Veri, olgular, imgeler, görüntüler veya sesler bütünüdür. Özetleme ve süzgeçlemeyle veriden bilgi üretilir. Özet Süzgeç Veri Bilgi

Özetleme Verilerin karmaşıklığından kurtulmak ve daha kolay anlaşılır hale getirmek için yapılan işlemlerdir. Örneğin, grafik çizme, ortalama hesaplama, grupları karşılaştırma, çapraz tablolama.

Özetleme örnek: Örnek bilgi: B bölgesinde görülen en önemli hastalık X hastalığıdır. Bu hastalığın öncelikle eradike edilmesi gereklidir.

Süzgeçleme Toplanan veriler içinde yalnızca konuyla ilişkili olanların seçilmesidir. Finansal karar alınacaksa, finansmanla ilgili veriler seçilmeli, diğer bilgiler ayıklanmalıdır.

Süzgeçleme örnek:hasta şikayetleri Örnek bilgi (süzgeçleme) En önemli şikayet nedeni, uzun süre sırada beklemektir. Sırada bekleme süresi azaltılırsa, şikayetler % 50 azalır. Örnek bilgi (özetleme): hastaların % 80’inin hizmet sunumuyla ilgili herhangi bir şikayeti bulunmaktadır.

Yönetimde bilgi gereksinmesi Yöneticileri iki grupta toplamak mümkündür: Bilgi kullanan yöneticiler Duygu, his ve sezgilerini kullanan yöneticiler

Duygu, his ve sezgi kullanan yönetici “Falcı, söyle bakalım, ne olacak Türkiye’nin sağlık sistemi ?” Bilgi yerine, karar vermede duygularını ve 6. hissini kullanır. Sistemi billemem de, işimizin iyi olacağı kesin.

Bilgi kullanan yönetici Bilgi kaynaklarına ulaşmayı, bilgiyi özümsemeyi, kararlarında bilgiye yer vermeyi bilir; olayları izlemez, olayları yönlendirir.

Yönetimde bilginin yeri Bilgi yöneticilere, yönetsel işlevleri -özellikle planlama, karar verme ve denetim- ve bilgisel rolleri etkilil biçimde yerine getirmede yardımcı olur.

Yönetim süreci Örgütleme Karar Verme Planlama Yöneltme Denetim

Planlama Sağlık kurumunun amaçlarının ve bu amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli araçların önceden belirlenmesi (kararlaştırılması) süreci.

Planlama da bilginin rolü Gelecekte başvuracak hasta sayısı ve hasta profili ne olacaktır ? Mevcut olanaklarla (teknoloji, işgören) bu talebi karşılayabilir miyiz ? Neler yapmalıyıız ?

Amaç belirleme Amaç Mevcut durum değerlemesi Tahmin Bilgi kaynakları

Örgütleme Örgütsel amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli görevlerin, araçların ve işgörenlerin belirlenmesi, işgörme yöntemi ile yetki ve sorumluluk ilişkilerinin saptanması.

Örgütlemede bilginin rolü Yapılacak işler nelerdir ? Gerekli işyükü miktarı kaç saattir ? Işgören sayısı ne olmalıdır ? İletişim yapısı nasıl olmalıdır ? Yetki sorumluluk ilişkileri nasıl kurulmalı ?

Yöneltme İnsan kaynaklarının amaçlar yönünde harekete geçirilmesi.

Yöneltmede bilginin rolü İşletmedeki işgören sayısı nedir ? İşgörenlerin özellikleri nelerdir ? İşgörenlerin iş doyum düzeyi nedir ? İşe devamsızlık oranı nedir ? İşgören devir hızı nedir ?

Denetim Elde edilen sonuçların, saptanan amaçlarla karşılaştırılması, sapmaların belirlenmesi ve düzeltici önlemlerin alınması süreci..

Denetimde bilginin yeri Amaçlar Sonuçlar Bilgi kaynakları

Yönetsel karar verme Karar verme, alternatifler arasında optimum olanının seçilmesidir. Optimum seçenek, maliyeti en düşük olan seçenektir

Karar verme süreci Problemin belirlenmesi, problemin tanımlanması, alternatiflerin geliştirilmesi, alternatiflerin incelenmesi, en iyi alternatifin seçilmesi, alternatifin uygulanması, sonuçların incelenmesi.

