SORUMLULUK Mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettüb eden gerçek veya tüzel kişidir. Vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir. Vergi kanunlariyle kabul edilen haller müstesna olmak üzere, mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna mütaallik özel mukaveleler vergi dairelerini bağlamaz. Bu kanunun mütaakıp maddelerinde geçen "mükellef" tabiri vergi sorumlularına da şamildir.

SORUMLULUĞUN AMAÇLARI Vergi hukukunda esas olan vergiyi mükelleften almaktır. Ancak ekonomik ve hukuki nedenlerle mükellefin vergisini başkalarından almak vergileme ve tahsilatı kolaylaştırmaktadır. Vergi Sorumluluğu Müessesesinin Amaçları; Devletin vergi alacağını güvence altına almak, Verginin tahsilini kolaylaştırmak, Tahsilat süresini kısaltmak.

SORUMLULUK HALLERİ Vergi Hukukunda sorumluluğu, kesinti yapma sebebine göre üçe ayırmak mümkndür. 1. Vergi Kesintisi Yapmaktan Kaynaklanan Sorumluluk 2. Kanuni Temsilden Kaynaklanan Sorumluluk a. Gerçek Kişilerin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu b. Tüzel Kişilerin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu c. Türkiye'de Bulunmayan Mükelleflerin Temsilcilerinin Sorumluluğu d. Tüzel Kişiliği Bulunmayan Yapılarda İdarecilerin Sorumluluğu 3. Başkalarının Vergi Ödevlerinden Kaynaklanan Sorumluluk

Vergi Kesintisi Yapmaktan Kaynaklanan Sorumluluk Verginin ödenmesi açısından mükellef yerine onunla hukuki veya ekonomik ilişkiye giren kişilerin sorumlu tutulmsıdır. Uygulamada “stopaj” olarak kanunlarda ise “tevkifat” veya “vergi kesintisi” olarak adlandırılır. Bu durumda, Kanunun sorumlu saydığı kişiler, herhangi bir şekilde (mal veya hizmet alımı dolayısıyla) mükellefe ödeme yaparken, üzerinden vergi kesintisi yaparak kesinti yaptığı tutarı ilgili adına vergi dairesine yatırmak zorundadır.

Vergi Kesintisi Yapmakla Sorumlu Olanlar Kimlerin vergi kesmekle sorumlu olduğu ilgili Kanunlarında belirtilmiştir. Örneğin; Mükellef Olmayanlar: Kamu idare ve müesseseleri, dernekler, vakıflar vb. Kurumlar Vergisi Mükellefleri: Ticaret Şirketleri, Kooperatifler, İktisadi Kamu Müesseseleri, İş Ortaklıkları, Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler vb. Gelir Vergisi Mükelleflerinden Bazıları: Gerçek usulde vergiye tabi ticaret ve serbest meslek erbabı ile çiftçiler gibi.

Vergi Kesintisi Yapmakla Sorumlu Olanlar Vergi kesintisi yapmakla sorumlu olanlar her yaptıkları ödeme dolayısıyla değil; kanunlarda nitelikleri sayılan ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapmak zorundadırlar. Vergi Kesenler; 1. Kanunlarda belirtilen oranda vergiyi hesaplayıp hak edişten kesmek, 2. Yapılan kesintileri süresi içinde ilgili vergi dairesine yatırmak, 3. Yapılan bu işlerle ilgili şekli ödevleri (belge düzenleme, defter tutma, beyanname verme vb.) yerine getirmek, zorundadırlar.

Vergi Kesintisi Yapmakla Sorumlu Olanlar Sorumluların mükelleflerden keserek vergi dairesine yatırmaları gereken vergiyi kesmemeleri veya yatırmamaları halinde bu tutar kendilerinden alınır. Yerine getirilmeyen bu sorumluluk ve ödevler dolayısıyla vergi/ceza tarhıyatları sorumlu adına yapılır. Vergi Sorumlusu, kendisi ile ilgili idare tarafından yapılan işlemlere karşı mükelleflerin sahip olduğu dava açma, düzeltme talebinde bulunabilme, uzlaşma, zamanaşımı hükümlerinden yararlanır.

Vergi Kesintisi Yapmaktan Kaynaklanan Sorumluluk Amme idare ve müesseseleri, bankalar, bankerler, kasa kiralayanlar, sigorta şirketleri sair şirket ve müesseseler, mahkemeler ve icra daireleri istihkak sahiplerine bu verginin mevzuuna giren herhangi bir muamele dolayısiyle para ve senet verebilmek için evvelemirde verginin ödenmiş olduğuna dair vergi dairesinden verilmiş bir tasdikname talebederler. (4369 sayılı Kanunun 74'üncü maddesiyle değişen fıkra; Yürürlük; 29.7.1998) Tasdikname ibraz etmeyen hak sahiplerinin istihkaklarından, veraset yoluyla intikallerde yüzde beş, ivazsız intikallerde yüzde onbeş oranında vergi karşılığı olarak tevkifat yaptıktan sonra, bakiyesini verebilirler. Tevkifatı yapanlar, tevkif ettikleri parayı en geç bir hafta içinde bulundukları yerin malsandığına yatırmaya ve keyfiyeti bağlı bulundukları vergi dairesine yazı ile bildirmeye mecburdurlar.(*) (4369 sayılı Kanunun 74'üncü maddesiyle değişen fıkra; Yürürlük; 29.7.1998) Tevkifat yapmadan para ve senet verenlerle tevkif ettikleri parayı yukarıda belirtilen süre içinde malsandığına yatırmayanlardan (Hakimler hariç), tevkif etmeye ve yatırmaya mecbur oldukları paralar Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre gecikme zammı tatbik edilerek tahsil edilir. Tevkifatı yapan ilgili kuruluşların, bu görevleri süresinde yerine getirmeyen sorumlularından, tevkif etmeye ve yatırmaya mecbur oldukları paraların % 10'u oranında ayrıca ceza tasil olunur. (VİVK/17)

Kanuni Temsilden Kaynaklanan Sorumluluk Temsil, bir kişinin bir başka kişi adına işlem yapabilme kousundaki yetkisidir. Kanuni (Kanundan kaynaklanabilir) veya iradi (isteğe bağlı) olabilir. Kanuni temsilci olabilmek için tam ehliyetli gerçek kişi olmak gerekir. (Tüzel kişiler kanuni temsilci olamazlar).

Gerçek Kişilerin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu Gerçek kişiler, insanlardır. Gerçek kişilerin vergi mükellefi olabilmeleri için fiil ehliyetine sahip olmaları şart değildir. Dolayısıyla küçükler ve kıstlılar vergi mükellefi olabilir. Küçükler ve kısıtlıların vergi ile ilgili ödevleri temsilcileri tarafından yerine getirilir. Bu Kanundan kaynaklanan zorunluluktur. Kanuni temsilciler vergilemeye ilişkin ödevlerini yerine getirmemesi halinde Sorumluluk?

Gerçek Kişilerin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu Kanuni temsilciler vergilemeye ilişkin ödevlerini yerine getirmemesi halinde Sorumluluk: 1. Vergi Aslı: Küçük veya kısıtlının malvarlığından alınır. Küçük veya kısıtlının malvarlığından alınamayan vergi kanuni temsilciden alınır (ikinci derece sorumluluk, rücu edilebilir). 2. Vergi Cezaları: Küçük veya kısıtlıların vergi ile ilgili yükümlülüklerinin tam ve zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi dolayısıyla ceza kanuni temsilcilere kesilir (Birinci derece sorumluluk, rücu edilemez). 3. Hapis Cezası: Cezalarda şahsilik ilkesi gereği suçu işleyen kişiye verilir.

Tüzel Kişilerin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu Tüzel kişiler, temsile yetkili kanuni organlarınca temsil edilirler. Vergi açısından sorumluluk, kanuni temsil yetkisine sahip olanlardadır. 1. Vergi Aslı: Tüzel kişilerin malvarlığından alınır. Tüzel kişilerin malvarlığından alınamayan vergi kanuni temsilciden alınır (ikinci derece sorumluluk, rücu edilebilir). 2. Vergi Cezaları: Tüzel kişilerin vergi ile ilgili yükümlülüklerinin tam ve zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi dolayısıyla ceza doğrudan tüzel kişilik adına kesilir, ceza tüzel kişiden tahsil edilemezse kanuni temsilcilerinden alınır (İkinci derece sorumluluk, rücu edilebilir). 3. Hapis Cezası: Suçu işleyen kişiye verilir.

Tüzel Kişilerin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu Tasfiye halinde, şirketin vergi borçlarından tasfiye memurları sorumludur. Tasfiye memurları, tasfiye edilen kurumun tahakkuk etmiş veya tasfiye beyannamelerine göre hesaplanan vergileri ödemeden veya karşılık ayırmadan şirketin paralarını alacaklılara veya ortaklara dağıtırsa, ödenmeyen vergi ve cezalardan şahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar.

Türkiye'de Bulunmayan Mükelleflerin Temsilcilerinin Sorumluluğu Türkiye'de bulunmayan mükelleflerin Türkiye'deki temsilcilerinin vergi ile ilgili ödevleri yerine getirmemeleri yüzünden, mükelleflerin varlığından tamamen veya kısmen alınmayan vergi ve buna bağlı alacaklar, kanuni ödevleri yerine getirmeyen Türkiye'deki temsilcilerinin varlıklarından alınır. Tüzel kişiliği olmayan (iş ortaklıkları, yatırım fonları, cemaatler vb) teşekküllerin vergi ile ilgili ödevleri, bunları idare edenler tarafından yerine getirilir. Vergi ve cezalar teşekkülden alınamadığı takdirde bunları idare edenlerden alınır.

Başkalarının Vergi Ödevlerinden Kaynaklanan Sorumluluk Mirasçıların vergi sorumluluğu Devralanların Sorumluluğu (KVK Md:20) MTV İşlemlerinde Sorumluluk Harca Tabi İşlemlerde Sorumluluk Meslek Mensuplarının Sorumluluğu Kefillerin Sorumluluğu Ortakların Sorumluluğu (Ltd. Şti.) Damga Vergisinde Sorumluluk