MANİSA’DA KURAK DÖNEMLERİN STANDART YAĞIŞ İNDEKSİ İLE BELİRLENMESİ Barış YILMAZ 1 , Lütfi VURAL 2 , Tamer YILMAZ 3 1 Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Müh. Bölümü, İzmir baris.yilmaz@deu.edu.tr 2 Manisa Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü, Manisa lvural1964@mynet.com 3 Celal Bayar Üniversitesi İnşaat Müh.Bölümü, Manisa tamer.yilmaz@bayar.edu.tr

KURAKLIK (GENEL) Kuraklık, belirli bir bölgede ve belirli bir zaman aralığında, genellikle yağış miktarındaki azalma ile başlayan ve diğer iklimsel faktörlerin (yüksek sıcaklık, yüksek rüzgar hızı, düşük nem oranı gibi) etkileri ile şiddetlenen, canlı yaşamı ve ekonomisi için büyük olumsuz etkilere sahip önemli bir doğal afettir.

KURAKLIK TANIMLARI Meteorolojik kuraklık Yağışın aylık, mevsimlik veya yıllık toplamlarının ortalamasından olan farkları ile ilişkilidir. Hidrolojik kuraklık Uzun süreli yağış azlığının yeraltı su seviyeleri, yüzey akışı ve toprak nemi gibi hidrolojik sistemin bileşenlerinde kendisini göstermesidir.

Sosyo-ekonomik kuraklık Tarımsal kuraklık Toprakta bitkinin ihtiyacını karşılayacak miktarda su bulunmaması olarak tanımlanır. Ürün miktarında azalmaya, büyümelerinde değişime ve hayvanlar için tehlikeye sebep olur. Sosyo-ekonomik kuraklık Su kıtlığı bölgedeki tüm ekonomik dengelere etki eder. Toplumda işsizlik, göç, memnuniyetsizlik artar ve diğer birçok sosyal konuda olumsuz etkileri vardır.

KURAKLIK İNDİSLERİ Kuraklığın su kaynakları üzerine etkisi kuraklığın süresi ve şiddeti ile değişmektedir. Bu durum kuralığın incelenmesi açısından yağıştaki eksikliğin farklı zaman dilimlerinde nicelik olarak incelenmesi ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır.

Kuraklığın incelenmesi için çok sayıda sınıflandırma yapılmıştır Kuraklığın incelenmesi için çok sayıda sınıflandırma yapılmıştır. Bu sınıflandırmalar geliştirilirken genellikle su dengesi esas alınmıştır. Başlıcaları; * PDSI (Palmer Drought Severity Index) * SPI (Standardized Precipitation Index)

SPI (Standardized Precipitation Index) * 1993 McKee ve arkadaşları * Sadece yağış değerlerini kullanır * 1,3,6,12, 24, 48 ay gibi zaman dilimlerinde kuraklık izlenebilir. * Kuraklık ile birlikte sulak dönemler de incelebilir * Bir istasyonda ölçülen uzun dönem yağış kayıtlarına bir Gamma olasılık yoğunluk fonksiyonunun uydurulması ilkesine dayanır.

SYI Sınıflandırması SYI değeri Kuraklık sınıflandırması 0.0 _ -0.99 Hafif -1.0 _ -1.49 Orta -1.5 _ -1.99 Şiddetli -2.0 ve daha az Çok şiddetli

UYGULAMA Bu çalışmada Manisa ili için kuraklık analizinde SPI yöntemi kullanılmış ve 1931-2007 su yıllarına ait aylık toplam yağış verileri ile çalışılmıştır. Çalışmada 12 ve 3 aylık SYI değerleri hesaplanmıştır. 12 aylık analiz (yıllık kuraklık analizi) 3 aylık analiz (mevsimsel kuraklık analizi)

Yağışlar (1931-2007) Ortalama yıllık yağış: 723 mm *110 000 ha sulama, 86 000 ha bağ (2007) En yağışlı ay: 142 mm Aralık En az yağışlı ay: 7.5 mm Ağustos

Yağışlar (1977-2007)

Ortalama Sıcaklık (Son 30 yıl)

DATA ve SYI (12 aylık)

Kuraklıkların % oluşumları SYI değeri Kuraklık sınıflandırması Zaman (%) 0.0 _ -0.99 Hafif 35 (27/39) -1.0 _ -1.49 Orta 8 (6/39) -1.5 _ -1.99 Şiddetli 5 (4/39) -2.0 ve daha az Çok şiddetli 2 (2/39)

SYİ *1957 ve 2007 yıllarında çok şiddetli kuraklık yaşanmıştır. *Son 30 yılda birbirini takip eden kurak dönemler şiddetleniyor. *Seri kuraklıklar incelendiğinde kış yağışlarının azlığından kaynaklandığı anlaşılıyor. * 2007 su yılında yağış toplamı 331.7 mm dir. Uzun yıllar içerisinde en düşük miktardır.

SYI (3 aylık- Oc.Sub.Mart) *Yıllık SYİ lere göre daha sıklıkla sıfırın altına düşmekte ama periyot kısa olmaktadır. *1990 ve 1992 yıllarında çok şiddetli, 1989-1991 yıllarında şiddetli, 1993 ve 1994 yıllarında hafif şiddetli kuraklıklar yaşanmıştır. *1989-1994 yılları seri kurak dönemlerdir. Bu tip mevsimsel kuraklıklar tarım ürünlerinde verim kaybına sebep olmaktadır. * Son 20 yıl içinde kış mevsimi kuraklıkları “şiddetli” derecesinde oluşmaya başlamıştır.

Sonuçlar (1) Manisa’da 1930-2007 yılları arasındaki araştırma yıllarında hafif, orta, şiddetli ve çok şiddetli düzeylerde kuraklık yaşanmıştır. Kentte günümüze kadar iki kez görülen çok şiddetli kuraklığın ilki 1957 yılında (SYİ=2,0), diğeri ise içinde bulunduğumuz 2007 yılındadır (SYİ= -2,2).

Sonuçlar (2) Bölgede kuraklık yıllık olmaktan çok mevsimsel yaşanmaktadır. Ancak içinde bulunduğumuz 2007 kuraklığı yıllık olma eğilimindedir. Manisa’da yıllık yağışın yağışın %66 sı Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarında yağmaktadır.Bu 4 ayda görülen yağış azlığı yıllık yağış azlığına neden olmaktadır.

Sonuçlar (3) Manisa’da yıllık yağışın yağışın %66 sı Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarında yağmaktadır.Bu 4 ayda görülen yağış azlığı yıllık yağış azlığına neden olmaktadır. Manisa’daki son 30 yıldaki kurak dönemler, kış aylarında (aralık-ocak) Azor Antisiklonunun uzantısının Ege ve Akdeniz Bölgeleri üzerinde etkili olmasından kaynaklanmaktadır. Açılış konuşmalarında da Türkiye’de kuraklık oluşum oranlarını inceleyen araştırmacılar aynı yaklaşımda bulunmuşlardır.

Teşekkür ederim.