öğretmen-öğrencİ İletİşİmİ ve etkİn dinleme

B-) ETKİN DİNLEME

ETKİN DİNLEME NASIL ÖĞRENİLİR Etkin dinleme öğrencinin ilettiğini doğru anlamanızı sağlar. Öğretmen, öğrenciyi anladığını gösteren geri iletiler verir. İletişim işlemlerinde çözümleme çok önemlidir. Öğrencinin de, sizin, kendisini doğru mu yanlış mı çözümlediğinizi bilmemesi de aynı derecede önemlidir.

Bu nedenle, öğrencinin iletisini yanıtlamadan önce, onu doğru çözümleyip çözümlemediğinizi tekrar düşünelim. Tek yapılacak, çözümleme sonuçlarınızı kendi sözcüklerini kullanarak geri iletmektir. Bu geri iletim yöntemine "etkin dinleme" denir.

ETKİN DİNLEME İÇİN NELER GEREKLİDİR? Öğretmen, öğrencinin kendi sorunlarını çözebileceğine kesinlikle inanmalıdır. Öğretmen, öğrencinin dile getirdiği duygu ve düşüncelerini, bir öğrencide olması gereken düşünceler saysa bile gerçekten kabul etmelidir. Öğretmen, duyguların genelde geçici ve anlık olduğunu bilmelidir. Öğretmenler, öğrenciye sorunlarında yardımcı olmayı istemeli ve bunun için zaman ayırmalı. Öğretmen, sorunu olan öğrenci ile birlikte olmalı ama kendi kimliğini korumalıdır.

Etkin Dinleme (E.D.) öğrenmeyi kolaylaştırmada, öğrenciyi yüreklendirmede, öğrencilerin düşünme, tartışma, soru sorma ve araştırmada kendilerini özgür hissedecekleri ortamı oluşturmada güçlü bir araçtır.

Etkin Dinlemenin, öğrenme - öğretme etkinliklerinde daha çok zaman kazandırdığı görülmüştür. Bunun nedenleri şöyle açıklanabilir. Etkin dinleme öğrencilerin sorunları ile başa çıkabilmelerine ve onları çözümlemelerine yardım eder. Sorunlarını anlatmak, onlardan kurtulmalarını ve dersleri ile yeniden ilgilenmeleri için ruhsal rahatlamayı sağlar.

Etkin Dinleme öğrencilerin duygularından korkmamalarına ve duyguların kötü olmadığını anlamalarına yardım eder. Etkin Dinleme ile Öğretmenler öğrencilerin "duygularla dost olabileceklerini" anlamalarına yardımcı olur. Etkin Dinleme, sorunu çözümleme ve çözme sorumluluğunu öğrencide bırakır. Etkin Dinleme Öğrenci ile Öğretmen arasında daha yakın ve anlamlı bir ilişkinin kurulmasını da sağlar.

Açık yüreklilikle dinlemek; öğrenci ile yaşamda birlikte olmak ve onu olduğu gibi kabul etmek, önem vermek, saygı göstermek ve sevmek demektir. Sonuçta öğretme, bir sevme işi olur. Öğretmenle öğrenci arasında "karşılıklı olarak önem verme", "saygı gösterme" ve "sevme" ilişkisi gelişirse disiplin sorunu da azalır.

Çocuklar; sevip saydıkları öğretmene fazla sorun çıkarmazlar. Böylece disipline harcanan zaman öğretmeye ve öğrenmeye kalır.

Öğrenci okulun açıldığı ilk gün dalgın dalgın dışarı bakmaktadır: ÖĞRETMEN: Ne yapıyorsun Mehmet? ÖĞRENCİ: Hiç. Bütün gün okulda kalmak zorunda mıyız? ÖĞRETMEN: Sınıfta oturacağına dışarı çıkmak istiyorsun. ÖĞRENCİ: Evet,. Burada yapacak bir şey yok. ÖĞRETMEN: Bütün yaz yaptığın gibi dışarıda oynamak istiyorsun. ÖĞRENCİ: Evet oyun oynamak, yüzmek, ağaçlara çıkmak istiyorum. ÖĞRETMEN: Bütün bunları bırakıp okula gelmek çok zor olmalı. ÖĞRENCİ: Evet, ah yaz bir gelse! ÖĞRETMEN: Sen gerçekten yazı dört gözle bekliyorsun. ÖĞRENCİ: Yaz gelince istediğim her şeyi yapabileceğim. ÖĞRETMEN: Bende.

Burada öğretmen Mehmet’ in bir sorunu olduğunu anlamış, ona hemen cevap verme yerine sorunun altında yatan duyguları anlamıştır.

SEN İLETİLERİNE KARŞI BEN İLETİLERİ

Sınıf içi iletişimde “sen iletileri” yerine “ben iletilerini” kullanmak öğrencileri yaptıkları davranış üzerinde düşünmeye iter. Sen iletileri öğrenciyi yargılar ve öğrencide kızgınlığa sebep olur. Sen iletileri yükümlülüğü karşıdakine verir.

Sen iletisi öğrenciyi olumsuz etkiler. Öğrenci kendisini değerlendirir. Ben iletisi sorumluluğu karşıdakine yükler.Öğrenci öğretmeni değerlendirir.

SEN İLETİSİ ÖĞRETMEN: Fatma, derse geç gelmen sorun oluyor. Dersi bölmek zorunda kaldığımdan rahatsız oluyorum. (1. Ben iletisi) ÖĞRENCİ: Evet ama evde çok iş olduğundan derse yetişemiyorum. ÖĞRETMEN: Seni anlıyorum ama görmezlikten gelemem. (2. Ben iletisi olumsuz kurgu) ÖĞRENCİ: Niye bu kadar büyütüyorsunuz. Sadece bir-iki dakika geç geliyorum. ÖĞRETMEN: Bundan sonra zamanında geleceksin. (Sen iletisi) ÖĞRENCİ: (Kızgın bir şekilde yerine geçer.) Ne sinirli şey.

BEN İLETİSİ ÖĞRETMEN: Fatma, derse geç gelmen sorun oluyor. Dersi bölmek zorunda kaldığımdan rahatsız oluyorum. (1. Ben iletisi) ÖĞRENCİ: Evet ama evde çok iş olduğundan derse yetişemiyorum. ÖĞRETMEN: Seni anlıyorum son günlerde yeni sorunların var. (Etkin dinleme) ÖĞRENCİ: Doğru. Annem hasta ev işlerine yardımcı oluyorum. ÖĞRETMEN: Annene yardım ettiğin için çok memnun olmalısın. (Etkin dinleme) ÖĞRENCİ: Evet. Zor günlerinde yardımcı olmam gerekiyor. Ona hakkını ödemen gerektiğini anlıyorum. (Etkin dinleme) ÖĞRETMEN: Çok güzel düşünüyorsun. Bende neden bu sıralar geç kalıyor diye düşünüyordum. (Etkin dinleme) ÖĞRENCİ: teşekkür ederim. Annem yakında iyileşir. Bende evden erken çıkmaya çalışacağım.

Ben – İletileri Neden Etkilidir ? Ben – iletilerini gönderen öğretmen, kendi duygularının bilincinde olmak için önce kendini dinleme ve duygularını tüm açıklığı ile öğrencileriyle paylaşma yükümlülüğü taşır. Ben – iletileri , davranışının yükümlülüğünü öğrencide bırakır. Aynı zamanda Ben –iletileri , Sen – iletileriyle birlikte gelen olumsuz etkileri içermez ve öğrenciyi kızgın, kinli, hırçın değil, yardımcı ve düşünceli olmada özgür bırakır.

Etkili Ben – İletisinin Üç Önemli Ölçütü Vardır: Öğrencinin davranışını değiştirme olasılığı yüksektir. Öğrenci ile ilgili çok az olumsuz değerlendirme içerir. İletişimi zedelemez.

Öğetmenin sınıf içindeki en önemli görevlerinden biri öğrenciye bilgi aktarmaktır ve bunu öğretmen genellikle anlatarak gerçekleştirir. Öğrenci ise öğretmenin bu anlattıklarını anlamak amacıyla dinlemektedir. İşte önemli olan da öğrencinin bu dinleme işlevini nasıl yaparsa daha başarılı olacağıdır.

Etkin bir dinleyici olmak için “ İFİKAN" adlı bir yöntemi uygulayabiliriz.

Bu yöntem; İ - İleriye F - Fikirler İ - İşaretler K - Katıl A - Araştır N - Not tut