EMBRYONIC STEM CELLS: ETHICS AND POLITICAL OPINIONS Mehmet CINCIK,MD. PhD. Assoc.Prof. GATA Haydarpasa Training Hospital

What is your stem cell I.Q.? Answer the following as True or False: 1. T F Stem cells hold great promise for the future of medicine. 2. T F Reprodüctive cloning is legal or not? 3. T F The same technology used in stem cell research could be used to clone humans. 4. T F Is it also a political argument? 5. T F Human diseases have been successfully treated with stem cells taken from human embryos. Listen for answers as we go through the talk.

Stem Cell Ethics Science is designed to tell us what is possible – what we can do. Science is not designed to tell us what is right – what we should do. Bilim ne yapabiliriz sorusu üzerine dizayn edilmiştir.Ne yapmalıyız sorusu ise etik ve felsefenin konusudur.Sınırların ne kadar zorlanacağının ise ucu açık ve tartışmalıdır. To evaluate this technology one must employ some ethical, politicial and moral system that comes from outside of science. Embriyonun etik değerleri konusunda insanlar, inanışlar ve kültürler arasında da farklı görüşler bulunmaktadır. Acting like the only people concerned are fringe kooks is not accurate. You may not agree with the ethical system I use, but you cannot do this without an ethical system.

Introduction Can we vs. should we Dramatic advances of modern molecular genetics Should we ask the morality questions before attempting the “can we” questions? Molecular biology and genetics research has experienced phenomenal gains within the last two decades. Our ability to learn about and alter cells through genetic manipulation has expanded rapidly and will continue to do so at an increasing pace in coming years. However, just because we can do all this advanced science doesn't mean that we should. Curing human diseases is a wonderful goal. However, we should not commit moral evils to accomplish moral good. This presentation examines both the science and morality of using these new scientific tools.

Amaç: Bu sununun amacı, kök hücre araştırmalarından kaynaklanan tartışmaların konu başlıklarını verip ahlaki ve etik sorunları ortaya koyarak; gerek uluslararası alanda gerek ulusal mevzuatımızdaki yasal durumu ve uluslar arası belirsizlik sebebiyle olagelen politik tartışmaları incelemektir. Kök hücre tedavisinin gelişimi ve eldeki bilimsel verileri gözden geçirerek , ABD ve Avrupa Birliği’ndeki uygulama ışığında ülkemizde yapılması gerekenleri tartışmak için de bunun iyi bir fırsat olduğunu düşünüyorum. İlk kısımda konuyla ilgili tanımlardan söz edip niye embriyonik kök hücre araştırmaları üzerinde durulduğunu açıklamak istiyorum. İkinci kısımda ahlaki ve etik tartışmalara göz gezdirdikten sonra, üçüncü kısımda uluslararası arenadaki kök hücre araştırmalarına dair hukuksal metinleri ve politik tartışmaları irdeleyip, dördüncü kısımda Türkiye’deki mevcut düzenlemelere değineceğim.

KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARI ÜZERİNDE TARTIŞMALAR: Kök hücre araştırmaları üzerinde kopan tartışmalar çeşitli eksenlerde sürmektedir. Embriyonun hukuki ve ahlaki statüsünün sorgulanması, bir başka deyişle, hayatın başlangıcı meselesi Bilim çevrelerinde -halen tedavi edici kullanımı bulunmamakla birlikte- tedavi amaçlı klonlama diye tanımlanan somatik hücre çekirdeği transferi yöntemi ile elde edilen klon embriyonun kullanımı,araştırma maksatlı insan embriyosu üretilip üretilemeyeceği,reprodüktif konlamanın yasak olması gerektiği Ayrıca, kök hücre araştırmalarının mali yükünün ağır olduğu, diğer araştırmalara ayrılacak payın azaltılmaması gerektiği, araştırmalar sonucu bulunacak tedavinin yalnızca belirli bir kesime ulaşabilirken, yoksul insanların bu tedavinin nimetlerinden yararlanamayacağı ve araştırmalarda kadın üreme hücresinin kullanılmasının ekonomik yönden zayıf kadınların istismarını doğurabileceği tehlikesine de dikkat çekilmesi Son olarak, kök hücre araştırmalarında hasta hakları bağlamında sakıncalar olduğu, yoğun olarak araştırmalar yapılsa da -özellikle embriyonik kök hücre araştırmalarında- sanıldığının aksine problemlerin beklenenden çok olduğu ve henüz tedavi edici bir yöntem olamadığı v.b.

Stem Cell/Cloning Topics What are stem cells? History of stem cell/cloning research Possible uses of the technology Current status/knowledge Questions and known problems Legal considerations Politics Moral considerations The topics to be covered in this presentation are listed above. First topic: What are stem cells?

Stem Cell – Definition A cell that has the ability to continuously divide and differentiate (develop) into various other kind(s) of cells/tissues Embriyonik kök hücre, embriyo aşamasındaki totipotent kök hücrenin adıdır. Her türlü dokuya dönüşme yeteneği olan embriyonik kök hücrelerin laboratuvarlarda üretilerek çoğaltılması mümkün olabilmektedir. "Dolly" isimli koyunun 1997 yılında İngiltere'de klonlanması bunun bir örneğidir. Stem cells are different from other cells of the body in that they have the ability to differentiate into other cell/tissue types. This ability allows them to replace cells that have died. With this ability, they have been used to replace defective cells/tissues in patients who have certain diseases or defects.

Giriş: Kök hücre bilimi nerede, cazibesi ne??? Kök hücreler, iki temel özelliğe sahiptir: Sürekli çoğalabilir ve böylece kullanılabilir bir havuz oluştururlar. Doğru sinyali aldıklarında çeşitli hücre tiplerine dönüşebilirler Farklanma yeteneklerine göre tek hücre tipine dönüşebilen unipotent, birden çok hücre tipine dönüşebilen multipotent, vücuttaki pek çok dokuyu oluşturabilecek pluripotent ve tam bir embriyo oluşturabilecek totipotent özellikte olabilirler. Embryo (Totipotent) Adult (Unipotent) kök hücreleri  ilk kez embriyodan ayrıştırıp kültüre etmesi bu konuda devrim niteliğinde bir km. taşı olmuştur.IVF’de 3.gün embriyolarının blastomerlerinin totipotent ve5. gün blastosistlerinin iç hücre kitlelerinin multipotent olması bu hücreleri çok cazip hale getirmektedir .Bunun anlamı insanda bulunan bütün hücrelere dönüşebilen kök hücre sayesinde, vücudumuzda artık işlev göremeyecek hale gelmiş ya da bir kaza sonucu eksilmiş bir organımızın yerine yenisini koyabileceğimizdir.(1) Kök hücrenin kalıcı sakatlıklar ve tedavisi imkânsız hastalıklarda vaat ettiği tedavi, bilim dünyasını heyecanlandırdığı gibi hastalarda ve hasta yakınlarında da büyük umutlar doğurmaktadır.

