ELEKTROTERAPİ ELEKTROAKUPUNKTUR Doç. Dr. İbrahim Tekeoğlu YYU. Tıp Fakültesi FTR / Romatoloji A.B.D.

Akımın Şekline göre: Doğru Akım Alternatif Akım

Akımın Frekansına göre: Tedavi fr. Doğru Akım (Galvanik akım) Alçak Frekanslı Akımlar 1-1000 Hz 1-100 Hz Orta Frekanslı Akımlar (Enterferansiyel akımlar) 1-100 KHz 4-20 KHz Yüksek Frekanslı akımlar 1 MHz 27-2400 Mhz

ELEKTROTERAPİ KLİNİK ETKİLERİ-1 1.) Kas kuvvetinin artırılması 2.) Kas atrofi ve denervasyonunun engellenmesi 3.) Eklem hareket açıklığının korunması ve artırılması 4.) Spastisitenin ( 1. Motor nöron hastalıklarında görülen) giderilmesi 5.) Deri ülserleri iyileştirilmesi

ELEKTROTERAPİ KLİNİK ETKİLERİ -2 6.)Motor kolaylaştırma ve kas re-edukasyon 7.) Eklem sıvısı ve intersitisyel ödem giderilmesi 8.) Ağrının giderilmesi 9.) Derin ven trombozu gelişiminin önlenmesi 10.) Kas spasmının çözülmesi 11.) Kırık iyileşmesi

ELEKTROTERAPİ KONTRENDİKASYONLARI-1 1- Demens, histeri vew duyu bozukluğu olan hastalar( akım şiddeti hastanın duyusuna göre ayarlanır. Bu hastalarda duyu bozukluğu vardır) 2- Düşük vücut kitlesi olanlar( Özellikle astenik ve çocuklarda akımlar kolayca iç organlara ulaşır)

ELEKTROTERAPİ KONTRENDİKASYONLARI-2 3- Kalp pili olanlar ve ağır kalp hastaları (Ritm bozukluğu yaratabilir) 4- Ciddi hipertansiyon ve hipotansiyon 5- Tromboz ve tromboflebit gelişmiş olgularda pulmoner emboli riski yaratabilir 6- Psoriasis, kontakt dermatit gibi hastalıklar

ELEKTROTERAPİ KONTRENDİKASYONLARI-3 7- Hamilelik( Uterus kontraksiyonlarını başlatabilir) 8- İskemik stroke ve epilepsi gibi hastalıklarda boyun bölgesine uygulanmaz 8- Bazı diğer monitorlar ve cep telefonlarının fonksiyonlarını değiştirebilir. 9- Kırığı olan hastalarda aşırı kas kontraksiyonları kırık uçlarının deplase olmasına yol açabilir

Galvanik Akım Aynı yöne aynı şiddette akan akımlardır. Dokuda iyon hareketine neden olurlar. Uyarıcı etkileri yoktur. Yalnız açılış ve kapanışta sinir ve kas dokusunda uyarı meydana getirebilirler. Kutuplar altında şimik ve fizyolojik olaylara neden olurlar.

Pozitif kutup (Anot) Asit reak. Alkaloid ve metalleri çeker Doku sertleşmesi, sinir irritabilitesin-de azalma Negatif kutup (Katot) Alkali reak. Asit ve asit radikallerini çeker Doku yumuşaması, sinir irritabilitesin-de artma Her iki kutup Hafif ısı Vazomotor stimülasyon

Galvani tedavisi: Medikal Galvanizm Galvanik iyontoforez Cerrahi galvanizm (elektroliz) Galvani banyosu (stangerbad, dört hücre banyosu)

Alçak Frekanslı Akımlar: Yüzey elektrodları ile uygulanır. Yön değiştiren akımlar olduğu için uyarıcı etkileri vardır. Etkileri: - Analjezik etki - Elektrostimülasyon etkisi

Analjezik etki kapı kontrol teorisi ile açıklanır:

