KANSER TEDAVİSİNDE KARDİYAK GEÇ YAN ETKİLER Prof. Dr. Vedat KÖSEOĞLU Ankara, 2006

Kardiyak yan etkiler, kanser tedavisi sırasında veya sonrasında ortaya çıkabilen, önemli derecede mortalite ve morbiditeye sahip komplikasyonlardandır.

Antitümör antibiyotikler, Alkilleyici ajanlar, Topoizomeraz inhibitörleri, Mikrotubülleri hedefleyen ilaçlar, Antimetabolitler, Biyolojik cevap düzenleyiciler, Diferansiyasyon ajanları, Antikor tedavileri, Hormonlar Radyoterapi

Risk Faktörleri Yaş Cins Kümülatif doz İlaç uygulama yolu İlaç uygulama sıklığı Mediastinal veya spinal radyasyon Tanıdan sonra geçen süre Siyah ırk Trisomi 21

Antrasiklinler Akut Yan Etkiler Supraventrküler taşikardi Antitümör Antibiyotikler Antrasiklinler Akut Yan Etkiler Supraventrküler taşikardi Ektopik atımlar Myoperikardit Belirgin EKG değişiklikleri Kardiyomyopati Ölüm

Antrasiklinler Kronik Yan Etkiler Antitümör Antibiyotikler Antrasiklinler Kronik Yan Etkiler Sol ventrikül fonksiyonlarında belirgin derecede azalma Konjestif kalp yetmezliği

Antitümör Antibiyotikler Antrasiklinler Subakut Kardiyomyopati

Antrasiklinler Etki Mekanizması Antitümör Antibiyotikler Antrasiklinler Etki Mekanizması Lipid peroksidasyon yoluyla oksidatif hasarlanma

Antrasiklinler Daunorubisin Doksorubisin Epirubisin İdarubisin Antitümör Antibiyotikler Antrasiklinler Daunorubisin Doksorubisin Epirubisin İdarubisin Kardiyomyopati Myoperikardit Supraventriküler taşikardi Ventriküler ektopi

Antrakinonlar Mitoksantron düşük düzeyde kardiyak yan etkiye sahiptir. Antitümör Antibiyotikler Antrakinonlar Mitoksantron düşük düzeyde kardiyak yan etkiye sahiptir. >160 mg/m2 üzerindeki kümülatif dozlarda risk artmaktadır.

Antitümör Antibiyotikler Antrakinonlar Mitoksantron Aritmiler

Antitümör Antibiyotikler Mitomisin Kardiyotoksisite olguları rapor edilmiştir. Daha sık olarak konjestif kalp yetmezliği şeklinde görülmektedir. 30 mg/m2 yi aşan kümülatif dozlarda sık olarak ortaya çıkmaktadır. Özellikle antrasiklinlerle birlikte kullanıldığında kardiyotoksisite riski artmaktadır.

Bleomisin Perikardit nadir ancak önemli bir yan etkidir. Antitümör Antibiyotikler Bleomisin Perikardit nadir ancak önemli bir yan etkidir. Akut göğüs ağrısı bildirilmiş olgular vardır. Ayrıca koroner arter hastalığı, myokardiyal iskemi ve infarktüs genç olgularda bildirilmiştir.

Topoizomeraz İnhibitörleri Etoposid Vazopastik anjina ve myokardiyal infarktüs oluşturduğuna dair kanıtlar mevcuttur.

Siklofosfamid Düşük dozda kardiyotoksisite oluşturmamaktadır. Alkilleyici Ajanlar Siklofosfamid Düşük dozda kardiyotoksisite oluşturmamaktadır. Ancak transplant rejimlerinde akut kardiyak toksisite rapor edilmiştir.

Siklofosfamid QRS kompleksi amplitütünde azalma, Alkilleyici Ajanlar Siklofosfamid QRS kompleksi amplitütünde azalma, Nonspesifik T dalgası ve ST değişiklikleri, Taşiaritmiler Komplet kalp blokları Yüksek doz alanlarda %28’e kadar varan sıklıkta akut başlangıçlı fulminant kalp yetmezliği oluşturabilmektedir.

