BİYOGÜVENLİK Uzm. Vet. Hekim Güney GÖKÇELİK

BİYOGÜVENLİK NEDİR? Hastalık yapıcı organizmaların sürüyü etkilemesini engellemek üzere tasarlanan tüm uygulamalardır.

Canlının güvenliğini sağlamada esas: Hedef; ne mikroplar hayvanlarınıza, ne de hayvanlarınız mikroplara getirmemektir, Hastalık etkenleri sürüleri bloke etmeden, siz onları bloke edebilmelisiniz.

SON 80-90 YILIN PROBLEMLERİDİRLER ILT…..1925 ND…..1926 IB……1930 IC……1932 MIKOP1950 ORT….1994 DAHA ÖNCELERİ YOKLAR MIYDI ?

Bulaşma kaynakları nelerdir? İnsan-Yem/su - Altlık/dışkı - Toz/kir – Evcil hayvanlar– Yabani hayvanlar – Böcekler – Parazitler v.b. Temas, gıda, damlacık, dışkı ve vücut salgıları yollarıyla. Şimdi, kendinizi bir mikrobun yerine koyarak düşünün! “Nereden girip, nasıl saklanabilirim”

İKİ FARKLI HASTALIĞI TANIMLAYALIM Bakteriyel Hastalıklar (Salmonellosis) Viral Hastalıklar (Newcaste)

SALMONELLOSİS

ESASTA ÖNEMİ TEHLİKELİ VE GÜNCEL OLARAK, GIDA ZEHİRLENMELERİNDE BİRİNCİ SIRAYI KORUYAN ZOONOZDUR

BAKTERİ BİYOLOJİSİ ENTEROBAKTERİDİR,YAYILMA BAĞIRSAKLARDAN İÇ ORGANLARA DOĞRU ENFEKTİF DOZU 105 BAKTERİ İKEN,S.NEWPORT ÖRNEĞİNDE BAZILARI 1-10 ADETLE ENFEKSİYON OLUŞTURABİLİRLER 20 DK.BU DOZA ERİŞMESİ İÇİN YETERLİDİR 3 SAATTEN DAHA KISA BİR SÜREDE 10 NESİL ÜRETEBİLİR BULAŞIK YUMURTA ÜZERİNDE; 25 C’DE,24 SATTE % 75 ORANINDA ARTAR KULUÇKA SÜRESİ 6 – 72 SAATTİR ENFEKTE CİVCİVLER 10-18 HAFTA ETKENİ SAÇABİLİRLER LENFOİD DOKULARA YERLEŞTİKLERİNDE LATENT KALABİLİRLER S.GALLİNARUM-PULLORUM YANINDA,S.ENTERDİTİS,S.TYPHİMURİUM VE S.HELDERBERG’İNDE VERTİKAL BULAŞMASI BİLDİRİLMİŞTİR

GENELİ KONAKÇI SPESİFİK OLMADIKLARINDAN EPİDEMİYOLOJİLERİ KARIŞIKTIR BULAŞMA; DİKEY VE YATAY YOLLA GIDALAR ZİNCİRİNDEKİ HEMEN HERŞEYLE (CANLI) CİVCİV,EVCİL HAYVANLAR,İNSANLAR,YABANİ KUŞLAR, SÜRÜNGENLER,KEMİRGENLER,SİNEK-BÖCEKLER,AKARLAR (CANSIZ) YEM-SU,ALTLIK,ARAÇLAR,ALET,MALZEME,KONTAMİNE KÜMES-KESİMHANE, ET-YUMURTA, MUTFAK GEREÇLERİ

NEDEN İLK SIRADA TOKSEMİK ÇEVRESEL KOŞULLARA DİRENÇLİ TOPRAKTA 360-480 GÜN ATIK SULARDA 500-1000 GÜN KULUÇKAHANELERDE ELİMİNASYON % 50 ‘Yİ GEÇEMEZ İNSANLARDA ENFEKTİF DOZ 106-108 / g (Etkene ve konakçı şartlarına bağlı olarak) GENELLİKLE İNKÜBASYON 12-36 SAAT ENFEKSİYONU GEÇİRENLER 8 HAFTADAN DAHA UZUN SÜRE SAÇABİLİRLER ANTİBİYOTKLERE DİRENÇ ÖNEM KAZANMIŞTIR.

