NOKTALAMA İŞARETLERİ - HAZIRLAYAN: , / Fatih GÜRCAN : ...

Nokta:(.) 1. Cümlenin sonuna konur. ör: Güneş’in batışını seyrediyorum. 2. Kısaltmaların sonuna konur: ör: Ast.(Astssubay),Hst.(Hastane)Dr.(Doktor) Ancak bazı kısaltmalarda nokta kullanılmaz. ör: TBMM(Türkiye Büyük Millet Meclisi),DKT(Türk Dil Kurumu)

3. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur: ör: 2.(ikinci) , 20.(yirminci)V. (beşinci) 4. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konulur. ör: I. 1. A. a. 5. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yıl gösteren sayıları birinden ayırmak için konulur: ör: 29.5.1453, 29.X.1923, 18.08.1955 Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir.Bu durumda ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz: ör: 19 Mayıs 1919

6. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: 7. Arka arkaya sıralanan, virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncusuna konur: ör: 5.8 ve 9. maddeler. 8. Bibliyografik künyelerin sonuna konur: ör: D. Cüceloğlu, İçimizdeki çocuk, İstanbul 1993

9. Üçlü gruplara ayrılarak, yazılan büyük sayılarda gruplar arasına konur: ör: 17.455.000, 22.485.968. Gruplara ayrılan sayılarda nokta kullanılmaması da mümkündür. 10. Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır: ör: 3 . 5 = 15

Virgül:(,) , 1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur: ör: Sokaklar, caddeler, vapurlar, her yer insan kaynıyor. 2. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur: ör: Çok koştum, çok terledim, sonunda yatağa düştüm.

3. Cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur: ör: Böylece, her istediğini almış oldu. 4.Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur: ör: Eli çiçek dolu olan çocuk, öğretmenine hızlıca koşuyordu. 5. Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur: ör: Bütün binalar, hastane hariç, yıkılmıştı.

6. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur: ör: Annem, annem cennet ayaklarının altında. 7. Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerden sonra konur: ör: Size akşam yemeğine geleceğime, dedi. 8. Konuşma çizgisinden önce konur: ör: Annesinin boynuna sarılarak, - Anneciğim, seni çok seviyorum, dedi.

9. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, yoo, peki, pekala, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur: ör: Tamam, sinemaya gidebiliriz. 10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımın dan bağlantısı olmadığını göstermek için kullanılır: ör: Bu, tek gözlü, genç fakat ihtiyar görünen bir adamcağızdır. (Halit Ziya Uşaklıgil, İzmir Hikayeleri)

11. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur: ör: Sayın Müdürüm, Değerli Öğretmen arkadaşlarım, Kıymetli Veliler, Sevgili öğrenciler, 12. Yazışmalarda, başvurulan makamın adından sonra konur: ör: İl Milli Eğitim Müdürlüğüne,

13. Yazışmalarda, yer adlarının tarihlerden ayırmak için konur: ör: Ankara, 14 Şubat 2004 14. Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur: ör: 42,8(kırk iki tam, onda sekiz) 15. Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basım evi vb. maddelerden sonra konur: ör: Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitabı, Ankara 1958.

Noktalı Virgül:(;) ; 1. Cümle içinde virgülle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur: ör: Pazardan elma, armut; kasaptan kıyma, tavuk aldık. 2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur: ör: At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. 3. Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur: ör: Türkçe, Arapça, İngilizce; Türkiye, Arabistan, İngiltere.

4. Kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat, lakin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, bineanelyh, sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse vb. cümle başı bağlaçlarından önce konur: ör: Bir millet ordusunu kaybedebilir, bağımsızlığını da kaybedebilir; fakat dilini sakladıkça o millet yaşıyor demekdir. (Nihal Adsız, Türk Ülküsü)

İki Nokta:(:) : 1. Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur: ör: Sözcükler, yapılarına göre üçe ayrılır: Basit, türemiş, birleşik. 2. Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur: ör: Başarmanız için tek bir şans vardır:Çalışmak.

3. Edebi eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur: ör: Öğretmen sordu: - Neden geç kaldın? 4. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: ör: 50 : 5 = 10

Üç nokta:(…) ... 1. Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur: ör: Bir yaz günü geçtik Tuna’ dan kafilelerle… (Y.K.Beyatlı) 2. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur: ör: Söylediklerini … unutmadığımı bilmeliydi.

3. Alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur: ör: Mümtaz, bu dükkana bakarken hiç farkında olmadan Mallarme’nin mısrasını hatırladı:’’Meçhul bir felaketten buraya düşmüş... 4. Sözün bir yerde kesilerek bölümün okuyucunun muhayyilesine bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur: ör: Haydi, hoşça kal…

5. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur: ör: İlk deneyimi yapmak isteyen çıksın ortaya!... 6. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır: ör: - Bu konuda ne düşünüyorsun? - … - Düşüncelerini bana açabilirsin.