Kinds of Stem Cells Stem cell type Description Examples Totipotent Each cell can develop into a new individual Cells from early (1-3 days) embryos Pluripotent Cells can form any (over 200) cell types Some cells of blastocyst (5 to 14 days) Multipotent Cells differentiated, but can form a number of other tissues Fetal tissue, cord blood, and adult stem cells Totipotent Pluripotent Stem cells can be classified into three broad categories, based on their ability to differentiate. Totipotent stem cells are found only in early embryos. Each cell can form a complete organism (e.g., identical twins). Pluripotent stem cells exist in the undifferentiated inner cell mass of the blastocyst and can form any of the over 200 different cell types found in the body. Multipotent stem cells are derived from fetal tissue, cord blood and adult stem cells. Although their ability to differentiate is more limited than pluripotent stem cells, they already have a track record of success in cell-based therapies. Here is a current list of the sources of stem cells: Embryonic stem cells - are harvested from the inner cell mass of the blastocyst seven to ten days after fertilization. Fetal stem cells - are taken from the germline tissues that will make up the gonads of aborted fetuses. Umbilical cord stem cells - Umbilical cord blood contains stem cells similar to those found in bone marrow. Placenta derived stem cells - up to ten times as many stem cells can be harvested from a placenta as from cord blood. Adult stem cells - Many adult tissues contain stem cells that can be isolated. Multipotent

Stem Cell Biology The embryonic cells are totipotent because they can make an entire person. Other cells are pluripotent and can make many tissues. Multipotent cells can make several tissues. There are numerous sources of stem cells. Our focus is on Adult and Embryonic Stem cells.

Embriyonik kök hücre kaynağı olarak IVF: Tartışmanın IVF boyutu ÜYTE ile elde edilen embriyolardan en sağlıklı ve başarı şansı en yüksek olanları uterusa transfer edilirken, diğer embriyolar çoğul gebelikleri önlemek amacıyla transfer edilmemekte ve embriyo araştırmalarında kullanılabilmektedir.Tartışma da bu noktada alevlenmektedir.Bu embriyoların tedavi amaçlı klonlama dışında ,reprodüktif amaçla klonlanması,embriyonun klonlanması ile embriyonik kök hücre dizilerinin oluşturulması halinde ne yapılacaktır ??? Ne kadar erken safha olursa olsun bir embriyo ya da fetusun parçalanıp hücre kaynağı olarak kullanılması ahlaki bir sorun oluşturmaktadır. kaynağı olarak kullanılıp kullanılamayacağı,diğeri ise in vitro olarak ortaya çıkarılan bu insan eTartışacağımız ana sorulardan ilki zaten IVF’de fazlalık embriyoların embriyonik kök hücre mbriyolarının klonlanması (somatik hücre transferi yöntemi ile tedavi amaçlı klonlama) ile oluşturulabilecek embriyoların embriyonik kök hücre kaynağı olarak kullanılıp kullanılamayacağı ekseninde olacaktır.

EMBRİYONUN HUKUKİ ve AHLAKİ STATÜSÜ Embriyonik kök hücre elde ederken kök hücrenin içinden alındığı embriyo zarar görmekte ve kullanılamaz hale gelmektedir. Bu noktada sorun, embriyonun araştırma amacıyla kullanımının etik olup olmadığı, bunun ötesinde üçüncü bir kişi yararına embriyonun yok edilmesinin embriyoyu araçlaştırdığı ve embriyonun araştırma ve tedavi amaçlı kullanımının etik olmadığı itirazlarıdır.

Derivation and Use of Embryonic Stem Cell Lines Isolate inner cell mass (destroys embryo) Outer cells (forms placenta) Day 5-6 Blastocyst Inner cells (forms fetus) Culture cells The inner cell mass (the part that would form the fetus) of the embryo is isolated and disrupted to form embryonic cell lines. This process destroys the embryo. Under special culture conditions, the cells of the embryonic lines can be coaxed to form certain kinds of differentiated cell types. In theory, these differentiated cells could be used to repair or replace defective cells or tissues. Heart muscle Kidney Liver “Special sauce” (largely unknown) Heart repaired

Stem Cell Cultivation

Embriyonik kök hücrelerin tedavi amaçlı kullanım potansiyelleri nedir? Rejeneratif tıpta,yakın gelecekte omurilik yaralanmaları,  Alzheimer, diyabet, Parkinson, enfarktüs gibi tedavi imkanı olmayan veya son derece sınırlı olan hastalara bu imkanı sağlayabilecekleri hipotezi Ayrıca, özellikle deney hayvanları ile yapılan çalışmalarda bu hücrelerin üreme hücresi oluşturabildiklerinin gösterilmiş olması nedeniyle gelecekte oosit veya spermi olmayan kişiler için de, kök hücrelerin infertilite tedavisinde kullanımının gündeme gelebileceği tezi Possible Uses of Stem Cell Technology Replaceable tissues/organs Repair of defective cell types Delivery of genetic therapies

Stem Cell Biology This is just a sampling of actual uses of adult stem cells in humans.

Embriyo ve kök hücre araştırmaları: Üremeye Yardımcı Tekniklerin gelişmesi son dekatta embriyo ve kök hücre araştırmalarına ivme kazandırmıştır ancak pek çok medikal,yasal,etik ,dinsel ve politik tartışmaya yol açmıştır. Bu soruların büyük bölümüne henüz yanıt verilememiştir. Kronik hastalıklara çare bulabilmek insan embriyo araştırmalarındaki temel amaçlardan birisidir. Bu konudaki diğer amaçlar ise: insan büyümesi ve gelişmesi ile ilgili bilgileri geliştirmek, kontrasepsiyon yöntemlerini geliştirmek, infertilite tedavisi hakkındaki mevcut bilgileri irdelemek, tedavi başarısını arttırmaktır.

Hipotetik –Fantastik Senaryolar. Uzayda sosis Hipotetik –Fantastik Senaryolar?? Uzayda sosis ? Sentetik et piyasaya ne zaman çıkacak? ABD'de doku mühendisleri laboratuvar kabında et yetiştirmenin yollarını arıyor. Bu çalışmada amaç, uzay yolculukları sırasında astronotlara yiyecek sağlamak. Ancak diğer uzay araştırmalarında olduğu gibi bu çalışma da ileride kamuoyuna mal edilebilir. NASA'nın finanse ettiği bir proje laboratuvar ortamında et yetiştirme konusunda ilk adımı attı. Yetişkin etin içindeki ''myoblast (kas lifi hücresi olan embriyonik hücre)'' hücreleri, kas hücresi üretmek için bölünüp çoğaldı. Böylece laboratuvarda balık eti yetiştirmeyi başaran ilk bilim grubu olarak bilim dünyasında yeni bir sayfa açtılar. Prototip sentetik hamburgerler Mars'a veya diğer gezegenlere yerleşmek için gidenlere ideal yolluk oluşturabilir.

Embriyo: En savunmasız dönem !!! Embriyo araştırmalarında etik ve bilimsel değerlendirme bir arada ve uyum içerisinde olmalı, ancak tüm insan gelişimi evreleri içerisinde embriyonun en savunmasız dönem olduğu unutulmamalıdır.

