Hukuk Nedir ?

TOPLUMSAL DÜZEN İnsan sosyal bir varlıktır İnsanlar toplumsal düzen içinde yaşarlar Toplumdaki ilişkilerin bir düzen içinde yürütülmesi gerekir

Toplumsal düzen kuralları Toplumsal yaşam bir düzen gerektirir. Toplumsal düzen kuralları bir yandan bireyin özgürlüklerini kullanmasını sağlar diğer yandan da kısıtlar Bireysel yarar ile toplumsal yarar arasında denge sağlar

Toplumsal Düzen Kurallarının Amacı Toplumsal düzen içinde bireylerin birbirlerine ve topluma ,toplumun da bireylere karşı tutum ve davranışını düzenlemek. Çıkar çatışmaları arasında denge kurmak. Kısaca toplum düzenini sağlamaktır.

Sosyal Hayatı Düzenleyen Kurallar Din Kuralları Ahlak Kuralları Görgü Kuralları Hukuk Kuralları

a) Dini kurallar insanların inançları ile ilgilidir Din Kuralları a) Dini kurallar insanların inançları ile ilgilidir b) Dini kuralların sosyal hayatı düzenleyen kuralları da vardır Din kuralları bir yandan Tanrı ile birey, diğer yandan bireyler arası ilişkileri düzenler.Bu kurallar bireyler tarafından değiştirilmez. Dinin hukuk düzeni üzerindeki etkisi lâik devlet anlayışının benimsenmesi ve uygulaması ile azalmıştır 1924 Anayasasının 2. maddesindeki Devletin dini İslam hükmü 1928 yılında çıkarılmıştır. Din kurallarında uygun hareketi sağlamak için manevi yaptırım uygulanır.

-Başkasının şeref ve haysiyetine saygılı olmak Ahlak Kuralları a) Sübjektif olanlar -Yalan söylemek -Kötü hisler beslemek -Örnek davranışlar sergilemek b) Objektif olanlar -Başkasının şeref ve haysiyetine saygılı olmak -Başkalarının malına ,canına,namusuna göz dikmemek -Dürüst davranmak -Verdiği söze sadık kalmak -Dedikodu yapmak Yaptırımı; bireyler ve toplum içinde ayıplanma,ve küçük görülmedir

Görgü Kuralları Konuşanın sözünü kesmemek (Adabı muaşeret kuralları) Konuşanın sözünü kesmemek Büyüklerini saymak,küçüklerini sevmek ve korumak Sofra kuralları Kapalı mekanlarda şapka çıkarmak Selamlaşma Hasta ziyaretleri Doğum ve törenlerde hediye götürmek Başsağlığı ziyaretleri Müeyyide -Yaptırımı 1-Bir toplantıda ulu orta konuşana,saygısız 2-Düğüne elini kolunu sallayarak gidene,görgüsüz 3-Hasta olan yakınını ziyarete gitmeyene de vefasız olarak değerlendirilir.

Hukuk Kuralları Sosyal hayatta bireyler arasında yada birey ile toplum arasında ilişkileri düzenleyen ve yaptırımı bulunan kurallar bütünüdür. (Bu ifade Hukukun tanımıdır) Hukuk, toplum hayatında barış ve huzurun,düzen ve güvenliğin sağlanmasında gereklidir.

Hukukun Kaynakları Bir toplumda hukuk kuralları çeşitli yollarla ortaya çıkar. Bazı kurallar kendiliğinden oluşur.(Gelenek hukuku ) Bazıları yetkili kamu kuruluşları tarafından konur.Bunlara yazılı hukuk denir Kimi hukuk kuralları yargıçların çalışma ürünüdür.Bunlara içtihat Hukuku denir. Kaynakların bir kısmı bağlayıcı,bir kısmı da yardımcı niteliktedir. Bağlayıcı Kaynaklar: (Yasa,Tüzük,Yönetmelik,Yönerge vs.) Bağlayıcı kaynaklara uyma zorunluluğu vardır. Öğreti ve yargı kararları: Yardımcı kaynaklardır.bağlayıcı özelliği yoktur.