Karar alma süreci BİLGİ Problemin belirlenmesi Problemin tanımlanması Önlem almayı gerektiren durumlar. Örnek: sırada bekleme süresi çok uzun Problemin tanımlanması Problemi nasıl çözerim? Hekim sayısını artırma Hemşire sayısını artırma Ek ofisler açma, randevu sist. Değiştirme Niçin sırada bekleme süresi uzun ? Hekim az, ekipman yetersiz diğer işg. az Bu seçeneklerin hangisinin maliyeti en düşük, katkısı en fazladır ? BİLGİ Alternatiflerin geliştirilmesi Alternatiflerin değerlendirilmesi

BİLGİ Problemin belirlenmesi Hekim sayısının artırılması, maliyet ve yararlar açısından en uygun çözümdür. Hekim sayısı 2 artırılarak , 4’e çıkartıldı. Bekleme süresi % 50 azaldı mı? Sonuçları değerlendirme Problemin tanımlanması Başka ne yapılabilir ? BİLGİ Alternatifin uygulanması Alternatiflerin geliştirilmesi En iyi alt. belirlenmesi Alternatiflerin değerlendirilmesi

Yönetsel bilginin özellikleri Veri yerine bilgi, ilgililik, ekonomiklik, duyarlılık, doğruluk, zamanlılık, eksiksizlik.

Veri yerine bilgi Yöneticilerin, ham verilere değil, ham verilerin işlenmesi sonucu üretilen bilgilere ihtiyacı vardır.

Ekonomiklik Üretilen bilginin beklenen yararlarının, o bilginin üretilmesi için yapılan harcamalardan fazla olmasıdır.

Duyarlılık Yöneticilere sağlanan bilginin ne çok genel ne de çok özet olmaması gereklidir. Çok özet veya çok genel bilgi, yöneticinin önemli ayrıntıları gözden kaçırmasına yol açabilir.

Doğruluk Yöneticiye sağlanan bilginin, faaliyetlerin gerçek sonuçlarını yansıtmasıdır. Doğruluk derecesi, doğru bilginin, toplam bilgiye oranıdır.

Zamanlılık Yöneticinin, ihtiyaç duyduğu anda bilgiye ulaşabilmesidir. Zamanında yöneticiye ulaştırılmayan bilginin, diğer tüm özellikleri mükemmel de olsa, yararı yoktur..

Tam zamanında verilen bilgi !!! Lokantamız 200 metre geridedir.

Eksiksizlik Yöneticiye sağlanan bilginin, karar vermek için gerekli tüm konuları içermesidir.

Bilgi sistemi

Bilgi sistemi nedir ? Bilgi sistemi, yöneticiyi ussal karar vermede yardımcı olan bilgileri sağlayan teknik olanaklar ve faaliyetler bütünüdür.

Bilgi sisteminin ögeleri Bir bilgi sisteminin üç temel ögesi bulunmaktadır: Veri tabanı yönetimi, model yönetimi bilgisayar teknolojisi.

Bilgi sistemi, bilgisayar teknolojisi kullanarak, sağlık işletmesindeki faaliyetlerle ilgili verileri veri tabanında toplar, model yönetimi aracılığıyla bu verilerden bilgi üretir ve yöneticiye sunar.

Veri tabanı yönetimi Database management

Veri tabanı Belirli biçimde depolanmış, bilgisayar aracılığı ile ulaşılan veriler bütünüdür. Raflardaki klasörlerde yer alan belgeler veri tabanı sayılmaz.

Veri tabanı yönetimi Veri tabanını tanımlamak, güncellemek için işlemler yapan, veri tabanının etkinliğini denetleyen bütünsel programlar kümesidir.

Veri tabanı yönetiminin işlevi Veri toplama ( data collection) bütünlük ve doğruluk kontrolu (verify) depolama (storage) saklama (maintanence) güvenlik (security) kullanıma hazır tutma (retrieval)

Veri tabanının ögeleri Veri tabanı dosyaları Veri tabanı yönetim sistemi Uygulama programları Çıktı sistemleri ve raporlama.

veri Veri tabanı yönetimi Veri tabanı Uygulama programları Rapor (Bilgi)

Sağlık işletmelerinde veri tabanı içeriği Sağlık işletmelerinde yer alan veri tabanında genel olarak, Klinik veriler (hastalık, ameliyat notu), Hasta özellikleri (isim, yaş, güvence) Mali veriler (gelirler, maliyetler), Envanter verileri (stoklar, kullanım), Personel verileri (personel sayısı) yer almaktadır.

Model yönetimi

Model kavramı Model, gerçek yaşamın bir temsili veya benzeridir. Gerçek üzerinde uğraşmak zaman ve maliyet getireceği için, model üzerinde çalışmak daha uygundur.

Model geliştirme Karşılaşılan problemin çözümüne uygun olan matematiksel denklem sistemlerinin geliştirilmesidir.

Basit bir model ? Bir yılda, 10.000 litre serum ihtiyacı (D) vardır. Bu ihtiyacı bir satın almayla veya bir kaç kez satın alma yoluyla karşılayabiliriz. Bir şise serumun elde tutulma maliyeti (H), 20.000 lira ve bir sipariş verme maliyeti (V) 1.000.000 lira ise, ekonomik sipariş miktarı nedir ?

Model: envanter modeli Envanter yönetimi teorisine göre; ekonomik sipariş miktarı: (2*D*V)1/2 / H formülüyle 1.000 birimdir.

Hasta tatmini örneği Amaç; hastaların tatmin düzeylerinin artırılmasıdır. Buna sağlamak için başvuran hastaların, hizmetten tatmin sağlamasına etki eden faktörleri ve bunların etki derecelerini saptamak istiyoruz.

Model geliştirme: hasta tatmini Değişkenleri belirleme: Hasta tatminini neler etkileyebilir? Değişkenlerin etkilerinin ölçümü: Hangi analiz yöntemi kullanabilir? Sonuçların kullanımı (Bilgi): Sonuçlar nasıl yorumlanır ?

Değişkenler Dr. Davranışı (Doktor) Hemşire davranışı (Hemşire) Bürokrasi Konfor Temizlik Gürültü

Veri analizi yöntemi Regresyon analizi en uygun yöntemdir. Regresyon modeli: HT= f (doktor, hemşire, konfor, gürültü, bürokrasi, güven)

Model sonuçları

Model geçerliliğinin sınanması Bu model, istatistiksel açıdan anlamlı bir model midir yoksa tesadüfi bir model midir ? F istatistiği anlamlı olduğundan model geçerlidir denebilir.

Yorum- Bilgi Hasta tatminini artırmayı amaçlayan bir yönetici, öncelikle hekim davranışı, hemşire davranışı üzerinde odaklaşmalı, hastalara güven vermeli, temizlik derecesini artırmalı ve gürültüyü azaltmalıdır. Bürokrasinin bir etkisi yoktur.

Temel yönetsel bilgi sistemleri

Sağlık işletmeleri, ihtiyaçları doğrultusunda farklı bilgi sistemlerini kullanabilirler. Kullanılacak bilgi sistemi, yönetsel düzeye, örgütsel sorun ve önceliklere göre değişebilir.

Temel bilgi sistemleri Faaliyet işleme sistemleri (Transaction-processsing systems) Yönetim bilgi sistemleri (management information system) Karar destek sistemleri (Decision support system) Üst yönetim bilgi sistemleri (Executive information systems)

Faaliyet işleme sistemleri Sağlık işletmesi içinde rutin ve tekrarlayan faaliyetlerle ilgili verilerin kaydedilmesi ve kullanılması için geliştirilen ilk bilgisayar destekli bilgi sistemidir.

Faaliyet işlem sistemleri, büyük hacimli veri depolanmasında ve standart raporlar üretilmesinde kullanılır. Muhasebe, hasta kabul, faturalama, stok izleme faaliyetleri bu sistemler aracılığıyla gerçekleştirilir. Problem çözme amaçlı kullanımı çok sınırlıdır.

Faaliyet işlem sisteminin görevleri Veri girişi (toplama) ve depolama, veri işleme; sınıflama (maliyet türleri nelerdir ?), sıralama (en fazla gider ögesi nedir ?), hesaplama (hastagünü maliyeti nedir?) özetleme (ortalama maliyet nedir?).

Yönetim bilgi sistemi Faaliyetlerle ilgili kapsamlı bilgi derleyen, bu verileri yöneticilere (özellikle orta düzey) karar vermede yardımcı olmak üzere örgütleyen ve özetleyen (bilgi üreten) sistemdir.