NEDEN TAVUKLAR SUÇLU KANATLI ENDÜSTRİSİNDE GELİŞME TÜKETİCİ TERCİH VE YAŞAM ŞEKİLLERİ BESLENMEDE BİLİÇLENME EKONOMİK PROTEİN KAYNAGI YAPISI SAĞLIKLI PROTEİN KAYNAĞI YAPISI YUMURTA VE YUMURTA ÜRÜNLERİ YAYGINLIĞI GIDA ZİNCİRİNDE SEKONDER / ÇAPRAZ BULAŞMALAR YETERLİ PİŞİRMEME,MUTFAK GEREÇLERİ KAYNAĞI KESİMHANE PROSESİ

KONTROLDE İŞLETMENİN KÜMES VE HAYVAN KAPASİTESİ TEMELİNDE ÖRNEKLEME MODELİNİN GELİŞTİRİLMESİ ÖRNEKLEME ŞEKLİ VE SAYISININ BELİRLENMESİ LABORATUVARA ULAŞTIRILMASI VE TEŞHİS ORGANİZASYONUNUN SAĞLANMASI SONUÇLAR IŞIĞINDA EPİDEMİYOLOJİK VERİLER SAĞLANMASI,DEĞERLENDİRİLMESİ

KORUNMADA YEMDE ISISAL SİSTEM UYGULAMASI SU HİJYENİNDE TİTİZ OLMAK YEMDE-SUDA ASİTLEŞTİRİCİLER,PROBİYOTİK YEM ARAÇLARININ TEMİZLİĞİ ZİYARETÇİ KONTROLLERİ AŞILAMA

NEWCASTLE

HASSAS TÜRLER 236 tür kanatlının hassas olduğu bildirilmiştir Tavuklar en hassas olanlarıdır Kaz-Ördekler klinik belirti göstermezler , taşıyıcı olabilirler Hindiler tavuklardan daha ciddi yayıcıdırlar Su kuşları Lentojenik suşları taşırlar ,yayarlar Lentojenik ve Mezojenik güvercinlerde endemiktir Karabataklarda sinirsel belirtiler karakteristik Pisittasinlerde çok değişik formlar oluşur Yırtıcı kuşlarda sinirsel belirtiler gözlenir Deve kuşu,Emu’larda solunum problemi bulgulanır

İNKÜBASYON SÜRECİ DEĞİŞKENDİR Virülansa,popülasyona ve hassasiyete göre 2 ile 5 gün değişkenliği gösterir. Tavuklarda 2-6 gün arası olması beklenir.

VİRUS DAYANIKLIDIR Bulaşık kümeste -11 OC - 36 OC arasında 255 gün kadar, 8 OC’de 14 ay ve dondurucuda yıllarca , Leşlerin kemik iliklerinde 300 gün , Yoğun leş tüketen bir köpekte 22 gün , Hindi bağırsaklarında 12 ay kadar , Yaz mevsiminde 7 gün , ilk baharda 14 gün ve kışın 30 gün canlı kalabildiği bildirilmiştir.

VİRUS DAYANIKLIDIR Kontamine materyallerde 10-14 gün , Toprakta 20 OC’de 22 gün , Toprak solucanlarında 4-18 gün , Deneysel bulaştırılmış göl suyunda 11-19 gün canlı rapor edilmiştir.

YAYILIM ÇOK ETKİNDİR Enfeksiyondan 3-4 gün sonrasında gaitayla ve 3-4 hafta süreyle damlacık ve gaitayla Yem, Su, Altlık, Alet, Ekipmanlar, İnsanlar, Donmuş etler, tabiata atlına ölüler, vahşi kanatlılar, Kurtcuklar, Akarlar, Fareler, Kedi – Köpekler, Enfekte damızlıkların yumurtalarından kabuk bulaşması

DAĞILIM HIZLIDIR Etken, esintisiz bir havada 50m ve rüzgar etkinliğinde 1-2 km uzağa ulaşabilir

SALGIN SÜRESİNCE GEREKENLER Hasta tavukları değerlendireceğim fikriyle kesime alıp, yayılımı hızlandırmayın Hastalığın olmadığı alanlara hasta taşımayın Her iki saate ölüleri toplayıp yakın Kümeslerin temizlenmesi devamında, en az 1 ay hayvan koymayın Fark edildiğinde, geç kalınmış olacağından , hasta hayvanları aşılamaktan medet ummayın Etrafınızı uyarın Aşılama ile biyogüvenirliğin %50 şer oranda eşit önemini kabul edin.