Soru işareti:(?) ? 1. Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur: ör: Seyahatin nasıl geçti? 2. Bilinmeyen yer, tarih vb. durumlar için kullanılır: ör: Yunus Emre (1240?-1320)(Doğum yeri:?)

3. Bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin olmadığı kurumlarda kullanılır: ör: Ankara’dan Konya’ya 1,5 (?) saatte gitmiş. 1496 (?) yılında doğan Fuzuli… Boğaza karşı bir yolda(?) oturuyorlarmış.

Ünlem işareti:(!) 1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur: ör: Eyvah, yağmur başladı! Hey hey! Yine de hey hey! 2. Seslenme, uyarı ve hitap sözlerinden sonra konur: ör: Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri! 3. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için ayraç içinde ünlem işareti konur: ör: Okadarcık yoldan iki saatte geldin ya,aferin sana!

Kısa çizgi:(-) - 1. Satıra sığmayan kelimler bölünürken satır sonuna konur: ör: Ağaç sevgisi olmayan- da evlat sevgisi olmaz. 2. Ara sözleri ve cümle ayırmak için kullanılır: ör: Örnek olsun diye –örnek istemez ya- söylüyorum.

3. Dil bilgisine kökleri ve ekleri ayırmak için kullanılır: ör: Al-ış, dur-ak, Dur-sun… 4. Dil bilgisine fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır: ör: Al-, dur-, gör-, ver-, başar-… 5. Dil bilgisinde eklerin başına konur: ör: -den, -lık, -ış, -ak… 6. Dil bilgisinde heceleri göstermek için kullanılır: ör: a-raş-tır-ma, bi-le-zik…

7. Eski harfli metinlerin yeni yazıya aktarılmasında Arapça ve Farsça kurallara göre yapılmış tamlamaların, birleşik ve türemiş kelimelerin ögelerini ayırmak için konur: ör: darü’l-fü-nun, resm-i geçit… 8. Kelimeler arasında ‘‘den…-a, ve, ile, ila, arasında’’anlamlarını vermek üzere kullanılır: ör: Türkçe-Fransızca Sözlük, Beşiktaş-Galatasaray karşılaşması.

9. Bazı terim ve kuruluş adlarında kelimeler arasına konur: ör: Sıfat-fiil; Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi 10. Adres yazarken semt ile şehir arasına konur: ör: Siteler-Ankara 11. Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır: ör: 70 – 10 = 60

Uzun çizgi:( ) - - Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır: Buna konuşma çizgisi de denir. 1. Konuşmaları göstermek için kullanılır: ör: -- Ne zaman yola çıkacağız? 2. Tiyatro eserlerinde konuşanın adından sonra konur: ör: Berki – anneciğim birkaç günlüğüne bir yolculuğa çakacağım. İzin verir misin?

/ Eğik çizgi:(/) 1. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına konur: ör: Şirinler Sokağı, Nu.: 18/5 2. Adres yazarken semt ile şehir arasına konur: ör: Hamam Sokağı, Nu.: 207/7 Ulus/ANKARA 3. Dil bilgisinde eklerin farkı şekillerini göstermek için kullanılır: ör: -a/-e, -an/-en, -lık/-lik, -madan/-maden. 4. Bölme işareti olarak kullanılır: ör: 80 / 4 = 20

Tırnak işareti:(‘‘…’’) '' '' 1. Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır: ör: Ulu önderin ‘‘Ne mutlu Türküm diyene!’’sözü her Türk’ü duygulandırır. 2. Özel olarak belirtmek istenen sözler tırnak içine alınır: ör: Yeni bir ‘‘barış taarruzu’’başladı. 3. Kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır: ör: ‘‘Yaban’’ı sende okumalısın.

Denden işareti:(‘‘) '' 1. Bir yazıdaki maddelerin sıralamasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözleri veya söz gruplarının tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır: ör: Şimdiki zaman Gelecek ‘‘

Yay ayraç:( () ) () 1. Cümlenin yapısı ile doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır: ör: Bazı yazı türlerine öykü (hikaye) diyoruz. 2. Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır: ör: (Ayşe içeri girer) -- Duydunuz mu? 3. Bir yazının maddelerini gösteren rakam ve harflerden sonra kapama ayracı konur: ör: I) 1) A) a)

Kesme işareti:(’) ' 1. Özel adlara getirilen iyelik ve hâl eklerini ayırmak için konur: ör: Ahmet’in … a. Kurum ve kuruluş adları: ör: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan b. Akın, çağ ve dönem adları: ör: Eski Çağın, Yükselme Döneminin. c. Kişi adlarından sonra kullanılan unvalar: ör: Nasrettin Hocada, Zeynep Hanıma

2. Yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işareti ile ayrılır: ör: Nice’ler, Lille’li, Bordenux’lu 3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: ör: TBMM’nin, TDK’nın, BM’de 4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur: ör: 2004’de, 6’ncı, 50’lik.

SON