Karar destek sistemleri Karar dastak sistemi, belirli bir sorunla ilgili olarak belirli bir yöneticiye karar vermede yardımcı olan, güçlü bir bilgi sistemidir. Karar destek sistemi, belirli bir kararın alınmasına hizmet eder. Kararın kendisi değildir.

kararlı yarı kararlı kararsız Karar destek sisteminde, yönetici ve bilgisayar ortak karar verir. Yönetici + Bilgisayar (KDS) Çözümü Bilgisayarın çözümü Yöneticinin çözümü kararlı yarı kararlı kararsız Problemin yapısı

MIS ve DSS arasındaki farklar DSS, yöneticiyle etkileşir, veri depolamaz, yönetici on line biçimde veriye ulaşır ve DSS’de bu veriyi kullanır. DSS rutin olmayan kararlar için kullanılır. DSS spesifik sorun için belirli bir yöneticiye yardımcı olur.

Üst yönetim bilgi sistemi Üst düzey yöneticilerin belirli bir konuya özgü, bilgi gereksinmelerini karşılamak için tasarlanan sistemlerdir. Üst yönetim bilgi sistemi yöneticilerin ayrıntılarda boğulmasını engeller, genel eğilimler ve kalıplar hakkında özet bilgi sağlar.

ÜYBS İşleyişi ÜYBS Tibbi Personel Mali Malzeme Veri kaynakları

Üst yönetim bilgi sistemi nasıl olmalı ? Üst düzey yöneticiler, genellikle bilgisayar kullanımı konusunda fazlaca teknik bilgiye sahip olmadıkları için, üst düzey bilgi sisteminin, user friendly tasarlanması gereklidir.

Üst yönetim bilgi sistemi ne sağlar ? Sistem, yöneticilerin ayrıntılarda boğulmasını engeller ve stratejik karar verme sürecinde kullanılan genel eğilimleri ve kalıpları ortaya koyan bilgileri sağlar. Üst yönetim bilgi sistemi, çok güçlü ve kullanımı kolay bilgi sistemidir.

Uzman (expert) sistemler İnsanın düşünme yapısına benzer biçimde çalışan ve çeşitli durumlarda nasıl davranılmasını gerektiğini öneren sistemlerdir. Uzman sistemler, if-then komutlarıyla çalışır.

Uzman sistem: Örnek Girdiler: Fiyat 50 Maliyet 45 Talep 1.121 Kar marjı (fiyat-maliyet)

Kurallar Kar marjı, 25’den büyük ise yüksektir. Kar marjı, 10’dan küçük ise marj düşüktür. Kar marjı 10-25 arasındaysa, normaldir. Talep, 1.100’den büyükse, talep yüksektir. Talep, 900 küçükse, talep düşüktür. Talep 900-1000 arasındaysa normaldir.

Sonuçlar Kar marjı yüksek ve talep az ise, fiyatları düşür. Kar marjı normal ve talep yeterli ise mevcut fiyatları uygula. Kar marjı düşük ve talep yüksek ise fiyatları yükselt.

Uzman sistemlerin yararları Çok fazla seçenek üzerinde odaklaşma, yüksek düzeyde mantık uygulama, karar sonuçlarını değerlendirme, Daha tutarlı kararlar verme. Yüksek performans, İşletme üzerinde daha fazla kontrol gücü. Yönetim işletme

Bilgi sistemlerinin gelişimi Üst yönetim bilgi sistemi Alt Orta Üst Yönetim düzeyleri Karar destek sistemi Yönetim bilgi sistemi Faaliyet işlem sis. Kararlı Yarı kararlı Kararsız Sorunun özelliği

Yönetsel bilgi sisteminin tasarımı

Bilgi sistemi tasarım aşamaları Bilgi gereksinmesinin belirlenmesi, sistem alt yapısının oluşturulması, sistem ögelerinin birleştirilmesi, sistemin tanıtımı ve kullanıcı eğitimi, sistemi sınama ve değişiklik yapma, sistem başarısının izlenmesi.

Bilgi ihtiyacının saptanması Veri tabanı geliştirme Hardware gereksinimi Yazılım gereksinimi Bütünleştirme Belgeleme eğitim Test ve izleme Denetim

Bilgi ihtiyacının belirlenmesi Sağlık işletmesi ve yönetim açısından stratejik öneme sahip faaliyetler nelerdir ? Çevre ve örgüt teknolojisinin özellikleri nelerdir ? Karar almada ne tür bilgilere gereksinme vardır ?

