ZİHİNSEL ENGELLİLİK VE BAZI RUHSAL BOZUKLUKLAR Psikolog Ebru ÇINAR

İÇERİK: Akut Psikoz Şizofreni ZİHİNSEL ÖZÜR NEDİR? ZİHİNSEL ÖZRÜN TEŞHİSİ ZİHİNSEL ÖZRÜN SINIFLANDIRILMASI ZİHİNSEL ÖZÜRLE BİRLİKTE GÖRÜLEBİLEN PSİKİYATRİK BOZUKLUKLAR Akut Psikoz Şizofreni Duygu Durum Bozuklukları(Bipolar Bozukluk ve Depresyon)

1-ZİHİNSEL ÖZÜR (MENTAL RETARDASYON-MR) Zihinsel özür, kişinin yaşadığı toplum içerisinde sorunlarla başa çıkma yeteneğini etkileyen, zihinsel bir kısıtlama ya da sınırlanmadır. Bir çocuğa yada yetişkine zihinsel özürlü tanısı konulabilmesi için: Zeka işlevinin yetersiz olmasının yanı sıra Öz bakım, Toplumsal beceriler Kendini yönlendirme Akademik beceriler Çalışma alanlarında bozukluk olması Bunların 18 yaşından önce başlamış olması gerekir.

Bireyin zihinsel özürlü olmasına sebep olan faktörler 4 grupta incelenir: Doğum öncesi(annenin geçirdiği bazı kronik hastalıklar,alkol-sigara-madde kullanımı…) Doğum sırası(bebeğin oksijensiz kalması,erken doğum…) Doğum sonrası(yetersiz anne sütü,enfeksiyonel hastalıklar…) Genetik nedenler(akraba evliliği,kromozom bozuklukları…)

2-ZİHİNSEL ÖZRÜN TEŞHİSİ 1- Tıbbi açıdan değerlendirmeler yapılır.Bireyin zeka puanı (IQ) belirlenir 2- Eğitimsel açıdan değerlendirmeler yapılır. 3-Bireyin gelişim değerlendirmesi yapılır.

3-ZEKA ÖZRÜNÜN SINIFLANDIRILMASI A-Hafif düzeyde zihinsel gelişme geriliği : (IQ düzeyi 50-70 arası) Kendi günlük ihtiyaçlarını karşılayabilirler. Özel eğitimle eğitilebilirler. Yetişkin yaşamına uygun destek ve denetimle kendi hayatlarını sürdürebilirler. Rutin işler yaparlar ama rutinden çıktıklarında zorlanırlar Sosyal uyumda fazla zorluk yaşamazlar.

B- Orta düzeyde zihinsel gelişme geriliği : (IQ düzeyi 35-50 arası) Anlama,dil yetileri,kendine bakma ve motor becerilerinde problem vardır. Denetim ve yardımla kişisel bakımlarını yapabilirler. Özel eğitim verildiğinde 2.sınıf düzeyinde okuma-yazma öğrenebilirler. Karmaşık olmayan sosyal etkinliklere katılabilirler.

C- Ağır düzeyde zihinsel gelişme geriliği : (IQ düzeyi 20-35 arası) Motor becerilerindeki gerilik çok belirgindir Konuşma çok geç olur yada azdır Kendilerine bakım becerileri kazanmak için eğitilmeleri gerekir Yaşam boyu özel desteğe ve denetime bağlı kalırlar.

D- İleri derecede ağır zihinsel gelişme geriliği: (IQ düzeyi 20’nin altında) Genelde yatalaktırlar. Kendilerine bakmaları mümkün değildir,kurumlarda korunmaları gerekir Büyük çoğunluğu konuşamaz Erken ölümler görülebilir.

ZİHİNSEL ÖZÜRLE BİRLİKTE GÖRÜLEBİLEN PSİKİYATRİK BOZUKLUKLAR ŞİZOFRENİ DUYGU DURUM BOZUKLUKLARI(BİPOLAR BOZUKLUK VE DEPRESYON)

ŞİZOFRENİ Şizofreni; kişinin düşüncesini, hareketlerini, duygularını ifade şeklini, gerçeği algılamasını çarpıtan ve kişinin diğerleriyle ilişkilerini bozan ruhsal bir hastalıktır.