Hukukun Kaynakları ANAYASA YASA TÜZÜK YÖNETMELİK YÖNERGE GENELGE

ANAYASA Devletin temel yapısını, yönetim biçimini devlet organlarının bir biri ile ilişkisini,kişilerin temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen hukuk kurallarıdır. Anayasa Devletin temel esaslarını koruduğu gibi bireyin de temel hak ve özgürlüklerini güvence altına alır. Anayasa bireyi hukuk kurallarına karşı korur. Anayasa yasaların temelidir.Hiç bir yasa Anayasa’ nın temel esaslarına aykırı olarak düzenlenemez ve uygulanamaz.

ANAYASA Osmanlı Devletinde ilk yazılı Anayasası 23 Aralık l876 kabul edilmiştir.”Kanun-u Esasiye” 20 Ocak l921 Anayasası ”Teşkilat-ı Esasiye” 20 Nisan 1924 Anayasası 9 Temmuz 1961 Anayasası “Temel Hak ve Ödevler” 7 Kasım 1982 Anayasası yürürlüktedir. %91,37 Her yasa numara ile adlandırılır. 1982 Anayasasının kanun numarası (2709 )

YÜRÜRLÜKTEKİ ANAYASA Anayasamız yazılıdır. Yumuşak Anayasa – Sert Anayasa Anayasada değişiklik yapılabilmesi için TBMM üye tam sayısının 1/3 tarafından önerilmesi ve 3/5 tarafından gizli oyla kabul edilmesi gerekir. Anayasanın 1. maddesi ; Devletin Şekli 2.maddesi;Cumhuriyetin Nitelikleri 3. maddesi; Devletin Bütünlüğü-Resmi Dili-Bayrağı-Milli Marşı ve Başkenti olmak üzere ilk üç maddesi değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez

YÜRÜRLÜKTEKİ ANAYASA Cumhurbaşkanı TBMM tarafından değiştirilen maddesini bir kez daha görüşmek üzere geri çevirebilir. TBMM. Tarafından 2/3 den az oyla kabul edilen Anayasa maddesinin halk oyuna sunulması zorunludur. Anayasanın 150-151.mad.Yasa iptal davası 60 gün içinde Cumhurbaşkanınca-İk. P. Ana muhalefet P.gruplarınca ve TBMM üyelerinin 1/5 nin teklifi ile Anayasa Mahkemesine başvurulur

YASA Yasa:Yasama organı tarafından belirli şekil ve şartlara göre düzenlenen genel ve sürekli kuralları bir arada toplayan ve uyulması zorunlu tasarruflardır. Yasa yapma yetkisi; Anayasanın 7. maddesinde Yasa yapma yetkisinin Türk Milleti adına TBMM. Bulunduğunu ve yetkinin devredilemeyeceğini 87. maddesinde,TBMM. ne kanun koymak, değiştirmek kaldırmak.Bakanlar Kuruluna da KHK. Çıkarma yetkisi verir.

YASA Yasa önerme yetkisi: Anayasanın 88. maddesinde Milletvekilleri yasa teklifi ve Bakanlar Kurulu da Yasa tasarısı hazırlamaya yetkilidir. Yasa hazırlanması ;İlgili Bakanlık ve kurum tarafından taslak hazırlanır.İlgili Komisyonlarda görüşülüp kabul edildikten sonra TBMM Genel Kuruluna gelir sıraya alınır. 1-Yasalar geriye işletilemez 2-Yasalar genele şamildir

YASA Yasanın oylanması: Anayasanın 96. maddesi gereğince TBMM.si üye tam sayısının 1/3 ile (l84) .Yasa kararı toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile verilir.Ancak! Karar yeter sayısı üye tam sayısının ¼ nün 1 fazlasından az olmaz.138+1 Yasanın Yayımlanması: TBMM.tarafından kabul edilen yasayı 15 gün içinde resmi gazetede yayınlamak zorundadır.Uygun bulmadıklarını bir defa daha görüşmek için geri çevirir.Yasa Resmi Gazetede yayınlandığında yürürlüğe girer.

