BEM (Biyoelektromanyetik)
İçerik Elektromanyetik Alan (EMA)Kaynakları EMA’ ın İnsan Sağlığı Üzerindeki Olumsuz Etkileri EMA’ ın Olumsuz Etkilerinden Korunma Yöntemleri
Elektromanyetik Spektrum
Elektromanyetik radyasyon (EMR) İyonlaştırıcı EMR Gamma ışını X ışını İyonlaştırmayan EMR (0-300 GHz) Extra düşük frekans (ELF – extra low freaquency) Radyo dalgaları Micro dalga Enfraruj ışıma Ultraviyole ışıma Görülebilir ışık Lazer ışıması
EM Uyum EMC (electromagnetic compatibility) BEM (Biyoelektromanyetik) Cihaz - Cihaz uyumu Örnek: ABS fren ile cep telefonu uyumsuzluğu Elektrik süpürgesi ile televizyon ekranı uyumsuzluğu BEM (Biyoelektromanyetik) Doku - Cihaz uyumu
BEM Elektromanyetik alan etkileri Isıl etkiler Isıl olmayan etkiler Vücut ısısı artışı Isıl olmayan etkiler Kimyasal etkiler Biyolojik etkiler Psikolojik etkiler
İyonlaştırmayan EMR Çeşitleri: Ekstra düşük frekans (ELF) Özellikleri Uzun dalgaboyu 0-300 Hz frekans aralığı Kaynakları Yüksek gerilim hatları Elektrikli ev aletleri Örnek olarak: su ısıtıcısı, saç kurutma makinesi, İnsan vücuduna olası etkileri Hücreler arası aktivite Hormonal sistem Bağışıklık sistemi Embriyo gelişimi
İyonlaştırmayan EMR Çeşitleri: Radyo frekansı (RF) Kaynakları Radyo, Televizyon istasyonları Özellikleri 10MHz ve 300GHz arasında ELF ten sonra en uzun dalga boyu İnsan vücuduna olası etkileri Genetik düzen ve gelişim Moleküler sistem Hücre, doku ve organ sistemleri Metabolik sistem
İyonlaştırmayan EMR Çeşitleri: Radyo frekansı (RF)
BEM Araştırmaları İlgili Kurumlar BEM Araştırma Yöntemleri ICNRP (Uluslararası İyonlaştırmayan Radyasyondan Koruma Kurumu) IARC (Uluslararası Kanser Araştırmaları Kurumu) WHO (Dünya Sağlık Örgütü) BEM Araştırma Yöntemleri Epidemiyolojik araştırmalar İşyeri maruzları İkamet marıuzları Laboratuvar deneyleri
BEM Araştırma Sonuçları Haziran 2001 IARC raporuna göre yüksek gerilim hatları yakınında yaşayan insanlar için kansere sebebiyet verebilir. WHO raporuna göre ise ELF grup 2B de RF ise grup 3 te yer alır. Çocuklar EMA nın olumsuz etkilerine karşı daha duyarlıdır. ELF ve RF özellikle çocuklarda lösemi, beyin kanseri, göğüs kanseri ve lenfomaya sebep olabilir. EMA baş ağrısı, uyku bozukluğu, boğazda yanma, yorgunluk hissi, ışığa ve sese aşırı duyarlılık, işitme zorluğu, görme derecesinde azalma ve deride karıncalanmaya sebebiyet verebilir.
SAR (Specific Absorption Rate) - Özgül Soğurulma Oranı ICNRP kamu alanlarında 0,08 W/kg, işyerlerinde ise 0,4 W/kg SAR limit değerlerini açıklamıştır. İnsan vücudanca soğurulabilecek maksimum enerji 4 W/kg dır. Enerji soğurulması vücut ısısının 0,25-2C artmasına sebep olur. İş yerleri için 4 W/kg /10=0,4 W/kg Kamu alanları için 4 W/kg /50=0,08 W/kg.
EMA dan Korunma Yöntemleri Kişisel Önlemler: Kullanılmadığı takdirde elektrikli cihazları stand-by dudumunda bırakmamak CRT yerine LCD monitör kullanmak Halojen ve florasan lamba kullanmamak SAR değeri 0,1 den düşük cep telefonları kullanmak Cep telefonunu sohbet amaçlı kullanmamak ve kulaklıkla ya da hands-free modunda kullanmak Elektrikli traş makinaları ve diz üstü bilgisayarları ve baş ucu saatlerini pilli kullanmak
EMA dan Korunma Yöntemleri Kişisel Önlemler: Gece yatarken odadaki tüm elektrikli cihazları kapatıp cep telefonlarını baş ucundan uzak tutmak Bilgisayar ve televizyon ekranlarına fazla yakın oturmamak Fotokopi makineleri ve mikrodalga fırınlarına 50cm den daha yakın durmamak Saç kurutma makinelerini uzun süreli kullanmamak Yüksek gerilim hatlarına yakın yerleşim birimlerine yakın yerde oturmamak
EMA dan Korunma Yöntemleri Kamusal Önlemler Yüksek gerilim hatlarını yerleşim alanlarından uzak yerlerden geçirmek Aktarım kablosu kulelerini yükseltmek İş yerlerinde DECT telefonlar yerine standart kablolu telefon kullanılması Kuvvetli EM alanına maruz kalan ev ve iş yerlerininin duvarlarının “Mu Metal” ile kaplanması ICNRP nin belirlediği EMA a maruz kalma limitleri tüm ülkeler tarafından kabul edilmesi ve işyerlerinin bu limitlere uymalarının sağlanması
EMA dan Korunma Yöntemleri Kamusal Önlemler Baz istasyonlarının okul ve hastane binalarının çatısına kurulmaması Televizyon kanallarının EMA ların olası etkileri ve korunma yöntemleri hakkında bilgilendirici yayın yapmaları ve bu yayınlarda ebeveynlerin çocuklarının erken yaşta cep telefonu kullanmalarına izin vermemeleri yönünde teşvik edilmeleri Ev aletleri, cep telefonu, televizyon, bilgisayar ve diğer elektrikli cihaz üreticilerinin, üretim esnasında ICNRP limitlerini dikkate almaları
Sonuç Elektromanyetik alanın kanser yapıcı etkisi ya da bunun aksi kesin olarak kanıtlanamamıştır. 1970lerden bu yana BEM araştırmaları sürmektedir. En kötü ihtimaller hesaba katılarak EMA larının insan sağlığına olası etkileri dikkate alınmalıdır.
Elektromanyetik radyasyondan uzak sağlıklı günler dileriz. Araştırma Ekibi : Nihat Diler Müge Özker Gülçin Özgürbüz