e i ADIN DURUMLARI den yalın de Aşağıdaki iki tümceyi okuyalım. Evden okula giderken yolda Altan’ı gördüm. Ev … okul… giderken yol.. Altan’ı gördüm. Hangi tümce daha anlamlı ? birinci ikinci

Aşağıdaki deniz sözcüğüne hangi ekler gelmiş Aşağıdaki deniz sözcüğüne hangi ekler gelmiş? Açıklamaya uygun işaretleyin. Deniz dalgalanınca daha güzel olur. ek gelmemiş ,yalın halde D Y Y Denizi ilk gördüğümde çok şaşırmıştım. -i eki gelmiş. D Y Denize çöp atanlara çok kızıyorum. -e eki gelmiş. D Y Denizde pek çok canlı bir arada yaşar. -de eki gelmiş. D Y D Y Denizden çıkmak istemiyorum. -den eki gelmiş. Okuduğunuz tümcelerde geçen deniz sözcüğü beş ayrı duruma mı girmiştir? evet hayır

Sözcüklere eklenen bu eklerin üzerini parmağımızla kapayıp bir kez daha okuyalım : Eklerin üzerini kapattığımızda tümcelerin anlamı bozuldu mu? evet hayır Bütün bu açıklamalardan sonra şöyle bir sonuç çıkarabiliriz: Adlar tümcede beş ayrı durumda bulunur.Adın tümcedeki görevlerine göre aldığı durumlara adın durumları denir. 1-yalın durumu 2-adın belirtme “ –i ” durumu 3-adın yönelme “-e” durumu 4-adın kalma “ de” durumu 5-adın ayrılma “den” durumu

1-Adın Yalın Durumu Aşağıdaki tümceleri okuyalım. Çocuk geliyor. Siz nereye bakıyorsunuz? Bu tümcelerde olduğu gibi adın hiçbir ek almamış durumuna , yalın durumu denir. Önemli: çoğul ekleri,iyelik ekleri ve tamlama ekleri adın yalın durumunu değiştirmez. Örnek: Ağaçlar ayakta ölür. Çoğul eki adın yalın durumunu değiştirmez. Annem kek yapmış. İyelik eki adın yalın durumunu değiştirmez. Elbisenin boyu uzun olmasın. Tamlama ekleri adın yalın durumunu değiştirmez.

2-Adın Belirtme “ -i ” Durumu Aşağıdaki tümceleri okuyun .Kırmızı yazılmış sözcüklerin aldığı eklere dikkat edin. Evi soruyor. Köyü bulamamış. Yolu nereye düşmüş ? Kitabı okumadı. Okuduğunuz tümcelerde geçen bu sözcükler adın –i durum ekini almışlardır. Bu ekler büyük ünlü uyumu kuralına uyarak –i eki ; -ı , -u , -ü biçimine dönüşebilir. Not :Kişi iyelik eki –i ile adın durum eki olan –i karıştırılmamalı.İyelik eki olan –i ,kimin sorusu sorulduğunda onun yanıtını verir. Örnek: Kalemi evde unuttum.(adın –i durumu) Kalemi kırıldı.(iyelik eki) -Kimin kalemi ? -Onun

Adın Yöneltme “ – e ” Durumu Cümlede –e ekiyle çekimlenerek eylemin kime, neye, nereye yöneldiğini gösteren ad durumuna adın –e durumu (yönelme durumu) diyoruz. Tümcede adın –e durumunu bulmak için yüklemin önüne kime ,neye, nereye, nelere sorusunun uygun düşeni sorulur. Bu sorulara uygun düşen yanıtlar -e durum ekini almıştır. ÖRNEK : Eve giderken size uğrarım. SORULAR YANITLAR -Kime uğrarım ? - Size -Nereye giderken ? - Eve Adın –e durumu şu özellikleri taşır: a- Ünlü kuralına uyarak –e , -a olur. ÖRNEK : Altan’a , ağaca , sınıfa , dolaba … b- Ünlü ile biten sözcüklere eklenirse araya kaynaştırma harfleri girer. Esma ‘ya , bölgeye , masaya , sıraya , oduna …

4.Adın Kalma “ de ”Durumu Tümcede,içinde olma ya da kalma anlamı verir. –de ,-da, -te, -ta, biçim lerine girer.Adın -de durumunu bulmak için yükleme kimde , kimlerde ,nerede, nerelerde sorularından uygun olanı sorulur.Bu sorulara uygun düşen yanıtlar Adın –de durum ekini almıştır. Bahçede top oynuyorlardı. Evde uyuyordu. SORULAR YANITLAR -Nerede oynuyorlardı ? -Bahçede -Nerede uyuyordu ? - Evde Adın –de durumu şu özellikleri taşır : a- Adlara eklenen – de durum eki ,büyük ünlü uyumuna uyar ,-da olur. ÖRNEK : çanta çantada okul okulda

5.Adın Çıkma “ -den ” Durumu Tümcede adla ilişkili eylemin nereden çıktığını ya da ayrıldığını bildirir. -den, -dan , -ten , -tan ekini alır. Tümcede adın –den durumunu bulmak için yükleme kimden ,nereden , neden sorularından uygun düşeni sorulur. Akşama kadar yoldan araç geçmedi. Bunu o mağazadan mı aldın ? Akşam üzeri evden geliyordu. Yoğurt sütten yapılır. YANITLAR SORULAR Nereden geçmedi ? yoldan Nereden aldın ? mağazadan Nereden geliyordu ? evden Yoğurt neden yapılır ? sütten Adın –den durumu şu özellikleri taşır: Adlara eklenen –den durum eki sessizlerin benzeşmesi ve büyük ünlü uyumuna uyar. okul okuldan kalem kalemden kitap kitaptan ders dersten

Aşağıdaki adlara “- de” durum ekini ekleyin. Adın “ –de” durumu kalem ……………. defter ……………. çanta ……………. masa ……………. kitap ……………. Aşağıdaki adlara “- den” durum ekini ekleyin. okul …………….. çöp …………….. yaprak …………….. yurt …………….. atom ……………..

Adın durumlarını öğrendik mi? Alkış o zaman 2/C SINIFINA