EKH’Yİ BEKLEYEN OLASI TEHLİKELER VE ZORLUKLAR Tümör oluşumu Tedavi için yeterli sayıda hücre elde edilememesi EKH’nin karanlık yüzü: ‘’İnsan mühendisliği ve hayvan-insan melezlerinin tehdidi’’ Homo-superior İnsan altı varlıklar elliotinstitute.org sitesinde (41) verilen bazı bilgiler şöyle: • Modern öjenistler ve transhumanistler, biyoteknoloji yöntemlerini kullanarak insanlığı sonsuza kadar değiştirmek istiyorlar. Sadece toplumu değil, biyolojimizi de değiştirmeyi amaçlıyorlar.Hastalıkları sona erdirmekten bahsediyorlar fakat asıl amaçları “daha üstün” insanlar yaratmak. Genetik bilimini kullanarak “homo superior” gibi yeni insan ırkları yaratmaya çalışıyorlar.( Dr. David Reardon) • Bazıları da tam ters yönde çalışıp, insan ve hayvan genlerini harmanlayarak insan-altı varlıklar oluşturmaya çalışıyor. Bu insan-hayvan melezlerinin, tehlikeli işleri yapmak veya homo superior’a başka şekillerde hizmet vermek üzere daha kolay eğitilebileceğini düşünüyorlar.( Dr. Joseph Fletcher) • Transhumanistler insan mühendisliğinin bir sonu olmadığını ve denemeler sırasında büyük hatalar yapılabileceğini itiraf ediyor. • Kendilerini kısıtlayacak yasalara ise itiraz ediyorlar.

History of Human Stem Cell Research In 1968, the first bone marrow transplant was successfully used in treatment of SCID Since the 1970’s, bone marrow transplants have been used for treatment of immunodeficiencies and leukemias Adult stem cell research on humans began in the 1960's, first achieving success in the treatment of a patient with severe combined immunodeficiency disorder in 1968. Since the early 1970's, adult stem cells have been successfully used for treatment of immunodeficiencies and leukemias.

History of Human Embryonic Cell Research 1954 – John Enders received a Nobel prize in Medicine for growing polio virus in human embryonic kidney cells Human embryonic cells have been used for many years to culture viruses in search of vaccines and medicines that might be effective in treating human diseases. The first use of embryonic cells was by john Enders, who won the Nobel Prize in Medicine for his work with the Polio virus in 1954.

History of Human Embryonic Stem Cell Research In 1998, James Thomson (University of Wisconsin-Madison) isolated cells from the inner cell mass of the early embryo, and developed the first human embryonic stem cell lines. In 1998, John Gearhart (Johns Hopkins University) derived human embryonic germ cells from cells in fetal gonadal tissue (primordial germ cells). Pluripotent stem cell “lines” were developed from both sources Human embryonic stem cells were first isolated in 1998. The cells from these embryos were established as immortal pluripotent cell lines that are still in existence today.

History of Somatic Cell Nuclear Transfer (Cloning) 1952 – Briggs and King cloned tadpoles 1996 – The first mammal cloned from adult cells was Dolly, the sheep. Cloning of non-mammals was first accomplished in 1952. However, cloning of mammals proved much more difficult, with the first successful clone being the sheep, Dolly. Dolly died a premature death, probably due to the use of aged chromosomes in her nuclear transfer. Other mammal species followed rapidly, with mice and cows being cloned in 1998, and pigs in 2000. 1998 – Mice cloned 1998 – Cows cloned 2000 – Pigs cloned

TEDAVİ EDİCİ/AMAÇLI KLONLAMA ve ÜREME AMAÇLI KLONLAMA İnsan somatik hücre nükleus transferi (SHNT) (klonlama) Klonlanmış embriyoları elde ederken somatik hücre transferi yöntemi uygulanmaktadır.(32)) Bu yöntem, bir kadından alınan yumurtanın çekirdeği çıkarılmış üreme hücresiyle, kök hücreden yararlanması düşünülen kişinin somatik hücresinden alınan çekirdeğin nükleer yöntemle döllenip, somatik hücre sahibinin klonu yapay bir embriyo elde etme mantığına dayanmaktadır. (33) 1997 yılında ilk defa bir memelinin klonlandığı koyun Dolly’nin doğumu, hücre nükleusunun çıkarılması ve farklı somatik hücreden elde edilen nükleusun yerleştirilerek elektrofüzyonla birleştirilmesi sonucunda elde edilmiştir28. Dünya klon koyun Dolly’i şaşkınlıkla karşılamıştır; ancak bilim ve teknolojinin ilerleme hızı birçoklarının gözünü korkutmuştur. Klonlama işlemi aseksüel üremeyi sağlar ve doğan klon, klonlandığı organizmayla aynı genetik şifreyi taşır. Embriyonik kök hücre araştırmaları üzerindeki fikir ayrılığının aksine, üreme amaçlı klonlama, taşıdığı hukuki ve ahlaki sakıncalar nedeniyle çoğunlukla kabul edilir bulunmamaktadır. (30)

İnsan somatik hücre nükleus transferi (SHNT) (klonlama)

Tedavi edici klonlama sonucu elde edilen embriyonlardan çıkarılan kök hücrelerin statüsü farklıdır. (31) Zira, burada elde edilen embriyo, embriyo için verilen tanımın dışında kalmaktadır. (üreme hücreleri olan yumurta ve spermin birleşmesi -döllenme- sonucu oluşan ceninin, gelişimin ilk aşamasındaki hücre grubu olduğuna dair olan hukuki tanım) Doku reddi olasılığını ortadan kaldırmak için aynı genetik şifreye sahip klonlanmış embriyolardan kök hücre elde etme yöntemi tedavi edici klonlama olarak adlandırılmaktadır. Klonlanmış embriyoları elde ederken somatik hücre çekirdeği transferi yöntemi uygulanmaktadır.(32)

Stem Cell Biology Note the sources of embryonic stem cells: Existing lines Fertility clinic embryos – note that the number of available frozen embryos (500 million) is greatly exaggerated as many of these are wanted (some say as few as 3% are not targeted for use) In vitro fertilization SCNT – this has not been done with humans yet, only in animals. How would this be used clinically?

Stem Cell Biology The advantages of this = no tissue rejection. Other research benefits = make cell lines from sick and healthy and use to do comparative analysis or use sick cells to test new drugs on. “Therapeutic” is a misnomer. This is not therapeutic to the research subject. This is experimental cloning. This has not been accomplished in humans yet.

