Değişken Tanımlamaları

Değişkenler Değişkenler bilgisayar hafızasındaki yerlere karşılık gelen konumları belirtir. Her değişkenin bir ismi, tipi, boyutu ve bir değeri vardır. Bir değişkene yeni bir değer atandığı zaman önceki değer silinir, yeni değer onun yerine yerleşir. Hafızadan değişkenleri okumak ile değerleri değişmez.

Değişkenler Şekilsel gösterim tamsayi1 45 tamsayi1 45 tamsayi2 72 toplam 117

Temel Değişken Tipleri C dilinin değişken tipleri tanımlamak için aşağıdaki komutlar kullanılır.   • int (integer) - tamsayı • float (floating point) - ondalıklı sayı • double – çift duyarlıklı ondalıklı sayı • char (character) – karakter türünde veri

Temel Değişken Tipleri ve veri aralıkları Değişken Tipi Değişken Boyutu Değer Aralığı unsigned short int 2 byte 0 – 65,535 short int -32,768 – 32,767 unsigned long int 4 byte 0 – 4,294,967,295 long int -2,147,483,648 – 2,147,483,647 int unsigned int unsigned int (32 bit) char 1 byte 0 – 255 (256 karakter) float 1.2e-38 – 3.4e38 double 8 byte 2.2e-308 – 1.8e308

İşaretli (Signed) ve İşaretsiz (Unsigned) Değişken Kavramları Değişkenler bellekte kapladıkları alanla orantılı olarak değer alabilirler. Yani değişken bellekte ne kadar çok yer kaplıyorsa o kadar geniş bir değer aralığına sahiptir. Ancak bu değer aralığını genişletmenin bir yöntemi daha var. O da ‘unsigned’ yani ‘işaretsiz’ tanımlaması. Eğer tanımlayacağımız değişkenin negatif değer alma ihtimali yoksa; örneğin yaş, boy, nüfus, yakıt durumu, yüzde gibi veriler kullanılacaksa, bu durumda ‘unsigned’ tanımlanması tercih edilebilir. Bir değişkeni ‘unsigned’ tanımladığımız zaman değişkenin tüm bitlerini değer aralığı için kullanabiliriz. Aksi taktirde değişkenin en soldaki biti ‘negatif - pozitif’ durumunu kontrol etmek için kullanılır.

Örnek #include <stdio.h> main(){ } unsigned int sayi; printf(" sayı giriniz:"); scanf("%d",&sayi); printf("%d",sayi); }

Değişken tanımlamak Programcı ne tür bir program yazıyor olursa olsun, programın tasarlanması aşamasında en çok dikkat etmesi gereken faktörlerden biri değişken tanımlamalarıdır. Değişkenin tipinin ve isminin yanlış seçilmesi o an için bir problem teşkil etmeyebilir ancak aradan belli bir zaman geçtikten sonra çok büyük sorunlara neden olabilir. Öyle ki kesirli işlemler yapılacağı halde birtakım değişkenler tamsayı belirlenmişse ve test aşamasında şansa kesirli sonuçlar vermeyen değerler girildiğinde o an için program düzgün çalışıyormuş gibi gözükebilir. Ayrıca değişkenlere anlamsız isimler verildiğinde yine o an için bir sorun çıkmasa da programcının üç beş ay sonra yeniden aynı programla uğraşmaya başladığında hangi değişkenin ne amaçla kullanıldığını bulabilmek için programı başından sonuna adım adım takip etmesi gerekebilir. Büyük bir projede karmaşa yüzünden adım adım takip de mümkün olmayabilir. Bu tür durumlarla karşılaşmamak için değişkenlere her zaman anlamlı isimler vermek daha doğrudur. O anda ‘x yolu’ diye aklınızdan geçen bir şey varsa o değişkene ‘x’ adını vermek yerine ‘yol’ demek sonrası için daha iyi olacaktır.

Değişken tanımlama kuralları C dili komutları değişken adı olarak verilemez. (Örneğin if, for, case gibi) Değişken isimi birden çok kelimeden oluşacaksa aralarına boşluk verilmez. Örneğin “maksimum sayi” adında bir değişken tanımlamaz ama “maksimum_sayi” yada “MaksimumSayi” gibi değişken tanımlanabilir. Değişken adları sayı ile başlamaz. Örneğin “2sayi” gibi bir değişken adı olmaz. NOT: C dili değişken isimlendirmede küçük harf büyük harf duyarlıdır. O yüzden büyük harfle tanımladığınız değişkeni program içinde aynen kullanınız.

Değişken tanımlama örnekleri 1: int x; 2: int a,b,c; 3: float OrtalamaNot;

Değişkenlere değer atama 1: int x=5; 2: int a=2,b=5,c=1; 3: float OrtalamaNot=50.5;

Örnek #include <stdio.h> main(){ char karakter = 65; printf(" %c",karakter); } Bu program ekrana 65 sayısının ascii karakter kodu olan A harfini yazar.

Örnek #include <stdio.h> main(){ int pi = (int)3.1415926535; printf(" %d",pi); } Bu örnekte pi değeri int tipine dönüştürülüyor.

#define önişlemci komutu ile değişken tanımlama Bu önişlemci komutu, kaynak dosyada bir isim yerine başka bir isimin yerleştirilmesini sağlar. Programda kullanılan bu sembolik isimler başta ana program olmak üzere bütün alt programlarda da aynı değere sahiptir. Yani #define önişlemcisi ile tanımlanan her ne olursa olsun, tanımlama bütün fonksiyonlarda kullanılabilir. Bir çeşit genel (global) bildirim gibi davranır.