YETİŞTİRİCİLERE İLGİLİ HATALAR İhbar etmek istemezler Kümeslerin yanında, birkaç broyler yada yumurtacı tavuk bulundurulur Kedi ve köpeksiz olamazlar Yandaki komşuya bile problemi iletmezler Problem halinde bölgesel ortak karar almazlar

HEKİMLİĞİMİZ İLE İLGİLİ HATALAR Yeterli derecede sorgulanmıyor ve önlemek için bir program takvimi yok Kanatlının türü,yaşı,duyarlığı Etkenin suşu,virülansı Klinik – Nekropsi yanılgıları ikincil enfeksiyonları

Hekimler tarafından yapılan yorumlama hataları Klinik – Nekropsi yanılgıları Benzer hastalıklar Dikkate alınmayan immunsupresif ajanlar İş körlüğü Dayanıksız ısrarlar

DEVLETE İLGİLİ OLUMSUZLUKLAR Savaşımda esas ve genel önlemler bakanlıkça önerilmeli ve kontrolde tutulmalıdır Bilgisayarlı epidemiyolojik izleme ve kayıt sistemi oluşturmalıdır Hastalıklarla savaşımda doğru sıralama yapılmalıdır Bilim-İlim-Pratik aralarındaki kopukluk giderilmeli,birlikte çalışılmalıdır

DEVLETE İLGİLİ… Bakanlık yetkilisi, saha elamanları ve yetiştirici işbirliği sağlanmalıdır Elamanların, zabıtalık davranışı ötesinde yeterli bilgi ve insiyatife sahip olmaları gerekir Köy tavukları aşılamasının kontrole alınması gerekir

PATRONLAR HAKKINDA Patronlara, firmalara yada yanlış oryantasyona bağlı baskılar sonucu ortaya çıkan yanlış yönlendirmeler

İLKELER Bakıcıların bilinçlendirilmesi Kümeslere giriş çıkışların kontrol edilmesi Veterinerlerde dahil! Ölülerin uzaklaştırılıp ve imha edilmesi

İLKELER Kümeslerin temizliği Kalıntıların temizlenip giderilmesi Kümeslerin zararlı ve vahşi hayvanlardan korunması

O halde ne yapmalıyız: Kahvehaneye gidip, aynı kıyafetle kümese girmeyiniz, Yan kümes komşunuza; “gel de şu benim probleme de bakıver” demeyiniz, Yabancıları ve dışarıda oynayan çocuklarınızı kümese sokmayınız, Araç, ekipman temizliğini kontrolde tutunuz, Kümese girişte el ayak dezenfektanı bulundurunuz,

Kümes dışında, başka kanatlı hayvan beslemeyiniz, Kümese kuşların giriş ihtimallerini yok ediniz, Fare-sinek-bit mücadelesi yapınız, Kümesin içerisinde hasta ve ölü hayvan barındırmayınız, Ölüleri imha ediniz, kedi-köpeğe yedirmeyiniz, Gübrelerinizi uzak ve uygun yerlere taşıyınız,

Yem deponuz ve tabanı temizlenebilir yapıda yapılmış olmalıdır, Su deponuz gereğinde temizlenip dezenfekte edilebilir konumda olmalıdır, Kümes temizliğinde titiz olunuz, atıklarla etrafınızı kirletmeyiniz, Bölgenizdeki hastalık olaylarına karşı uyanık olunuz, birbirinizi uyarınız,

Civciv koyma aralığının; temizlenmiş ve sağlıklı kümeslerde en az 10 gün, hastalık geçirmişlerde ise 30 günün altında olmamasında ısrarcı olunuz, Gereksiz yere “KÜMESİNİZE VETERİNER HEKİM ÇAĞIRMAYINIZ”

Biyogüvenlik uygulamalarda sağduyu sahibi olun Biyogüvenlik uygulamalarda sağduyu sahibi olun. Sağduyu hastalıklardan kurtulmanın en ucuz yoludur ve sonuçta para kazancıyla eşittir,

DİNLEDİĞİNİZ VEDE UYGULAYACAĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM