Klonlama www.turk-bilim.com

“Memeli hayvanların klonlanması genetik olarak mümkün değil.” James McGrath ve Davor Solter Science, 14 Aralık 1984 www.turk-bilim.com

Bu Sunum Neden Bahsediyor? Klonlama nedir? Nasıl yapılır? Birileri Neden insan klonlamak ister? Klonlama’nın başarılmasının bize ne yararı olabilir? Etik tartışmaları: Klonlama genişçe kullanılmadan önce, özellikle de insanlarda, neden çok dikkatlice düşünülmesi gerekir? www.turk-bilim.com

Genetik Bilgi Hücrenin tüm genetik bilgisini taşıyan DNA, hücrenin çekirdeğinin içindedir. İnsanda DNA yeni oluşan her hücrede vardır. Canlıda üretilecek her proteinin şifresi DNA’dadır. Farklı proteinleri şifreleyen farklı genlere sahip insanlar da farklı olur. Canlıya ait tüm bilgi çekirdek içinde olduğuna göre “çekirdek nakli=bilgi nakli” demektir. Belki yetişkin bir canlının tüm hücrelerinin bilgisini tek tek değiştiremeyiz ama, milyonlarca bölünme sonucu yetişkin bir canlı olacak tek hücrenin çekirdeğini değiştirerek, o canlıyı değiştirebiliriz. www.turk-bilim.com

Klonlar Klonlar, genetik olarak birbirinin aynı olan organizmalardır. Doğa, genel olarak klonlar üretir. Pek çok bakteri ana hücresi, genetik bilgisini her bir yavru hücreye tamamen aynı olarak geçirdiği bir bölünmeyle çoğalır. Pek çok ökaryot tek hücreli organizma da benzer bir yolla çoğalır. Daha yüksek yapılı organizmalarda da doğal olarak klonlar oluşabilir. Fakat bu genellikle çok daha kompleks bir mekanizmayla olur. www.turk-bilim.com

Doğal İnsan Klonları Tek yumurta ikizleri, döllenmiş yumurtanın ikiye ayrılıp; birbiriyle genetik olarak aynı olan iki organizma şeklinde gelişmesiyle oluşur. Bu, doğal olarak 3/1000 doğumda olur. Tek yumurta ikizleri teorikte genetik olarak tamamen aynıdır, çünkü çekirdeklerinde aynı genleri taşırlar. Bu onların her yönüyle aynı oldukları anlamını taşımaz. www.turk-bilim.com

Klonlama Nasıl Yapılır? Bir klon yapmak, teorik olarak çok kolaydır. Klonlamak istediğimiz organizmanın çekirdekli hücrelerinden birinin çekirdeğini alıp, yeni bir organizma olarak geliştiririz. İşte hepsi bu. Buradaki zorluk şudur ki; pek çok hücre kolay kolay yeni bir organizma olarak geliştirilemez. www.turk-bilim.com

Memelileri Klonlama Konusundaki Problemler Pek çok hücrede, çekirdekle sitoplazma arasında, hücrenin kendi türünden başka bir türde gelişmesini engelleyen karmaşık bir ilişki var. Gelişim sırasında, hücreler vücudumuzdaki tüm farklı tipteki hücreleri oluşturmak üzere farklılaşabiliyor; ama farklılaşan bu hücreler kolay kolay eski haline dönmüyor. Sadece “yumurta” ve “embriyonun erken dönemlerindeki birkaç hücre” olgun memeliyi oluşturmak için gerekli tüm hücre tiplerine farklılaşabilme yeteneğine sahip. www.turk-bilim.com

Problemler Nasıl Çözüldü? Hücre çekirdeğinin totipotent(tüm hücre tiplerine farklılaşabilen) olabilmesi için, uygun sitoplazmaya sahip olması gerekir. İşte bu uygun sitoplazma yumurta hücresinde var! Çekirdek resetlenmeli ki, farklılaşmış bir hücre olduğunu unutsun. Ve Ian Wilmut, hücreyi açlıktan ölecek duruma getirmenin çekirdeği resetlediğini buluyor! www.turk-bilim.com

“Şubat 1997’de Dolly’nin doğuşunu bildirmemizin bu derece inanılmaz dikkat çekmesinin nedeni, belki de Dolly’nin dikkatleri insan klonlamasına yöneltmesiydi. Ümit ediyorum ki, bu netice asla ortaya çıkmasın.” Ian Wilmut Scientific American, Aralık 1998 www.turk-bilim.com

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 1-Hücreleri Dinlenme Evresine Çekmek Finli koyun 3.5 aylık hamile Oluşan dinlenme evresindeki hücre Mememsi hücreler kültürü Aç bırakılan hücreler

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 2-Verici Nukleusun Eldesi Cam pipet Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 2-Verici Nukleusun Eldesi Vakum

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 2-Verici Nukleusun Eldesi Cam pipet Vakum

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 3-Yumurta Hazırlama İskoç koyun Yumurta verici Yumurta Bir yumurta alınıp, idare edilebileceği bir ortama aktarıldı.