YASA GÜCÜNDE OLAN KAYNAKLAR Eski Kaynaklar Padişah iradesi ile çıkarılan metinler. Geçici Yasa (Kanunu Muvakkat) Meclis Yorumu. Yeni Kaynaklar. Uluslar arası Antlaşmalar. Kanun Hükmünde Kararname

TÜZÜK (Nizamnâme) Tüzük:Yasaların uygulanmasını göstermek,ya da yasaların emrettiği durumları düzenleyen hukuk kurallarıdır. Tüzük: Yasalarda soyut olarak verilen görevler Tüzüklerle daha somut biçime sokulur. Anayasanın 115.maddesince Bakanlar Kuruluna Yasaların uygulanmasını açıklamak için,ilgili yasaya aykırı olmamak koşulu ile Danıştay’ın incelemesinden geçirmek koşulu ile tüzük çıkar ma yetkisi vermiştir.

TÜZÜK Tüzükler yasaya aykırı olamaz. Tüzüğün yasaya aykırı olduğu davanın görüşülmesinde ve Danıştay tarafından ileri sürüldüğünde tüzük uygulanmaz ve Tüzüğün iptali konusunda Danıştay’a iptal davası açılır. Tüzükler de yasalar gibi resmi gazetede yayımlanır ve yürürlüğe girer. Bir tüzükte yürürlüğe girme tarihi belirlenmemişse Resmi Gazetede yayınlandığı tarihten 45 gün sonra yürürlüğe girer.

YÖNETMELİK (Talimatnâme) Yönetmelik:Kamu Kuruluşlarının kendi görev alanlarına giren konularda Yasa ve tüzüklerin uygulanmasına yönelik yönetsel anlamda hukuk kurallarıdır. Anayasanın 124. maddesinde;Başbakanlık, Bakanlıklar ve Kamu Kuruluşları görev alanları ile ilgili yasa ve tüzüklerin uygulanması belirleyen yönetmelik çıkarabilir. Yönetmeliği bir Bakanlığın çıkarabileceği gibi birden çok Bakanlığında birlikte çıkarması mümkündür. (Norm Kadro Yönetmeliği)

YÖNETMELİK (Talimatnâme) Yönetmelikler yasa ve tüzüklere aykırı olamayacağı gibi üst hukuk kurallarına da aykırı olamaz. Üst hukuk kurallarına aykırı olarak düzenlenen yönetmeliklerin iptali konusunda Danıştay’a dava açılır.Yargı tarafından uygulanmaz. Örnek: İç Hizmet Yönetmeliği 1982 Anayasası Yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayımlanma zorunluluğu getirmiştir.

YÖNERGE Yönerge: Kamu Kuruluşlarının kendi görev alanlarına giren konularda yönetsel anlamda Tüzük ve yönetmeliklerin uygulanmasına yönelik hukuk kurallarıdır. Yönetmeliklerin uygulanmasına açıklık getirmek somut olarak uygulamada birliktelik sağlamak amacı ile yönerge düzenlenir. Örnek: 1-Teftiş Yönergesi 2-Eğ.Öğ.Faaliyetlerinin Planlı Yürütülmesine ilişkin Yönerge (2551 Say.T.D)

GENELGE (Tamim) Genelge: Başbakanlık,Bakanlıklar ve Kamu Kuruluşlarının mevzuat doğrultusunda belirli bir konunun uygulanmasına yönelik yazılı emirlerdir. Genelgeler; konusu ve numarası ile adlandırılır. Aynı konuda çıkarılan genelgelerden en son düzenlenen esas alınır. Genelgeler ilgili Başbakanlık ve Bakanlık tarafından hazırlandıktan sonra tüm birimlere ulaştırılır.