#define önişlemci komutu ile değişken tanımlama örneği-1 #include <stdio.h> #define KISA short int main(){ KISA sayi =5; printf(" %d",sayi); }

#define önişlemci komutu ile değişken tanımlama örneği-2 #include <stdio.h> #define PROGRAM main() #define BASLA { #define BITIR } #define YAZ printf PROGRAM BASLA YAZ("Merhaba C!..\n"); BITIR

#define önişlemci komutu ile değişken tanımlama örneği-1 #include <stdio.h> #include <conio.h> #define USHORT unsigned short int main() { USHORT kenarA = 10; USHORT kenarB = 7; printf("Dikdortgenin Alani = %d\n", kenarA * kenarB); printf("Devam etmek icin bir tusa basiniz...\n"); }

Aritmetik Hesaplamalar-Operatörler * çarpma işlemi ve / bölme işlemi için kullanılır. Tamsayı bölümü kalanı iptal ederek sonucu verir. 7 / 5 sonucunu 1 olarak verir. Mod operatörü (%) bölüm işleminde kalanı geri döndürür. 7 % 5 sonucunu 2 olarak verir Operatör önceliği Bazı aritmetik operatörler diğerlerinden önce işleme girerler. Öncelik sırası çarpma, bölme, toplama, çıkarma şeklindedir. Yalnız öncelik sırası değiştirilmek istenirse parantezler kullanılmalıdır. Örnek: a, b ve c değişkenlerinin ortalamasının bulunması (a + b + c ) / 3 şeklindedir.

Aritmetik operatörler Operatörlerin öncelik kuralları:

Değişkenlere değer atama Program içerisinde bir değişkene değer atama örnekleri aşağıda verilmiştir. A=5; B=a/2; a = 11 % 7; miktar *= birimSayisi; (miktar = miktar * birimSayisi;) para /= kisiSayisi; (para = para / kisiSayisi;) saniye += 4; (saniye = saniye + 4;) toplam -= kayip; (toplam = toplam - kayip;) faz %= peryod; (faz = faz % peryod;)

Değişkenlere değer atama-2 ++ ve – operatörleri ile bir değişkenin değeri artırılıp azaltılabilir. x++; (x = x + 1;) y--; (y = y – 1;) Örnek: x = 10; a = x++;  Burada a = 10, x = 11 olacaktır. ‘a’ ‘x’e eşitlenir ve ‘x’in değeri bir arttırılır. Örnek-2 a = ++x;   Burada ise a = 11, x = 11 olacaktır. Burada öncelikle ‘x’ bir arttırılır, değeri 11 olur ve daha sonra bu yeni değer ‘a’ya eşitlenir. NOT: ‘++’ ve ‘--' operatörleri değişkenlerden önce yazıldıklarında ‘prefix’, sonra yazıldıklarında ‘postfix’ isimlerini alırlar.

Değişkenlere değer atama-örnek #include <stdio.h> #include <conio.h> main() { int a=3,b,c; b = c = a; printf("%d",b); }

Örnek #include <stdio.h> #include <conio.h> main() {   main() { int a, b; a = b = 10; printf("a:%d\nb:%d\n\n", a, b); a++; ++b; printf("a:%d\n b:%d\n\n", a, b); printf("a:%d\n b:%d\n\n", a++, ++b); }

Örnek Sonucu a:10 b:10 a:11 b:11 a:11 b:12 a:12 b:12

Mantıksal Operatörler

Mantıksal Bağlaçlar VE(and) Bağlacı: Birden çok şart olduğunda ve her şartın doğru olması durumunda işlemlerin yapılması istenirse ve bağlacı kullanılır. C Dilinde VE bağlacı & işaretiyle gösterilir. Örneğin a,b ve c sayılarının klavyeden girildiği varsayılsın. Bu 3 sayının eşit olma durumu VE bağlacıyla şöyle ifade edilir. (a==b)&&(a==c) yada (a==b)&&(a==c)&&(b==c) şeklinde yazılır.

Mantıksal Bağlaçlar VEYA(or) Bağlacı: Birden çok şart olduğunda ve her şartlardan herhangi birisinin doğru olması durumunda işlemlerin yapılması istenirse veya bağlacı kullanılır. C Dilinde VEYA bağlacı || işaretiyle gösterilir. Örneğin a,b ve c sayılarının klavyeden girildiği varsayılsın. Bu 3 sayıdan yanlızca ikisinin eşit olma durumu VEYA bağlacıyla şöyle ifade edilir. (a==b)||(a==c)||(b==c) şeklinde yazılır.

Kontrol Yapıları

İf Blok Yapısı C dilinde karşılaştırma işlemleri için if blok yapısı kullanılır. En basit kullanımı şu şekildedir. if(koşul) { ... deyimler; (küme) }

İf-else yapısı if(koşul) { ... deyimler;(küme1) ... } else { ... deyimler;(küme2) ...

İf-elseif yapısı if(koşul) { ... deyimler;(küme1) ... } else if ... deyimler;(küme2) ... ... deyimler;(küme3) ... } . . . else ... deyimler;(kümeN) ...

Örnek Klavyeden girilen 2 sayının birbirine göre büyük küçük yada eşit olma durumlarını yazan programı if-else kullanılmadan yanlızca if yapısı kullanarak yazınız. #include <stdio.h> int x, y; main() { printf("\nBir tamsayı değeri girin, x: "); scanf("%d", &x); printf("\nBir tamsayı değeri girin, y: "); scanf("%d", &y); if (x == y) printf("x, y ye eşit\n"); if (x > y) printf("x, y den büyük\n"); if (x < y) printf("x, y den küçük\n"); }

Soru Klavyeden girilen 3 sayının eşkenar, ikizkenar yada çeşitkenar oluşturup oluşturmadıklarını bulan program. (Matematiksel detay kurallar göz önünde bulundurulmayacaktır.)