Reprodüktif SHNT 1 Özellikle iki grup hastada kullanılabileceğini savunanlar vardır; bunlar tedavisi mümkün olmayan infertil çiftler ve çocuklarına genetik bir hastalığı geçirme riski çok yüksek olan çiftler olarak özetlenmektedir.(29) Reprodüktif SHNT’nin uygulamasında etik kurallar ayrı bir önem taşımaktadır. Bu konuda henüz yeterli görüş birliği bulunmamaktadır. Uygulandığı takdirde de doğacak çocuğa ileride yapılacak açıklamalarda çiftlerin kararları ve konsültasyonu net değildir. (34)

Reprodüktif SHNT 2 Somatik hücre transferi yöntemiyle elde edilen, klonlanmış embriyondan beklenen fayda ise; kök hücre tedavisinden yararlanacak kimsenin vücudunun bağışıklık sisteminin reddi riskini doğurabilecek, başka bir organizma olan, embriyodan elde edilmiş kök hücreleri kullanmak yerine tedaviden yararlanacak kişinin organizmasıyla tamamen aynı genetik şifreye sahip klon embriyodan elde edilmiş kök hücrelerin kullanılarak bağışıklık sisteminin reddi ihtimalini ortadan kaldırması olarak ifade edilmektedir. (35)

TEDAVİ EDİCİ/AMAÇLI KLONLAMA ve ÜREME AMAÇLI KLONLAMA 2 Bu tartışmalar ekseninde üreme amaçlı klonlama ile tedavi edici klonlamanın arasında asıl fark amaçlarının başka oluşudur. Tedavi edici/amaçlı klonlamada, klonlanan embriyo, ana rahmine yerleştirilmeyip, embriyo blastosist dönemine değin ilerletilmekte, klonlanan asıl bireyin tedavisi amacıyla bu embriyodan kök hücre ayrıştırılmaktadır.

Stem Cell Biology Does therapeutic cloning lead to the cloning of human beings? This is termed “reproductive cloning.”

Klon embriyodan EKH alınmasındaki kaygılar: Klonlananın onurunun hiçe sayılması, asıl bireyin ihtiyacı için, yani bir araç olarak var olmasıdır. Tedavi amaçlı klonlamaya karşı olanlar, embriyonun hukuki statüsünün hassaslığı yanında, tedavi amaçlı elde edilen embriyoların üreme amaçlı olarak ana rahmine yerleştirilme riskinin göze alınamayacak kadar büyük olduğunu ileri sürmektedirler. (36)

Early Successes – Human Cloning 2001 – First cloned human embryos (only to six cell stage) created by Advanced Cell Technology (USA) 2004* – Claim of first human cloned blastocyst created and a cell line established (Korea) – later proved to be fraudulent The first human cloned embryos were not produced until 2001, when a private company, Advanced Cell Technology, produced 6-cell embryos. However, the first cloned human blastocyst was not produced until 2004 by a group in Korea. However, subsequently, it was found that much of the information in the publication was fabricated and the paper was officially withdrawn in January, 2006. Also, contrary to the claims in the paper, not hundreds of oocytes, but over 2000 were used, although no cell lines could be established.1 A subsequent publication by Hwang et al. in 2005 was also found to have been fabricated by intentionally submitting duplicate patient samples in place of patient samples and cloned cells. Both papers were withdrawn by the journal Science. More info is available from the Science website. Dennis Normile, Gretchen Vogel and Jennifer Couzin. 2006. South Korean Team's Remaining Human Stem Cell Claim Demolished. ScienceNOW Daily News. *Hwang, W.S., et al. 2004. Evidence of a Pluripotent Human Embryonic Stem Cell Line Derived from a Cloned Blastocyst. Science 303: 1669-1674.

Challenges to Stem Cell/Cloning Research Stem cells need to be differentiated to the appropriate cell type(s) before they can be used clinically. Recently, abnormalities in chromosome number and structure were found in three human ESC lines. In order to be used clinically, human embryonic stem cells must be differentiated prior to use in patients. Undifferentiated stem cells could produce tumors and multiply unchecked within a patient, causing more problems than providing appropriate therapy. It is uncertain if conditions can be defined such that all embryonic stem cells differentiate into the correct cell type prior to therapeutic use. Complications caused by undifferentiated cells might not be discovered until years after the first clinical trials are begun. This differentiation problem is acknowledged on the International Society for Stem Cell Research website: "Scientists are still working on developing proper conditions to differentiate embryonic stem cells into specialized cells. As embryonic stem cells grow very fast, scientists must be very careful in fully differentiating them into specialized cells. Otherwise, any remaining embryonic stem cells can grow uncontrolled and form tumors."1 Recently, three established stem cell lines were shown to exhibit abnormalities in chromosome number and structure.2, 3 Obviously, stem cell lines must be checked periodically to make sure the cells do not become abnormal during continued culture. The use of abnormal cells in treatment of patients could result in indeterminate complications. References "Frequently Asked Questions." International Society for Stem Cell Research. Draper, J.S., et al., "Recurrent gain of chromosomes 17q and 12 in cultured human embryonic stem cells," Nature Biotechnology December 7, 2003, advance online publication. C. Cowan et al. 2004. Derivation of Embryonic Stem-Cell Lines from Human Blastocysts. New England Journal of Medicine 350: 1353-1356.

POLİTİK GÖRÜŞLER: Kök hücre araştırmaları hakkında uluslararası alanı, ABD, Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği’ndeki gelişmeler ve hukuk metinleri çerçevesinde üç başlık altında incelemek istiyorum. Avrupa Birliği düzenlemeleri bağlamında, Avrupa Birliği ülkelerinden bazılarının konu ile ilgili düzenlemelerine de değineceğim.

ABD ABD’deki bu konuda süregelen kısıtlamalar geçtiğimiz dönem başkanlık seçimlerin önemli tartışma konularından birini oluşturmuş ve öyle görünüyorki önümüzdeki dönemdeki başkanlık seçimlerinin ana temalarından birini oluşturacaktır. Ki bunun ilk belirtileri geçtiğimiz günlerde ABD Temsilciler Meclisi ve Senatosunca hem Demokratlar (ki hemen tamamınca) hem de bir kısım Cumhuriyetci’lerin oylarıyla ‘Kök Hücre Çalışmalarındaki Kısıtlamaların Kaldırılması’ yönünde aldığı kararla da ortaya çıkmıştır. Ancak, ABD Başkanı görev yaptığı sürece ilk kez veto hakkını kullanmış ve bu karar hükümsüz kalmıştır.

Legal Considerations: Embryonic Cell Research Bush Casts His First Veto on Stem-Cell Bill August 25, 2000, President Clinton allowed funding of research based on cells from (aborted) human fetal lines, but not embryonic cells On August 9, 2001, President Bush announced his decision to allow Federal funds to be used only for research on existing human embryonic stem cell lines created prior to his announcement In 2000, President Bill Clinton allowed funding of research on cells derived from aborted human fetuses, but not from embryonic cells. On August 9, 2001, President Bush announced his decision to allow Federal funding of research only on existing human embryonic stem cell lines created prior to his announcement. His concern was to not foster the continued destruction of living human embryos.

Laws Banning Reproductive Cloning (as of 2004) Several states have banned reproductive cloning. However, many of these states enacted these laws over the concern for their laws allowing research cloning. In fact, although the New Jersey law bans reproductive cloning, it would allow a cloned embryo to be implanted into a woman for any gestational period as long as the fetus were killed prior to birth. Welcome to the brave new world! Source: National Conference of State Legislatures.