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 3-Yumurta Hazırlama Cam pipet Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 3-Yumurta Hazırlama Yumurta Kromozomlar Vakum

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 3-Yumurta Hazırlama Kromozomlar Cam pipet Yumurta Vakum

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 4-Verici Nukleusun Hücreye Sokulması Cam pipet Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 4-Verici Nukleusun Hücreye Sokulması Vakum

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 4-Verici Nukleusun Hücreye Sokulması Cam pipet Vakum

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 4-Verici Nukleusun Hücreye Sokulması Vakum

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 5-Gelişimi Tetikleme

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 5-Gelişimi Tetikleme Zigot

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 5-Gelişimi Tetikleme Bölünme

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 5-Gelişimi Tetikleme Bölünme

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 5-Gelişimi Tetikleme Bölünme

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 5-Gelişimi Tetikleme Bölünme

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 5-Gelişimi Tetikleme Morula

Ian Wilmut Dolly’yi Nasıl Yaptı? 6-Gelişim İskoç koyun Rahmi kullanıldı Morula Finli kopya kuzu Dolly

Klonlama Neye Yarar? 1- Genetik oarak birbirinin tam bir kopyası olan klonlar oluşturulup, bunlarla farklı ortamlarda “gelişim” üzerine çalışılarak pek çok problem çözülebilir, bilinmeyenler öğrenilebilir. 2- Değerli ve Nesli tükenmekte olan canlılar bu yolla çoğaltılabilir. 3- Kısır organizmaların genetik olarak kendi soyundan bir yavru edinmesi sağlanabilir. www.turk-bilim.com

Klonlama Neye Yarar? 4- Bir klon üretilerek, doğumun sonuçları hakkında kesin verilere ulaşılabilir. 5- Klonlamadan önce hücredeki genetik bozukluklar giderilebilir ya da istenilen bazı özellikler eklenebilir. 6- Rekombinant organizma üretimi: Hemofili B’yi tedavi eden “faktör IX” Roslin Enstitüsü’nde çoktan rekombinant koyunlara ürettirilebilmiştir bile. www.turk-bilim.com

Klonlama Neye Yarar? 7- İnsana verildiğinde vücudun reddetmeyeceği organları üreten tasarlanmış organizmalar üretilebilir. Bunu yapabilmek için, alıcı insan vücudundaki immün sistemin harekete geçmesine neden olan protein ya da diğer kimyasalları hücre yüzeyinde barındırmayan canlılar üretilmeli. www.turk-bilim.com

Birileri Neden İnsan Klonlamak İster? Hiçbir yöntemden sonuç alınamayan infertil çiftlerin genetik yönden kendi soyundan olan bir çocuk sahibi olması sağlanabilir. İnsanlar kaybettikleri sevdiklerini klonlatıp geri kazanmak isteyebilir. Genetik yönden “gelişmiş insanlar” üretilebilir. Organ nakli ihtayacına yönelik yedek parça amaçlı klonlama istenebilir. www.turk-bilim.com

Etik Açıdan Klonlama Tüm yeni teknolojilerin umulmadık etkileri olmuştur. Klonlama gibi olağanüstü kritik bir teknolojiden umulmadık sonuç beklememek aşırı iyimserlik olmaz mı? Tasarlanmış organizmalar oluşturabilme işi, birileri tarafından kötüye kullanılabilir mi? Klonlama yaygınlaştığı ölçüde genetik çeşitlilik azalacaktır! Bu durum genetik hastalıklarda artışa yol açabilir mi? www.turk-bilim.com

Etik Açıdan Klonlama Gelecekte klonlamanın yaygınlaşması durumunda, klonlanmış bir çocuğa kendisinin nasıl oluştuğunu nasıl açıklarsınız? Klonlanmış çocuklara toplumun bakış açısı nasıl olacak? Yaşayan birinin hayatını kurtarmak için bir “hayat”(ya da embriyo için “potansiyel hayat”) oluşturup kendi amacına göre kullanmak etik midir? Kök hücre elde etmek için bir klon yapıp, sonra da kalan parçaları atmak “düşük” ile eşdeğer mi? www.turk-bilim.com

Ian Wilmut Scientific American, Aralık 1998 “Bana göre, yaşayan insanların kopyasını yapmak konusunda önerilen klonlama yöntemlerinden hiçbiri etik açıdan kabul edilebilir değil!” Ian Wilmut Scientific American, Aralık 1998 www.turk-bilim.com