Somatosensoryel lifler: A alfa, beta, gama lifleri: Kalın, ileti hızları yüksek, myelinli lifler Dokunma ve propriosepsiyon duyuları iletirler Çapları 6-14 mikron, hızları 30-100 m/sn A delta lifleri: Myelinli, çapları 2-5 mikron, hızları 3-15 m/sn Bir kısmı ağrı(akut), bir kısmı propriosepsiyon duyularını taşır. C lifleri: İnce, myelinsiz, ileti hızları düşük % 90 ı ağrı duyusunu taşır

Kapı kontrol teorisi: A alfa, beta, gama A delta MS T T T SG üst mrk C

Analjezik etkili akımlar: - Diyadinamik akım - TENS - FES Elektrostimülasyonda kullanılan akımlar: Denerve adelede: - Eksponansiyel akımlar - Progresiv akımlar - Kesikli galvanik akım Normal adelede: - Faradik akım

Alçak frekanslı akımların uygulanması: Yüzey elektrodları ile analjezi Kalem elektrod ile nokta stimülasyon Yüzey elektrodları ile kas grupları stimülasyonu

TENS uygulamaları

KONVANSİYONEL TENS AKUPUNKTUR BENZERİ TENS TENS TÜRLERİ KONVANSİYONEL TENS AKUPUNKTUR BENZERİ TENS

TENS FİZYOLOJİK CEVAP 1- Hücre seviyesinde; membran potansiyeli değişimleri 2- Doku seviyesinde;kas kontrak-siyonu 3- Segmental seviyede; kas grupları kontraksiyonu, eklem hareketi 4- Sistemik cevap; endorfin, serotnin, vasoaktif intestinal polipeptitler

TENS ENDİKASYONLARI 1- Post operatif ağrı 2- Kronik ağrılar ( muskuloskeletal kökenli) 3- Servikal ve lomber disk hernisi, spondilartropatiler 3- Periferik nöropatiler 4- Kanser ağrıları

TENS KONTR-ENDİKASYONLARI Kalp pilinin bulunması Karotis sinüz üzerine uygulama Gebe uterus ve göz üzerine uygulama

Orta frekanslı akımlar: İki orta frekanslı akımın girişimi ile elde edilir. Ortaya çıkan akımın frekansı 100 Hz civarındadır. Özellikle derindeki ağrı reseptörlerinin uyarılmasında kullanılır. Derin dokularda analjezi sağlar.

Orta frekanslı akımlar: Dört elektrod ile uygulanır. Vakum elektrodlar kullanılarak yüzeydeki mekanoreseptörler de uyarılabilir.

Yüksek frekanslı akımlar: Çok yüksek frekansa sahip oldukları için elektrik akımı özelliğini kaybederek elektromagnetik dalga niteliğini almışlardır. Derin dokularda ısı artışına sebep olurlar. Bu özellikleri ile daha çok termoterapi ajanı olarak kabul edilirler. Diyatermi yöntemidirler.

Diyatermi Yöntemleri Kısa dalga (Dalga boyu-3m) Desimetrik dalga ( Dalga boyu-69 cm) Mikrodalga (Radar) (Dalga boyu 12 cm) Ultrason

Kısa dalga diyatermi: İki elektrod veya indüksiyon kabloları ile uygulanır. Elektrodun dokuya uzaklığı, büyüklüğü ve pozisyonu ısınma alanını ve yerini belirleyicidir.

Desimetrik dalga diyatermi: Tek elektrodla uygulanır. Koni biçiminde ve semer şeklinde elektrodları vardır. En iyi derin ısıtma semer şeklindeki elektrod ile sağlanır.

Mikrodalga diyatermi: Tek elektrod ile uygulanır. Koni ve semer şeklinde elektrodları vardır. Diğerlerine göre nisbeten yüzeyel etkilidir. Bu nedenle daha çok omuz, ense gibi bölgelerde kullanılır. Sıvı içeriği fazla olan kornea, testis gibi dokulara yakın uygulama hasara neden olacağından yapılmamalıdır.