Laws Banning Research Cloning (as of 2004) Only five states have banned research cloning. Source: National Conference of State Legislatures

BİRLEŞMİŞ MİLLETLERDE GÖRÜŞ AYRILIKLARI Worldwide Stem Cell Regulations 2001 Ad Hoc komitesi:Fransa ve Almanya’nın yalnızca üreme amaçlı klonlamanın yasaklanması teklifi(45) Amerika Birleşik Devletleri ile İspanya’nın başını çektiği grubun hem üreme, hem tedavi amaçlı klonlamanın yasaklanmasını istemesi. (46) Ad Hoc komite ve Çalışma Grubu 2003 Ekim ayında yeniden toplanmıştır ve BM Hukuk komitesi ile birlikte 2 yıl erteleme tavsiye kararı vermesi ancak bunun BM Genel Kurulu’nda kabul edilmemesi 2001 Aralık’ında BM Genel Kurulu, İnsanın Üreme Amaçlı Klonlanmasına Karşı Uluslararası Sözleşme’nin ayrıntıları üzerinde çalışmak için bir Ad Hoc komite kurmuştur. (44) Fransa ve Almanya’nın sunduğu teklif -geniş kapsamlı bir yasağın tartışmalara yol açıp acilen düzenlenmesi gereken bir konuda uluslararası hukukta boşluğa mahal verebileceğinden -yalnızca üreme amaçlı klonlamanın yasaklanmasını gözetmiştir. (45) Ancak Amerika Birleşik Devletleri ile İspanya’nın başını çektiği grup  her ne surette olursa olsun -hem üreme hem tedavi amaçlı klonlamayı kapsayan- klonlamanın yasaklanmasını istemiştir. (46) Bütün ülkelerin üreme amaçlı klonlamaya karşı olmalarına karşın bir metinde uzlaşıya varılamamıştır . BM Hukuk Komitesi, bir uzlaşma umudu görmediğinden Genel Kurul’a sunulmak üzere iki yıllık bir erteleme tavsiyesi kararı almıştır

Kosta Rika Sözleşmesi:8 Mart 2005 8 Mart 2005 tarihinde Kosta Rika’nın sunduğu taslak metin, 84 lehte oya karşı muhalif 34 ve 37 çekimser oyla  BM İnsan Klonlamasına Dair Deklarasyon adıyla kabul edilmiştir. Deklerasyonla, herhangi başka bir amaçla yapılan klonlamaya izin verilmesi halinde bu uygulamaların üreme amaçlı olup olmadığını denetlemenin çok zor olacağı, ayrıca klonlanmış insan embriyosu yaratımının ve yok edilmesinin yanlış olduğu, zira bunun insan hayatına nesne ve ürün olarak davranılmasını doğuracağı ileri sürülmüş ve bu toptan bir yasağın gerekçesi olarak gösterilmiştir.

Embryonic Reproductive Cloning Laws Worldwide 32 Nations 32 nations worldwide have banned reproductive cloning

Embryonic Research Cloning Laws Worldwide 21 Nations 21 nations worldwide have banned research cloning

AVRUPA KONSEYİ BELGELERİ ile İNSAN HAKLARI ve BİYOTIP SÖZLEŞMESİ 1 Avrupa Konseyi bünyesinde embriyonun araştırma amaçlı kullanımı konusunda yasal olarak  bağlayıcı iki sözleşme mevcuttur. Türkiye’nin de taraf olduğu Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi’nin (İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi) Tüpte embriyonlar üzerinde araştırma başlıklı 18. maddesinin özellikle ikinci fıkrası kök hücre araştırmaları açısından önem teşkil etmektedir. (51) Bu hükümde “sadece araştırma amaçlarıyla insan embriyonlarının yaratılması yasaklanmıştır”.

AVRUPA KONSEYİ BELGELERİ ile İNSAN HAKLARI ve BİYOTIP SÖZLEŞMESİ 2 Bu hüküm ışığında embriyonik kök hücre araştırmaları amacıyla embriyo meydana getirilemeyeceği açıksa da; tüpte döllenme yöntemiyle kısırlık tedavisi amacıyla meydana getirilmiş embriyoların araştırmalarda kullanılması meselesi gözetilmemiştir. Dolayısıyla tüpte döllenmiş embriyolardan ana rahmine yerleştirilmeyenlerin araştırmalarda kullanımı mümkündür.

AVRUPA KONSEYİ BELGELERİ ile İNSAN HAKLARI ve BİYOTIP SÖZLEŞMESİ 3 Ayrıca sözleşmede embriyonun tanımı yapılmamıştır. (52) Bu anlamda tedavi edici klonlama sonucu elde edilen embriyonun sözleşme çerçevesinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceği taraf devletlerin yorumuna kalmıştır. Sözleşmenin 29. maddesi bu sözleşmenin hükümlerinin yorumunu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bırakmıştır. Mahkemenin doğrudan embriyo ile ilgili kararı yoksa da, ceninin yaşam hakkı ile ilgili bir konuda, düzenlemenin devletin takdir yetkisine dahil olduğunu kabul etmiştir. (53)

AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ DEVLETLERDEKİ KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARINA DAİR DÜZENLEMELER Fazlalık embriyoların kök hücre araştırmalarında kullanımına izin veren devletler: Danimarka: Araştırmanın amacı insan hastalıkları üzerinde uygulanacak tedaviler hakkında bilgi edinmekse, izin vermektedir. Ancak bu araştırmaların üreme amaçlı klonlama, genlerin birbirine karıştırılması, farklı türleri birleştirip melezler (hybird) oluşturmak ve ana rahmi dışında insan geliştirmeyi amaçlaması yasaklanmıştır. Yunanistan: Yalnızca üreme amaçlı klonlama yasak Finlandiya : Yasa embriyoyu, üreme hücrelerinin füzyonu ile ortaya çıkan hücre diye tanımlamadığından tedavi amaçlı klonlamayla elde edilen embriyonun kullanımının yasak dışında , üreme amaçlı klonlama yasağı Fazlalık embriyoların kök hücre araştırmalarında kullanımına izin vermeyen devletler: İtalya Buna göre sadece  embriyonun sağlığı için tedavi ve teşhis amaçlı ve embriyo yararına araştırma yapılabilmektedir ve hem tedavi edici hem de üreme amaçlı klonlama, ayrıca, insan/hayvan melezi yaratılması yasaklanmaktadır İspanya her seferinde yalnızca üç tane embriyo meydana getirilmesine izin vermektedir. Ciddi kısırlık sorunu olan çiftlerin tedavisinde daha çok embriyo meydana getirilmesine, sağlık yetkililerin bütün işlem sırasında denetlemesi ile, izin verilmesi bu kısıtlamanın istisnasıdır.

AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ DEVLETLERDEKİ KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARINA DAİR DÜZENLEMELER Hem fazlalık hem de araştırma amaçlı embriyo üretimine izin veren devletler: Belçika İngiltere: Embriyonik kök hücre üzerinde araştırmalara, embriyondan kök hücre elde edilmesine ve yalnızca kök hücre elde edilmesi amacıyla embriyo oluşturulmasına izin vermektedir.(100) Mayıs 2004 tarihinde dünyada  üzerinde bir ilk teşkil eden Kök Hücre Bankası açılmıştır.(101) Belçika: 14 gün sonra embriyo üzerinde araştırma yapılamayacağı, ancak embriyonun dondurulma işlemi durumunda, bu süre hariç tutulacağı İnsan embriyosunun hayvan rahmine yerleştirilmesi, yarı insan yarı hayvan melez yaratıklar meydan getirilmesi, tedavi amaçlı olması dışında cinsiyet belirlenmesi, üreme amaçlı klonlama (yani tedavi edici klonlama yasaklanmamıştır) ve öjenik amaçlarla araştırma ve davranışlar yasaklanmaktadır . Araştırma projesi yerel komite ve federal komisyon olmak üzere iki oluşum  tarafından gözden geçirilir. Federal komisyon dört hekim, dört bilim adamı, iki hukukçu ve dört etik ve sosyal bilimler uzmanından oluşur. Çifte onay alındıktan sonra araştırma yapılmaktadır.(99) İngiltere: HFEA şu hallerde de embriyo araştırması yapılmasına izin verebilecektir: -Embriyo gelişimi konusunda bilgiyi artırma, -Tedavisi olmayan hastalıklara dair bilgi artırma, -Tedavisi olmayan hastalıklar için geliştirilen tedavilerin uygulamalarına dair bilgi edinme amaçları olması durumunda.

TÜRKİYE’DE KÖK HÜCRE TARTIŞMALARI ve KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARINDA HUKUKİ DURUM 1 Ülkemizde bu konudaki yasal mevzuat Sağlık Bakanlığı'nın yayınladığı iki genelgeden ibarettir. Bunlardan birincisi Eylül 2005 tarihli ve bu konuda bir düzenleme getirilinceye kadar embriyonik kök hücre araştırmalarının durdurulmasını öngörmektedir. GENELGE-2005/141 Sakıncaları dikkate alan Sağlık Bakanlığı, Eylül 2005’te yayımladığı Genelge’de embriyonik kök hücre çalışmalarının, çağdaş bilim ve kamu vicdanı gereklerine göre yapılacak hukuksal düzenlemelere kadar yapılmamasını istemiş, bu hususta Avrupa Birliği mevzuatına uyum sağlanmaya çalışıldığı bildirilmiştir.(114) Mayıs 2006 tarihinde yayınlan ikincisi genelge ise bakanlık bünyesinde bir “Kök Hücre Nakilleri Bilimsel Danışma Kurulu” kurulduğunu haber vermekte ve embriyonik olmayan kök hücre çalışmaları için bir kılavuz içermektedir. Genelge, kök hücrelerle klinik deneme yapmak isteyen merkezlerin bu kuruldan izin almalarını öngörmektedir.

TÜRKİYE’DE KÖK HÜCRE TARTIŞMALARI ve KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARINDA HUKUKİ DURUM 2 Türk Medeni Kanunu’nun 28. maddesinin 2. fıkrası “çocuk hak ehliyetini, sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlayarak elde eder” demek suretiyle hayatın başlangıcı meselesi (embriyonun hukuki statüsü) hakkında çevre şartları teorisi lehine görünmektedir. Bu anlamda  embriyonun insan statüsünde görülemeyeceği sonucunu çıkarabilmekteyiz.

TÜRKİYE’DE KÖK HÜCRE TARTIŞMALARI ve KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARINDA HUKUKİ DURUM 3 Türkiye, İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi’nin tarafı olduğundan yapılacak yasal düzenlemenin bu sözleşmenin hükümleriyle uyumlu olması gerekmektedir. İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi’nin 18. maddesinin ikinci fıkrasında araştırma amacıyla embriyo yaratılmasının yasaklandığı hatırlanmalıdır. Sonuç itibariyle, Türk Hukuk mevzuatında insan  embriyosu meydana getirilmesi hakkındaki tek metin olan Yönetmelik, fazlalık embriyoların araştırmalarda kullanımına izin vermemesine rağmen; araştırma amaçlı embriyo meydana getirmek, Yönetmeliğe göre mümkündür. Bununla birlikte, Türkiye’nin taraf olduğu -ve insan haklarına dair bir uluslararası   sözleşme olduğundan, 1982 Anayasası’nın 90. maddesinin son fıkrası gereği aynı konuyu düzenlemiş bir kanunla farklı hükümler içermesi halinde esas alınması gereken- İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşme’si araştırma amacıyla embriyo meydana getirilmesini yasaklamakta, ancak fazlalık embriyoların kullanımı konusuna değinmemektedir.

TÜRKİYE’DE EMBRİYONİK KÖK HÜCRE ÇALIŞMA KILAVUZU (sunulan tasarı) Kronik kalp yetmezliği, Parkinson, Alzheimer, omurilik zedelenmesi ve benzeri gibi hastalıkların tedavisi için yapılacak araştırmalarda kullanılmak üzere insan embriyonik kök hücreleri ile aşağıda belirtilen koşullara uymak kaydıyla deneysel çalışmalar yapılabilir. eşlerin invitro fertilizasyon için oluşturulmuş ancak ana rahmine yerleştirilmemiş blastocist evresine kadar (blastocist dahil) olan artık embriyoları , başlangıçta veya dondurulmuş embriyolar için beş yıllık süre bittikten sonra eşlerin herikisininde bilgilendirilmiş onamı alınarak deneysel araştırmalar için embriyonik kök hücre kaynağı olarak kullanılabilir. Başlangıçta izin alınmamış ise, bu süre dolmadan önce eşlerden birinin vefatı halinde sağ kalan eşin onamı , boşanmanın hükmen sabit olması halinde ise her iki sininde onamı ile artık embriyolar kullanıla bilir. Artık embriyolar somatik hücre çekirdeğinin transferi ( embriyo kolonlaması) ile hücreler çoğaltılamaz, hibridlenemez yada tedaviye yönelik kök hücre araştırmaları dışında ( kök hücre bankası kurmak, satılması ve benzeri ) başka bir amaçla kullanılamaz. Kök Hücre elde etmek yada araştırma amaçlı kullanmak için deneysel insan embriyoları oluşturulamaz. Sadece araştırma maksadıyla ovulasyon indiksüyonu yapılarak kadın üreme hücresi elde edilemez Bu konudaki embriyonik kök hücre kılavuzu yayınlanıncaya kadar bu hücreler kullanılarak deneysel araştırma yapılamaz. Embriyonun araştırma amacıyla kullanılabilmesi, sağlık bakanlığının ilgili kurullarının izni dahilinde ve Avrupa Konseyi ‘ Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi’ ne ek olarak yayınlanan ‘ İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi’ ne uygun olarak hazırlanmış kök hücre çalışmaları ilgili mevzuat hükümlerine tabidir. Tedavi HizmetleriGenel Müdürlüğünün ÜYTE merkezleri yönetmeliği 17. maddesine bir fıkra ilave edilmesi için öneri metnine ÜYTE bilim komisyonunun cevabı.