İDARİ YARGI İdari Yargılama Usulü Kanunu (2577Sayılı Yasa) 1. maddesi aşağıdaki belirtilen Mahkemelerin görevine giren uyuşmazlıkların çözümü kanunda belirtilen usul ve esaslarına bağlıdır. Danıştay Bölge İdare Mahkemeleri İdare Mahkemeleri Ticaret Mahkemeleri

İDARİ YARGI İdari Yargılama Usulü Kanunu (2577Sayılı Yasa) 2. maddesinde Danıştay,Bölge İdare Mahkemeleri İdare Mahkemeleri,Ticaret Mahkemelerinde yazılı yargılama usulü uygulanır.İnceleme evrak üzerinde yapılır. İdari yargı yetkisi,idari eylem ve işlemlerin hukuka uy-gunluğunun denetimi ile sınırlıdır.İdari Mahkemeler; yerindelik denetimi yapamazlar,yürütme görevinin Kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak,idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak şekilde yargı kararı veremezler

İDARİ YARGI İdari Yargılama Usulü Kanunu (2577Sayılı Yasa) Cumhurbaşkanının doğrudan doğruya yaptığı işlemler idari yargının dışındadır. 3. madde:İdari davalar ilgili mahkemelerin Başkanlıklarına yazılı dilekçelerle açılır. 7.madde: Dava açma süresi Danıştay ve İdare Mahkemelerinde 60,Ticaret Mahkemelerinde ise 30 gündür. 8.madde:Dava açma süresi,tebliğ,ilan ve yayın tarihinden itibaren başlar.

İDARİ YARGI İdari Yargılama Usulü Kanunu (2577Sayılı Yasa) 11.madde:İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce idari işlemin kaldırılması,geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan,yoksa işlemi yapan makama yazılı olarak istenebilir. 60 gün içinde cevap verilmediğinde istek reddedilmiş sayılır. 12.madde: İlgililer haklarının ihlalinde belirtilen mahkemelere iptal ve tam yargı olarak birlikte ve ayrı ayrı dava açabilirler. 17.madde:Mahkeme davalı ve davacının baş vurusu üzerine duruşmalı da yapılır.

İDARİ YARGI İdari Yargılama Usulü Kanunu (2577Sayılı Yasa) 27.madde:Danıştay ve idari mahkemelerde idari işlemin yürütüldüğünde,telafisi mümkün olmayacak zararların önlenmesi için,kesin karar verilmeden önce ilgili mahkemeler yürütmeyi durdurma kararları verilir. 46.madde: Danıştay ve idari mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin kararları başka mahkemelerde aksine hüküm bulunsa da Danıştayca temyiz edilebilir.

İÇTİHAT İlmi içtihat: Hukuk bilginlerinin ileri sürdükleri görüş düşünce ve kanaatlerdir.Buna “doktrin” veya “öğreti” de denilmektedir. Bunu yayınladıkları eserlerle açıklarlar.İlmi içtihatların pozitif hukukun gelişmesinde önemli yeri vardır. Yargısal içtihatlar:Mahkemelerin verdiği kararlardan çıkarılan hukuka içtihat hukuku denir.Yargıç için bağlayıcı olmasa da görülmekte olan bir davada,daha önce aynı konuda verilen kararlardan yararlanarak karar verilmesidir.

İÇTİHATI BİRLEŞTİRME KARARI Adli yargı alanında Yargıtay ve yönetsel yargı alanında da Danıştay; Bir yargı düzeninde,yargı kararları ve uygulanması açısından farklı kararlar bulunduğunda.Ayrıca kendilerini oluşturan dairelerin farklı uygulamaları İlgili Yüksek Mahkemelerinin içtihadı birleştirme kararı alırlar. Bu kararlar Resmi Gazetede yayınlanarak uyulması gereken hukuk kuralları olarak aynı konuda bir karar verilene kadar uygulanırlar.