Yüksek frekanslı akımların endikasyonları: Dejeneratif eklem hastalıkları Yumuşak doku romatizmalarının kronik dönemi Remisyon dönemindeki enflamatuar romatizmal hastalıklar Posttravmatik eklem kontraktürleri

Yüksek frekanslı akımların kontrendikasyonları: Enflamatuar romatizmal hastalıkların akut dönemi Spesifik ve nonspesifik enfeksiyonlar Arteriyel ve venöz dolaşım bozuklukları Tümöral hadiseler Kanama ve kanamaya eğilim Isı duyusunun bozulduğu durumlar

Gebelik, menstruasyon dönemi Doku içinde metal bulunan durumlar Pace-maker kullananlar tedavi salonuna dahi girmemelidir.

ELEKTROAKUPUNKTUR ELEKTROSTİMÜLASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ-1 1-)Elektrotermal etki: Akımın dokuda oluşturduğu ısınma etkisidir. Direkt akımlarda doku direnci (impedans) yüksek olduğundan doku ısınması da yüksek olur. Alternatif akımlarda (pulse süresi 5-200 mikrosn ve frekansı 100-200 Hz) ise doku impedansı oldukça düşer ve ısınma etkisi az olur.

ELEKTROSTİMÜLASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ-2 2-)Elektrokimyasal etki: Akımın yeni kimyasal bileşikler oluşturma yeteneğidir. Doğru akımda görülür. Alkali ve asit bileşikler pozitif ve negatif kutuplarda oluşur. 2 Na + 2 H 2O= 2 NaOH (bazik) 2 Cl + 2 H2 O= 4 HCl + O2 ( asit)

ELEKTROSTİMÜLASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ-3 3-)Elektrofiziksel (elektrokinetik etki): Na ve K iyonlarının hücre membranında hareketi sonucu periferik sinirlerde aksiyon potansiyelleri ortaya çıkar ve uyarıyı başlatır.

ELEKTROSTİMÜLASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ-4 4-)Diğer hücresel etkiler: Ca, Mg, amino asitler ve proteinlerin hücre duvarından geçişine yol açar.

ELEKTRİK STİMÜLASYONUN FİZYOLOJİK ETKİLERİ-1 a-) Hücre seviyesinde: Periferik sinir hücreleri uyarılır. Uyarılar hücre membran permeabilitesini etkiler. b-) Doku seviyesinde: Duyusal sinirlerden ağrılı uyarılar iletilir. Motor sinir uyarıları sonucu kas kontraksiyonu oluşur

Elektro-akupunktur Katod (-): negatif kutup-kas spazmını azaltır, sinir iletisini artırır, doku yumuşaması ve doku atrofisi yapar. Klinikte; elektro-lipolizis, cild ödemi ve sertleşmesinin giderilmesi, ganglion ve disk hernisi tedavisinde kullanılır. Negatif kutup hücre membranında Na / K pompasını etkiler. Lipolizise yol açar. Anod (+): doku sertleşmesi ve asit reaksiyon yapar. Lokal inflamasyona yol açar. Anti-inflamatuar etkisi gözlenir.

ELEKTRİK STİMÜLASYONUN FİZYOLOJİK ETKİLERi-2 c-) Segmental seviye: Kas gruplarının kasılması ve eklem mobilitesi, sinerjik kas aktivitesine etkisi vardır. Kas pompalama etkisi üzerinden lenfatik drenaj, arteryel, venöz makrosirkülasyona etki eder.

ELEKTRİK STİMÜLASYONUN FİZYOLOJİK ETKİLERi-3 d-) Sistemik seviyede endorfin, noradrenalin, serotonin düzeylerine, substans P ve vasoaktif intestinal polipeptitlere etki eder.

ELEKTRİK STİMÜLASYONUN FİZYOLOJİK ETKİLERi-4 e-) İç organlar üzerine etki: gastrointestinal sistem, kalp ve böbrek fonksiyonlarına

Yüksek uyarı eşikli ince miyelinli liflerin uyarılması akupunktur analjezisinin(AA) temelidir.