Şizofreninin belirtileri: Duygulanımda küntleşme(normal duyguları hissedememe) Varsanı (halüsinasyonlar) Sanrı Dezorganize konuşma (konuşmada düzen bozukluğu) Dezorganize (çok dağınık) davranış (ör; uygunsuz giyinme, sık sık ağlama) veya katatonik davranış Negatif semptomlar (konuşmanın ve istencin azalması gibi) Toplumsal ve iş uyumunda bozukluk

DUYGU DURUM BOZUKLUĞU BİPOLAR BOZUKLUK

Bipolar bozukluk, kişinin kendini aşırı coşkulu veya çok durgun hissetmesine yol açan, duygu durumun çok yükseldiği ya da çok düştüğü, beyni etkileyen tıbbi bir durumdur. Duygudurumun çok yükseldiği dönemlere/ataklara “mani”; çok düştüğü dönemlere/ataklara ise “depresyon” denir.

Manik dönem sırasında; Kişi kendi hakkında ve kendine verdiği önem konusunda abartılı düzeyde önemli düşüncelere kapılır. “Fikirlerin uçuşması” –fikirler zihninizde bir yarış halindedir ve yalnızca bir düşünceye odaklanamaz Kafasında sayısız düşünce ve plan vardır. Özellikle kendi önemli düşünce ve planlarını anlamayan kişilere karşı aşırı derecede hassas veya öfkeli olurlar Kendilerini enerjik hisseder, yorgunluk olmaksızın daha az uyku ihtiyacı hissederler Çok hızlı konuşurlar ve çevredeki insanlar ona ayak uydurmakta zorlanır. Dikkatleri çok kolay dağılır ve konuyla ilgisi olmayan şeylerle ilgilenirler

Bir depresyon(çökkünlük) dönemi sırasında; Kişi kendisini hissiz veya mutsuz hisseder ve normalde ağlamayacağı durumlar karşısında bile ağlar. Eskiden yapmaktan zevk aldıkları aktivitelere karşı ilgilerini kaybederler. Kiloda ve iştahta değişiklik olur. Örneğin kilo alabilir veya kilo verebilirler. Kendisini her zaman halsiz ve yorgun hissederler Uyku düzeni değişir. Örneğin geceleri uyanır ve tekrar uykuya dalmakta güçlük çeker veya çok fazla uyurlar Kendilerini işe yaramaz ve suçlu hissederler Düşünmekte, konsantre olmakta ve karar vermekte zorlanırlar Nedeni bilinmeyen ağrılar ve sancılar hissederler

Bazı kişilerde aynı anda hem mani hem de depresyon belirtileri görülebilir. Bu duruma “mikst (karma) dönem” denir. Kişiler kendilerini aynı anda hem ajite veya heyecanlı hissedebilir hem de hassas ve depresif hissedebilirler.

MAJÖR DEPRESYON Çökkün duygu durum Hiçbir şeyden zevk alamama, keyif alınan aktivitelerden geri çekilme, cinsel isteksizlik Yorgunluk - bitkinlik o Hareketlerde yavaşlama, donuklaşma İştahta değişiklik. Uyku Bozuklukları Konsantrasyon ve hafıza güçlükleri, karar almada zorlanmalar Ajitasyon (parmak çıtlatmalar, ileri geri sallanmalar)

Suçluluk ve değersizlik düşünceleri Umutsuzluk ve keder Ölüm ve intihar düşünceleri Huzursuzluk veya aşırı ağlama Sosyal geri çekilme, yalıtım Tedaviye cevap vermeyen kronik ağrılar İntihar girişimleri Bağımlılık davranışında artış (Sigara, alkol, madde kullanımı)

TEŞEKKÜR EDERİM...