EMBRİYO ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPILMASINA KARŞI OLANLARIN GEREKÇELERİ 1 1- Embriyo potansiyel bir insandır (13) ona insan statüsünün tanınması gerekir. İnsan gelişiminin bir parçası; cenin, bebek, çocuk, yetişkin gibi insanın varolma sürecinin ayrılamaz basamaklarından olduğu için insandır ve diğer insanlar gibi insan şeref ve haysiyetiyle donanmış olup insan haklarının koruması altındadır (8) Embriyonun üçüncü bir kişinin tedavisi amacıyla yok edilmesi düşünülemez.  Kant’ın “insan araç değil amaçtır” söylemine dayanılarak, bir insanın üçüncü bir kişinin tedavisinde kullanılmak amacıyla yaratılmasının insan onurunu  zedelediği belirtilmektedir. (9) Kök hücre araştırmalarında embriyonun kullanımıyla insanın yaşam hakkının ihlal edildiği savının en ateşli savunucuları arasında Hıristiyan öğretisinden gelenler bulunmaktadır. (10) Onlara göre embriyonun araştırmalarda yok edilmesi insanın araçsallaştırılması ve yaşam hakkının ihlalidir. (11)

EMBRİYO ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPILMASINA KARŞI OLANLARIN GEREKÇELERİ 2 2- Embriyo ne zaman insan olur? sorusu hala sorgulanmaktadır. Bu bağlamda iddia edilen ise: Çekirdek füzyonundan (embriyonun meydana geldiği an) sonra genetik şifresi tamamlanmış, benzersiz bir bireyle karşı karşıya olduğumuzdur. İnsan gelişimi kesintiler olmaksızın akıp giden bir süreçtir. Bu süreci farazi ayrımlarla bölmemek gerekir. Bu ayrımlar keyfidir. Süreklilik ve aynılık esastır.Her safhaya aynı koruma sağlanmalıdır. (17)

When Does Human Life Begin? Medical Embryology Textbooks The Developing Human: Clinically Oriented Embryology “Zygote: this cell results from the union of an oocyte and a sperm. A zygote is the beginning of a new human being (i.e., an embryo). Human development begins at fertilization… This highly specialized, totipotent cell marks the beginning of each of us as a unique individual.” The Developing Human: Clinically Oriented Embryology: "Zygote: this cell results from the union of an oocyte and a sperm. A zygote is the beginning of a new human being (i.e., an embryo). Human development begins at fertilization, the process during which a male gamete or sperm ... unites with a female gamete or oocyte ... to form a single cell called a zygote. This highly specialized, totipotent cell marks the beginning of each of us as a unique individual." Moore, K. and T.V.N. Persaud. 1998. The Developing Human: Clinically Oriented Embryology (6th ed.), W.B. Saunders Company,  Philadelphia, pp 2-18.

When Does Human Life Begin? Medical Embryology Textbooks Essentials of Human Embryology “In this text, we begin our description of the developing human with the formation and differentiation of the male and female sex cells or gametes, which will unite at fertilization to initiate the embryonic development of a new individual.” Essentials of Human Embryology: "In this text, we begin our description of the developing human with the formation and differentiation of the male and female sex cells or gametes, which will unite at fertilization to initiate the embryonic development of a new individual. ... Fertilization takes place in the oviduct ... resulting in the formation of a zygote containing a single diploid nucleus. Embryonic development is considered to begin at this point... This moment of zygote formation may be taken as the beginning or zero time point of embryonic development." Larsen, W.J. 1998. Essentials of Human Embryology, Churchill Livingstone, New York, pp. 1-17.

When Does Human Life Begin? What Do Medical Doctors Say? Dr. Alfred Bongioanni (University of Pennsylvania): “I have learned from my earliest medical education that human life begins at the time of conception.” Dr. Jerome LeJeune (University of Descartes): “after fertilization has taken place a new human being has come into being.” In 1981, a United States Senate Judiciary Subcommittee invited experts to testify on the question of when life begins. All of the following quotes come directly from the official government record of their testimony. At this session, those who favor abortion were invited to bring expert witness to testify that life begins at any points other than conception or implantation. However, only one witness said that no one can tell when life begins.

At Conception, It Is Only a Single Cell Claim: Fertilized eggs are single cells, like blood cells or other parts of the body Rebuttal: This single cell is unique from both the father’s and mother’s cells and is the beginning of every new human being Embryonic stem cell proponents claim that a fertilized egg is just a single cell - like any other cell of the human body and is only "potential life". However, this single cell is alive by any biological definition of life and defines the beginning of each new human being. This single cell is unique from both the father's and mother's cells, so it cannot be defined as just an ordinary cell.

Embriyo bir birey midir? Embriyonun insan vasfında olmadığını düşünenlerden bazıları, embriyonun kişiliği belirleyen temel niteliklerden yoksunluğunu ileri sürüp,  embriyonun düşünemediğine, acı çekemediğine ve sinir sisteminin oluşmadığına   dikkat çekmiştir. (14) Yine bu yönde embriyonun oluşumundan sonra 30 ila 35. günler içinde sinir hücrelerinin geliştiği ve bu tarihin önemli olduğunu belirtenler bulunmaktadır.(15)

Embryo Is Not a Person “Persons . . . are members of a social community that shapes and values them, and personhood must be defined in terms of interactions and relationships with others.” Susan Sherwin. 1999. Ethical Issues: Perspectives for Canadians. Ed. Soifer, Eldon. Peterborough, Ontario: Broadview Press, p. 267 Susan Sherwin attempts to define personhood on the basis of interactions of individuals in relationships with others. The next slides will examine some of the problems associated with these ideas.

Embryo Is Not a Person – Rebuttal Personality definition problems Does a human non-person exist? What traits define personhood? Who makes the definition? Society has excluded certain humans from personhood before (e.g., African slaves, Chinese, etc.) Should we make a new list of human non-persons? Embryonic stem cell research proponents claim that embryos are not persons. However, this would make the embryo a human non-person. Does such a creature really exist? Who should be in charge of determining which characteristics of personality constitute personhood? In the past, numerous human beings have been defined as non-persons. Should we begin a new list of human beings who aren't really persons?

Embryo Is Not a Person – Rebuttal The lack of certain personality traits would remove from personhood: Those who are in a coma Elderly with degenerative disorders (Alzheimer's, etc.) Mentally deficient Genetic Neurological disease Mental illness Is is okay to consider these human beings as non-persons? The lack of certain personality traits used to define personhood would remove many humans who are currently considered to be persons from the status of personhood. This kind of definition of personhood would make into non-persons those who are in a coma, the elderly with degenerative disorders (such as Alzheimer's, etc.), and those who are mentally deficient. Is is okay to consider these human beings as non-persons?

