KUZU HASTALIKLARI 1-Hipotermi-Hipoglisemi Doğum günü ve doğumu takipeden ilk hafta içinde kuzu telafatını oluşturan en büyük etken; çevre şartları ile kuzu arasındaki uyumsuzluktur. Bu uyumsuzluğun ilk ortaya çıkan belirtisi; yavrunun vücut ısısının düşmesi ve açlık şeklindedir..

ÜŞÜME VE AÇLIK KOMASININ NEDENLERİ Güç doğum sebebi ile yavrunun kalkıp mayayı (kollostrumu) ememesi. Ananın cılız ve bakımsız olması nedeniyle yeterli mayanın olmaması. Yavrunun öksüz kalması, ikizlik-üçüzlük gibi sebeplerle yeterince maya ememesi. Doğum yerinin çok soğuk ve rüzgarlı olması ve henuz yeni doğmuş yavrunun üşümesi.

Annenin gebelik süresince geçirdiği hastalıklar; ve gebelikte yeterince beslenememeye bağlı cılız doğumlar. Uzun süren (kronik) hastalıklar,özellikle paraziter hastalıklar koyun ve keçiler için büyük handikaptır. Özellikle doğumla birlikte bazı barsak parazitlerinde (Oestertagia spp)patlama görülür. Bu faktör annelerin süt verimini düşürür. Kalabalık ağıl içinde doğan kuzunun kalabalıkta sıkışması, ananın kuzuyu rahat emzirememesi sebeplerden bazılarıdır.

ÜŞÜME VE AÇLIK KOMASI BELİRTİLERİ Yavru durgun,bitkin uyuşuk bir duruma gelir. Dış uyarılara karşı tepkisizdir. Beden ısısı 35 derecenin altına düşer; kulaklar, deri ve ayaklar soğur. Birkaç saat içinde hayvan ölür.

TEDAVİ ve KORUMA Komaya girmiş yavruyu kurtarmak mümkün değildir. En iyi tedavi komaya sokmamaktır. Bunun için: Yeni doğan kuzuya ilk saatlerde 200 ile 400ml arasında maya (kolostrum) emzirmektir. Yakın günlerde doğum yapması beklenen hayvanların,kuru tabanlı, rutubetsiz ve ceriyansız ortamlarda bırakılması. Merada doğum yapan koyunu nispeten kuruya almak,kurulanmasına ve emmesine yardımcı olmak gerekir.

2- KUZU SEPTİSEMİSİ 1-2 günlük yada 2-8 haftalık kuzularda rastlanan çok öldürücü bir hastalıktır. Hastalığın sebebi E. Coli bakterisidir. Hayvanların dışkılarında bol miktarda bulunur. Ağıl zeminleri, hayvanların vücutları, memeleri, hatta yem ve sular daima bu bakteri ile bulaşıktır. Kuzular doğumda hemen sonra bu bakteriyi alır.

KUZU SEPTİSEMİSİNİN NEDENLERİ Yeterince maya (İlk süt) emmesi Yavrunun direncinin kırılması veya mikrobun etkinliğinin yükselmesine neden olan çevre faktörleri. Gayri muntazam emzirme, sıkışıklık, soğuk, rutubet, değişken hava koşulları, havasızlık, yorgunluk ve diğer hastalıklar. Çeşitli yaşlardaki hayvanların bir arada bulunmaları.

KUZU SEPTİSEMİSİNİN BELİRTİLERİ Çoğunlukla 1-2 günlük dönemlerde daha seyrek olarak2-8 haftalık kuzularda görülür. Kuzular durgundur. Karın çekik, bel kambur, tüyler adeta ürpermiş görünüştedir. Emmez. Yüz kaslarında titreme, bacak kaslarında kasılmalar görülür. Yürüyüş tutuktur. Sese ve dokunmaya karşı hassastırlar.

TEDAVİ Çok ani seyreden olaylarda tedavi etme şansı hemen hemen yoktur. Birkaç gün süren olaylarda ağızdan verilen ve kas içi uygulanan antibiyotiklerle tedavi etmek mümkündür.

KORUMA Ananın temiz bir yerde doğum yapmasının sağlanması. Yavruya yeterli miktar maya emzirilmesi ;ve yavrunun soğuk, rüzgar ve yağmurdan korunması. En azından yavrunun 3-5 gün kuru ve sıcak bir yerde barındırılması. Anaların iyi beslenmesi, doğumdan önce parazitlerden arındırılması. Kapalı mekanların sıkça dezenfekte edilmesi. Doğumdan sonra yavrunun göbeğinin dezenfekte edilmesi Toprak ve yabancı cisim yemelerinin önüne geçilmesi.

TEŞEKKÜR EDERİZ Şerafettin UÇAR Veteriner Hekim