Siklofosfamid Hemorajik myoperikardit Perikardiyal effüzyon Alkilleyici Ajanlar Siklofosfamid Hemorajik myoperikardit Perikardiyal effüzyon Kardiyak tamponad Ölüm

Siklofosfamid Etki Mekanizması Endotelial kapiller hasarlanma Alkilleyici Ajanlar Siklofosfamid Etki Mekanizması Endotelial kapiller hasarlanma

İfosfamid Aritmi ST ve T dalgası değişiklikleri Alkilleyici Ajanlar İfosfamid Aritmi ST ve T dalgası değişiklikleri Konjestif kalp yetmezliği Bu bulgular genellikle geri dönüşümlüdür

Sisplatin Supraventriküler taşikardi Bradikardi Alkilleyici Ajanlar Sisplatin Supraventriküler taşikardi Bradikardi ST ve T dalgası değişiklikleri Sol dal bloğu Akut iskemik olaylar İskemik kardiyomyopati Myokardiyal infarktüs

Sisplatin Etki Mekanizması İlaca bağlı elektrolit anormallikleri Alkilleyici Ajanlar Sisplatin Etki Mekanizması İlaca bağlı elektrolit anormallikleri Yükselmiş von Willebrand faktör konsantrasyonu muhtemel arteriyel oklüzyonu saptamada yararlı,

Busulfan Bir olguda endokardiyal fibrozis bildirilmiştir. Alkilleyici Ajanlar Busulfan Bir olguda endokardiyal fibrozis bildirilmiştir.

Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar Vinka Alkaloidleri En sık olarak Vinblastin’de görülürken Vinkristin ve Vinorelbin’le de rapor edilmiş olgular vardır.

Vinka Alkaloidleri Hipertansiyon Myokardiyal iskemi Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar Vinka Alkaloidleri Hipertansiyon Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs

Vinka Alkaloidleri Etki Mekanizması Vazokonstrüksiyon Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar Vinka Alkaloidleri Etki Mekanizması Vazokonstrüksiyon

Taksan’lar Bradikardi AV Blok Atriyal ve ventriküler aritmiler Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar Taksan’lar Bradikardi AV Blok Atriyal ve ventriküler aritmiler Konjestif kalp yetmezliği Myokardiyal iskemi

Taksan’lar Genel olarak geri dönüşümlü yan etkilerdir, Mikrotubülleri Hedefleyen İlaçlar Taksan’lar Genel olarak geri dönüşümlü yan etkilerdir, Taksanlar antrasiklin toksisitesini potansiyalize edebilirler.

Florourasil Kalp yetmezliği Atriyal veya ventriküler ektopi Antimetabolitler Florourasil Kalp yetmezliği Atriyal veya ventriküler ektopi Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs

Antimetabolitler Florourasil Etki Mekanizması Koroner vazospazm

Metotreksat Kesin olarak gösterilmiş bir kardiyak yan etkisi yoktur. Antimetabolitler Metotreksat Kesin olarak gösterilmiş bir kardiyak yan etkisi yoktur. Nadiren senkop, myokardiyal infarktüs, supraventriküler taşikardi, ventriküler aritmi olguları rapor edilmiştir.

Sitarabin Anjina Perikardit Perikardiyal effüzyon Antimetabolitler Sitarabin Anjina Perikardit Perikardiyal effüzyon Perikardiyal tamponad olguları bildirilmiştir. Steroidin tedavi edici olduğuna dair kanıtlar mevcuttur.

Antimetabolitler Fludarabin Hipotansiyon Akut göğüs ağrısı

İnterferon’lar Atriyal ve ventriküler aritmi AV blok Biyolojik Cevap Düzenleyiciler İnterferon’lar Atriyal ve ventriküler aritmi AV blok Konjestif kalp yetmezliği Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs

İnterferon’lar Etki Mekanizması Biyolojik Cevap Düzenleyiciler İnterferon’lar Etki Mekanizması İndirekt etki ve sellüler fizyolojinin değişimi ile

İnterlökin-2 Artimiler Konjestif kalp yetmezliği Myokardiyal iskemi Biyolojik Cevap Düzenleyiciler İnterlökin-2 Artimiler Konjestif kalp yetmezliği Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs

İnterlökinler Etki Mekanizması Kapiller sızıntı sendromu Biyolojik Cevap Düzenleyiciler İnterlökinler Etki Mekanizması Kapiller sızıntı sendromu

All Transretinoik Asit Diferansiyasyon Ajanları All Transretinoik Asit Myokardiyal iskemi Myokardiyal infarktüs Perikardiyal effüzyon

Diferansiyasyon Ajanları Arsenik Trioksid Uzamış QT

Antikorlar Rituksimab Aritmiler

Hormonlar Dietilstilbestrol Etki Mekanizması Vazospazm

Hormonlar Dietilstilbestrol >5mg/gün’den daha yüksek dozlarda kardiyotoksisite görülür.

Kardiyotoksisite tedavi bitiminden yıllar sonra ortaya çıkabildiği ve uzun süre asemptomatik olarak kalabildiği için klinik bulguları ortaya çıkmadan saptanması amaçlanmaktadır.

Kardiyak İzleme Testleri Seri EKG Seri EKO Radyonükleid anjiografi Endomokardiyal biyopsi Kardiyak troponinler Natriüretik peptidler