EMBRİYO ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPILMASINA KARŞI  OLMAYANLARIN GEREKÇELERİ 1 İnfertilite tedavisinde yeni bir insan ortaya çıkarmak amacıyla elde edilen embriyolardan ana rahmine transfer edilmeyip saklanan ya da yok edilecek olanların (fazlalık-artık) araştırmalarda kullanılmalarını etik görüp, yalnızca araştırma amaçlı embriyo meydana getirmeyi kabul edilmez bulanlar vardır. (21) Embriyo üzerinde araştırma yapılmasına karşı olmayanları tek başlık altında toplamak zor olabilir. Zira araştırmada kullanılan embriyoların ortaya çıkarılma amacına göre fikirler değişebilmektedir

EMBRİYO ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPILMASINA KARŞI  OLMAYANLARIN GEREKÇELERİ 2 Doğum kontrol yöntemleri ile embriyonun yok edilmesinin zaten gerçekleşmekte olduğu (22),  cinsel birleşme sonucu döllenen yumurtaların %70’inin doğal yollardan dışarı atıldığını,dolayısıyla, embriyoların araştırmalarda  korunması isteminin gerçekçi  olmadığını söyleyenler vardır. Bunlar İn-vivo embriyonun dışarı atılımının  embriyonun defektinden, bazen de kadının bir hastalığından kaynaklandığını belirterek bunu doğal seleksiyon gibi değerlendirmektedirler. Araştırmalarda kullanılan embriyoların -özellikle tüpte döllenme yöntemiyle elde edilip fazlalık olanların doğal yollardan atılanlar gibi insan olma potansiyellerinin olmadığını ve kök hücre alınarak bunlardan yararlanılabileceğini ifade etmektedirler.(24)

Only a Small Percentage of Embryos Implant Claim: Embryos are only potential life. Most do not result in births Rebuttal: 25-33% of women become pregnant in the first month 33% of implanted embryos die before birth There are countries in which over 25% of children die before age 5. Should we allow killing of children? Embryonic stem cell proponents claim that embryos are only "potential life". Most will fail to be born under natural conditions. It is known that one third of implanted embryos die before birth.1 However, there are third-world countries in which 25% of children under the age of five die.2 If we base potential life upon early death, then these children could also be considered as only "potential adults." Using this "logic" these children could be sacrificed for research. References Ellison, P. T. 2001. On Fertile Ground. Harvard University Press. Chapter 2 “Surviving the First Cut.” World Development Indicators. 2000. http://www.etext.org/Politics/MIM/faq/worldbankoninfantmortality.pdf

EMBRİYO ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPILMASINA KARŞI  OLMAYANLARIN GEREKÇELERİ 3 Embriyonun insan statüsünde olmadığı ve bu nedenle araştırma sırasında yok edilebileceği savının ardında duranların en güçlü iddiası insan yaşamının ana rahmine yerleşme anında başlamasıdır. (25)Ana rahmi dışında embriyonun gelişme şansı yoktur. Buradan hareketle insan olmanın temel koşulunun çevre olduğu belirtilmektedir. Embriyonun ana rahmine yerleşmesi embriyoyu pasif potansiyellikten çıkarıp aktif potansiyel hale sokmaktadır. (26) Embriyonik kök hücre araştırmalarında kullanılan/kullanılması önerilen embriyoların tüpte döllenme (in vitro) yöntemiyle ortaya çıkarıldığı ve bunların ana rahmine yerleştirilmeden kullanıldığı göz önüne alındığında, insan statüsüne kavuşmamış hücreler yığını olan embriyoların özel olarak korunması için bir dayanak da kalmaz.

Frozen Embryos Are Going to Be Discarded Anyway Proponents of human embryonic stem cell research say that embryos from IVF are going to be discarded and, so, should be used for research Prisoners on death row are also going to die, so why not do research on them? Proponents of human embryonic research claim that frozen embryos from in vitro fertilization treatments are going to be destroyed, so they might as well be used for stem cell research. However, using that logic, prisoners on death row should also be used for medical research, since they are to be killed anyway.

Conclusion Regardless of your view of the human embryo, you have to be able to make ethical distinctions. What limits should there be on this technology? Is reproductive cloning ok? How about human genetic enhancement? How about making human-animal chimeras? If any of these things are wrong, what makes them wrong? Why use a technology that offends a significant percentage of the population when there are other alternatives available? You have to address the ethics in some meaningful way. How will you do it? Other questions: Is ANT a better alternative? Does it matter how the embryos were created? What consistent system do you have to make these decisions. I have one that has shown itself to be tenable for over two thousand years. You may not like it, but if you do not have a consistent ethical system, you are just making t up as you go – why should we believe you?

Conclusion: How did you do? Answer the following as True or False: 1. T F Stem cells hold great promise for the future of medicine. 2. T F Stem cells have been used by doctors to treat disease for decades. 3. T F The same technology used in stem cell research could be used to clone humans. 4. T F President Bush has made research on human embryonic stem cells illegal. 5. T F Human diseases have been successfully treated with stem cells taken from human embryos. 2. Bone marrow transplants in use for over 40 years. 3. SCNT is used in both. 4. Creation of new embryos is illegal – not research on existing lines. 5. No diseases with ESC have been done. 65 diseases treated with ASC.

Sonuçlar: Etik, ahlaki birçok tartışmayı beraberinde taşımakla birlikte, kök hücre  araştırmalarının geleceğin en önemli konularından biri olacağını söylemek kahinlik sayılmaz. Ancak konunun etik ve ahlaki boyutları, kadının korunması ihtiyacı, tedavinin ulaşılabilir olması ve klinik aşamada hastanın korunması meseleleri bilim özgürlüğü önünde engel olarak görülmemelidir. Araştırmalar yasal zemin içinde yürütülmelidir. Bu nedenle yasal boşluğun bir an evvel doldurulması gerekmektedir. Yapılacak yasanın, kök hücre araştırmalarını kapsayıcı olarak düzenlemesi, tedavi edici klonlama, fazlalık embriyonların kullanımı ve araştırma amaçlı embriyo meydana getirmek gibi birbirinden farklı konulara özellikle değinmesi, kafalardaki karışıklığı giderebilir. Bununla birlikte araştırmalara izin vermek için birden çok disiplinin içinde bulunduğu kurullar oluşturulması, konunun bütün boyutlarıyla tartışılması gibi  hassasiyet arz eden noktaların gözetilmesi zorunludur. Ayrıca hazırlanacak yasanın, Türkiye’nin imzalayıp onayladığı İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi ile imzalamakla birlikte halen onaylamadığı bu sözleşmenin Ek Protokolü ile uyumlu olması gerekmektedir .

Sonuçlar: Küreselleşmenin etkileri birçok alanda olduğu gibi bilimsel araştırmalarda da yüzünü göstermektedir. Ulusal mevzuatlar bağlamında yapılacak düzenlemelerle bilimsel yöntemlerin uygulanmasına getirilecek kısıtlamalar, bir başka devletin sınırları içinde yasal kabul edilip uygulanabilecektir. Birleşmiş Milletler çatısı altında hazırlanıp kabul edilecek bir sözleşmenin etkisi bu anlamda belirleyici olacaktır. Sonuç olarak, devletler arasında kabul gören noktaların yasal olarak bağlayıcı bir metinle kaleme alınması hiç olmazsa uzlaşılan üreme amaçlı klonlamanın yasaklanmasını sağlayacaktır.