KİŞİLER Doç. Dr. Mustafa ÇEKER

KİŞİ KAVRAMI Kişi, hukuk kuralları ve hakların muhatabını oluşturan varlıklardır. Hukuk düzeni kişileri iki gruba ayırmaktadır: Gerçek Kişiler Tüzel Kişiler Dernekler Vakıflar Şirketler

KİŞİLİĞİN KAZANILMASI Gerçek kişilerde, kişilik, doğumla kazanılır. Ancak, ana rahmindeki cenin de sağ doğmak koşuluyla hak ehliyetini kazanır. Tüzel kişilerde, kuruluş işlemlerinin tamamlanması (genellikle tescil) kişiliğin kazanılmasını sağlar.

Kokain içtiği için bebeği ölü doğan anne 12 yıl ceza aldı Amerikan hukuk tarihinde ilk kez, bir kadın karnındaki bebeğin ölümüne neden olduğu gerekçesiyle hapis cezası aldı. Güney Carolina eyaletinde görülen davada 24 yaşındaki Regina McKnight, "hamileyken kokain içip bebeğinin ölü doğmasına sebep olmak" suçundan 12 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Dava, 1999 yılının Mayıs ayında başladı. Genç kadın, 8.5 aylık hamile iken, bebeğini ölü doğurmuş, doktorlar da durumdan şüphelenip polise haber vermişti. Amerika'da çıkarılan bir yasa ile cenin öldürmek tüm eyaletlerde suç sayıldı. SABAH, 19/05/2001

KİŞİLİĞİN KAYBEDİLMESİ Gerçek kişilerde kişilik doğumla kazanılır, ölümle kaybedilir. Bir kişinin öldüğünün ispatı, nüfus sicilindeki kayıtlarla yapılır. Kişiliği sona erdiren haller 4’e ayrılır: Ölüm Ölüm Karinesi Birlikte Ölüm Karinesi Gaiplik

ÖLÜM KARİNESİ Bir kişinin ölümüne kesin gözle bakılacak bir olayda kaybolmasına rağmen cesedinin bulunamaması halinde uygulanır. Şartları Ölümün kesin olması Olay yerindeki mülki amirin emri Sonuçları Kişi ölmüş gibi işlem görür. Malvarlığı mirasçılarına paylaştırılır. Evli ise evlilik birliği sona ermiş olur.

BİRLİKTE ÖLÜM KARİNESİ Mirasçı olabilmek için, miras bırakanın ölümü anında sağ olmak şarttır. Aynı olayda ölen kişilerden hangisinin önce öldüğü tespit edilemiyorsa, bu kişiler aynı anda ölmüş sayılır.

GAİPLİK Kişiliği sona erdiren hallerden biri de gaipliktir. Gaiplik, bir kişinin belirli bir süre haber alınmaksızın ortadan kaybolmasıdır. Gaiplik iki halde söz konusu olur: Ölüm tehlikesi içinde kaybolma Uzun süredir haber alınamama

GAİPLİK Şartları Sonuçları Kişinin ortadan kaybolması Belirli bir sürenin geçmesi (1-5 yıl) Mahkeme kararı Sonuçları Gaiplik kararı o kişinin öldüğüne karine teşkil eder. Malvarlığı mirasçılarına teminat alınarak (5-15 yıl süreyle) teslim edilir. Evliliği sona erdirmek için boşanma davası açmak gerekir.

ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI 12 Mayıs 2001 tarihinde ülke genelindeki yoğun yağışlar nedeniyle Hatay ilinin Kırıkhan ilçesinde oturan Ali Bahtsız, eşi ve iki çocuğuyla birlikte sel sularına kapılarak kaybolmuştur.

SORULAR Ali Bahtsız için kişiliğin kaybına ilişkin olarak hangi kural uygulanmalıdır? Ali Bahtsızın cesedinin bulunamaması üzerine mirasçıları neler yapmak zorundadır? Ali Bahtsız’ın mirasını paylaşmak için ne kadar süre beklemek gerekir? Ali Bahtsız hakkındaki kararı kim verecektir? Ali Bahtsızın mirasının paylaşılmasından sonra sağ olduğu öğrenilse mirasçıları hakkında aşağıdakilerden hangisi geçerli olur? Ali, eşi ve çocuklarının ölüm zamanı hakkında hangi kural geçerli olur?