De-Qi iğne çevresinde duyulan ağrı, ağırlık hissi, derin ağrı, meridyen boyunca yayılan ağrı hissidir. Akupunktur uygulamasında De-Qi için iğneler manuel olarak manupule edilir (Batırma, çıkarma, döndürme). De-Qi alınamaması yetersiz tedavi anlamına gelir.

Deneysel çalışmalarda akupunktur noktasına enjekte edilen prokain akupunktur analjezisini baskılamaktadır.

1960’dan sonra De-Qi’nin elde edilmesinde iğnelerin manuel olarak uyarılması yerine elektro-stimülasyon uygulaması başlatılmıştır.

SIFIR NET AKIM ? Bifazik akımlarda negatif ve pozitif faz peş peşe gelir. Toplam net sıfır direkt akım olduğu için elektroliz olayına yol açmazlar. Negatif faz daha önce pozitif faz tarafından toplanan iyonları dağıttığından bifazik uyarıda elektrotlarda iyon birikimi olmaz.

Alternatif ( Bifazik ) akımlarda siyah uç negatif ve pozitif uyarıyı peş peşe alırken, kırmızı uç pozitif ve negatif uyarıyı peş peşe alır. Her iki iğne de simetrik uyarı almış olur. Bir iğne diğerinin aynadaki imajı gibi kabul edilebilir. Sinirde aksiyon potansiyeli oluşturan negatif kutup olduğu için her iki iğnede negatif faz akımı olacak ki bu da sadece bifazik stimülasyonda mümkündür.

De-Qi oluşturan akımlar kas kontraksiyonu yapan akımlardan 5-10 kat daha yüksek değerdedir (0.1 msn süre, 25 V, 2.5-5 mA).

1960’da cerrahi anestezide en optimal uyarı frekansı olarak 4 Hz bulunmuştur. Araştırmalar 2-4 Hz de yeterli endorfin ve kortizol salınımı olduğunu göstermiştir.

Düşük frekanslı stimuluslarda kaslarda peş peşe kontraksiyon ve gevşeme olur. Yüksek frekanslı stimulusta (20 Hz ve üzeri) bu peryotlar peşpeşe gelemez. Kas gevşeme fırsatı bulamadan kasılı olarak kalır.

Elektro-akupunkturda akıma karşı doku uyumunu engellemek için değişik dalga formlarında akımlar kullanılır. Bazı cihazlar frekansı değişen akımlar verirler (4-200 Hz arasında değişen frekanslarda)

Bazı hastalar şiddetli stimülasyondan korkabilir Bazı hastalar şiddetli stimülasyondan korkabilir. Tedavinin ilk günlerinde akım şiddeti alçak tutulur. İlerleyen tedavilerde akım şiddeti artırılır.

ABD’de FDA baş, saçlı deri ve kulak çevresinde elektrostimülasyona izin vermemektedir. Genelde izin verilen uyarı şiddeti 01.msn pulse süresi için 250 mA, 1 msn uyarı süresi için 25 mA.dir. De-Qi genelde 0.1 msn süreli, 25 (0.1 msn süre, 25 V, 2.5-5 mA. akımlarla elde edilir

EA nın diğer avantajı iğnenin tam lokalizesine batırılmasındaki hataları örtebilmesidir. Çünkü verilen akım yakın çevre dokulara yayılarak De-Qi ortaya çıkacaktır. İ

İnsan ve hayvan çalışmalarında cerrahi anestezi için 20-30 dak İnsan ve hayvan çalışmalarında cerrahi anestezi için 20-30 dak. uyarı gerektiği bilinmektedir. Bu süre endorfin salınımı için gereklidir.

EA tedavisinde uygulanan akım şiddeti tedavide sedasyon (Sedate) veya tonifikasyon (Tonify) amaçlanmasına göre değişmektedir.

Noktanın sedasyonu için yüksek şiddette akım verilmeli ve kas kontraksiyonu çıkması gerekir, Noktayı tonifiye etmek için düşük şiddetli uyarı yapılır. Ağrılı hastalıklarda genelde sedatize edilir, kronik hastalıklarda tonifiye edilir.