Alt yapı çalışmaları Veri tabanı geliştirme Donamın (hardware) ihtiyacının belirlenmesi Yazılım (software) ihtiyacının belirlenmesi

Veri tabanı geliştirme Veri tabanının içeriği ve genişliği, işletme faaliyetlerinin büyüklüğüne ve yönetimin tercihlerine göre belirlenmektedir. Yöneticiler karar alma sırasında çok fazla bilgiye gereksinme duyuyorsa, veri tabanı da o denli geniş tutulacaktır.

Donanım ihtiyacının belirlenmesi Veri tabanının genişliğine ve bilgi sisteminin hız ve işlem kapasitesi gibi özelliklerine dayalı olarak bilgi sistemi donanımı belirlenir. Donanım, küçük kişisel bilgisayarlardan, dev mainframelere kadar değişebilir. Kullanılan donanım, bilgi sisteminin başarısını etkiler.

Yazılım ihtiyacının belirlenmesi Veri tabanı ve donanımın çalıştırılmasını ve veri tabanındaki verilerin işlenerek bilgi üretilmesini sağlar. Bu yazılım, işletme ihtiyaçlarına uygun bilgileri üretmek zorundadır. Yazılımlar satın alınır veya geliştirilir.

Hastanede sıra bekleme benzetim programı

Sistem ögelerinin birleştirilmesi (kurulum-installation) Sistem ekipmanları kurulur, kabloları bağlanır, sistemin işlerliği sağlanır. Sistemin kontrol ve güvenlik özellikleri gözden geçirilir. Örnek veri girişleri yapılır ve sistemin temel yapısının çalışıp çalışmadığı irdelenir.

Sistemin belgelenmesi ve kullanıcı eğitimi Sistem kurulduktan sonra, sistemin kullanımı ile ilgili prosedür ve talimatlar hazırlanmalı, sistemin işleyişi ile ilgili komutlar, tablolar, grafikler el kitaplarında veya kullanıcı rehberlerinde toplanmalı, sistemi kullanacak kişilerin eğitimi sağlanmalı.

Sistemin sınanması Sistem ne kadar iyi tasarlanırsa tasarlansın, beklenmedik durumlar her zaman ortaya çıkabilir. Sistemin tüm ögelerinin uygun biçimde çalışıp çalışmadığı incelendikten sonra, sorunlar ortaya çıkıyorsa sistemde gerekli değişikliklere gidilmesi gerekir.

Yeni sistemin kurulumu Yeni bir bilgi sisteminin kurulumunda dört temel yaklaşım vardır: Doğrudan kurulum, paralel kurulum, pilot kurulum.

Doğrudan kurulum Yeni bilgi sisteminin, tümüyle eski sistemin yerine kullanılması, yeni sistemin kurulmasından hemen sonra eski sistemin tamamen terk edilmesidir.

Paralel kurulum Yeni sistemin, belirli bir süre eski sistemle birlikte kullanılmasıdır. Oldukça maliyetli bir uygulamadır.

Pilot kurulum Yeni sistemin, sağlık işletmesinin küçük bir bölümünde uygulanarak, sonuçların değerlendirilmesi ve olumlu gelişme sağlandıktan sonra işletme genelinde uygulanmasıdır.

Sistemin izlenmesi ve değerlendirilmesi Bilgi sisteminin, sürekli izlenerek değişen işletme koşullarına uygun hale getirilmesi gereklidir.

Bilgi sistemi tasarım ilkeleri Kullanılıcıların tasarım sürecine katılımı, sistem kurulum ve işletim maliyetlerinin incelenmesi, sistemin uygulanmadan önce test edilmesi.

Bilgi sisteminin etkiliğinin artırılması

Bilgi sistemi söylenceleri Fazla bilgi her zaman iyidir.

Bilgi sistemi söylenceleri Çık işin içinden bakalım Yöneticiler, istedikleri tüm bilgilere ihtiyaç duyarlar.

Bilgi sistemi söylenceleri Çok güzel de, bunu nasıl kullanabiliriz? Yöneticiye ihtiyaç duyduğu bilgi verilirse kararların kalitesi artar.

Bilgi sistemi söylenceleri Bilgisayarla hiç bir şey kötü olamaz. eyvah.....

Bilgi sistemi söylenceleri Şu makinaları da koyalım, belki islerine yarar “yöneticiler bilgi sistemi hakkında bilgili değildir” sistem tasarımcıları

Bilgi sistemi söylenceleri Bilgisayarlar her şeyi yapar. Diye düşünüyorsanız, sonunuz böyle olabilir