Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Sağlığı Doç.Dr.Pınar Okyay Gender and Women Health Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Öğrenme Hedefleri Toplumsal cinsiyet kavramını anlamak Toplumsal cinsiyetin kadın sağlığı üzerinde etkisi anlamak Gelecek için yapılması gerekenleri saptamak

“Adın devam etsin ve bir oğlun olsun!” Sunumuma, ünlü yazar Amin Malouf’un “Beatriceden sonra birinci yüzyıl”adlı kitabı ile başlamak istiyorum. Malouf, bu kitabında doğacak çocuğun erkek olmasını sağladığına inanılan "Skarabe (Pislik Böceği) Baklaları"ndan bahseder. Bu kocakarı ilacı, üzerinde “Adın devam etsin, bir oğlun olsun!” duası ile satılır. İşte bundan esinlenen ilaç firmaları, Yirmibirinci Yüzyılın başlarında benzer bir ilacı üretip, piyasaya sürerler. Dünyadaki kız çocuklarının doğumu giderek azalır ve nüfus dengeleri bozulur. Sonuç, büyük bir felakettir. Güney'den Kuzey'e göçler, isyanlar, iç savaşlar, kız kaçırmalar... öngörülmeyen bir kaos!

"Peasants of China discover new way “ Geçen yıl köyümüzde sadece tek bir kız çocuğu doğdu. Tüm diğer ailelerin oğlu oldu.” Kristof, Nicholas D. 1993. "Peasants of China discover new way to weed out girls." The New York Times, 21 July, 1. Malouf’un bu bilim kurgu romanından iki yıl sonra, New York Times’ta Nicholas Kristof imzalı özel bir haber yayınlanır. Bu haberde Çin’de ailelerin erkek çocuk sahibi olmak üzere cinsiyet seçimli düşük uygulamalarının vardığı boyuta değinilir. Yazıda, bir köylü gururla “Geçen yıl köyümüzde sadece tek bir kız çocuğu doğdu. Tüm diğer ailelerin oğlu oldu.” demektedir.

Günümüzde, büyük çoğunluğu Asya’da olmak üzere, çeşitli nüfuslarda, aksi takdirde hayatta olması beklenen en az 60 milyon kız, cinsiyet-seçimli düşük, bebek öldürme veya ihmal sonucunda kayıptır. Gerçekten de günümüzde, büyük çoğunluğu Asya’da olmak üzere, çeşitli nüfuslarda, aksi takdirde hayatta olması beklenen en az 60 milyon kız, cinsiyet-seçimli düşük, bebek öldürme veya ihmal sonucunda kayıptır.

Oomman ve Ganatra’nın 2002 yılında yayınladıkları bir derlemede, 1980’lerle beraber ultrasonun kullanılmaya başlaması ile Hindistan’da sorunun çok önemli bir boyuta geldiği belirtilmektedir. 2001 yılındaki genel nüfus sayını sonuçları on yıllık dönemdeki değişimi gözler önüne sermiştir. 0-6 yaş cinsiyet dağılımı 1991 yılında her 1000 erkek için 945 kız iken, 2001 yılında 927’dir. Oomman N, Ganatra BR., Sex selection: the systematic elimination of girls. Reprod Health Matters. 2002 May;10(19):184-8.

31 ilin 21’inde (%67.7) doğuştaki cinsiyet oranı 108.0’dan yüksek 2020 yılı itibari ile 40 milyon bekar erkek Bu konunun Çin’deki boyutunu çok önemlidir. Normalde her 100 kıza karşı beklenen 105 erkek bebeği ifade eden doğuşta beklenen cinsiyet oranı Çin’de büyük oranda bozulmuştur. 31’in ilin 21’inde doğuşta beklenen cinsiyet oranı 108’den büyüktür. Yapılan projeksiyonlarda 2020 yılı itibari ile 40 milyon bekar erkek bulunacaktır. Beatriceden sonra birinci yüzyıl gelmek üzeredir. Gu B, Roy K. Sex ratio at birth in China, with reference to other areas in East Asia: what we know. Asia Pac Popul J. 1995 Sep;10(3):17-42.

Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Sağlığı Bir çok toplumda, kadınların erkeklere göre sistematik olarak bazı temel insan haklarına ulaşamaması ya da kullanamaması şeklinde görülmektedir. Çoğu zaman, kadınların sağlık ile ilgili durum ve sorunlarını olumsuz yönde etkilemektedir: hastalık sakatlık ölüm Görüldüğü gibi toplumsal cinsiyet, bir çok toplumda, kadınların erkeklere göre sistematik olarak bazı temel insan haklarına ulaşamaması ya da kullanamaması şeklinde görülmektedir. Bu durum da, çoğu zaman, kadınların sağlık ile ilgili durum ve sorunlarını olumsuz yönde etkilemektedir: hastalık, sakatlık ve ölümle sonuçlanmaktadır. Bu olumsuzluklar kadınların tüm yaşam evrelerinde izlenmektedir. KADIN YAŞAMININ TÜM EVRELERİNDEKİ AYRIMCILIK

Hizmetten yararlanamama Şiddet Toplumsal baskı Morbidite artışları YAŞAM EVRELERİNDE TOPLUMSAL CİNSİYETE BAĞLI KADIN SAĞLIĞI SORUNLARI İhmal Hizmetten yararlanamama Şiddet Toplumsal baskı Morbidite artışları ERGENLİK VE ERİŞKİNLİK İstenmeyen gebelikler, erken gebelikler, güvenli olmayan düşük, korunmasız cinsel ilişki, CYBH Cinsel taciz / istismar Paralı seks Sigara ve madde kullanımı YAŞLILIK Morbidite artışı/yaşam kalitesi sorunları (Menapozal semptomlar, malignansiler, kardiyovasküler hastalıkları, osteoporoz,..) BEBEKLİK VE ÇOCUKLUK Cinsiyet seçimli düşük Dişi genital mütilasyonu Beslenme sorunları Kadınlar, toplumsal cinsiyet nedeniyle ayrımcılığa, cinsiyet seçimi ile başlayan bir süreçte tüm yaşamları boyunca maruz kalırlar. Dönemlere ait özellikler sağlık sorunlarını şekillendirir. Kadının yaşamının tüm evrelerinde sunuk kaldığı sorunların en önemlileri ise, ihmal, hizmetten yararlanmama, şiddet, toplumsal baskı ve morbidite artışı sorunlarıdır.

Kadın sünneti (Kadın genital mütilasyonu) 100-140 milyon kadın ve kız, kadın sünnetinin herhangi bir formuna maruz kalmış durumdadır. Her yıl 2 milyon kız risk altındadır. Dünyada toplumsal cinsiyet ile ilişkili en önemli bebeklik-çocukluk çağı sağlık sorunlarından biri kadın sünneti de denilen kadın genital mütilasyonudur. Tedavi amacı içermeyen kültürel nedenlerle kadın dış genital organlarının tamamı ya da bir kısmının alınması olark tanımlanabilir. Klitorisin bir bölümü ya da tamamının alınmasından vagen girişini daraltmaya kadar uzanan dört tipi bulunmaktadır. Dünyada başta Afrika, orta doğu ve asya olmak üzere 28 ülkede yaygın olduğu bilinmektedir. 100-140 milyon kadın ve kızın sunuk kalmış durumdadır. Genital mütilasyon prevalansı SOMALİ’DE % 98, SUDAN’DA % 89, ETYOPYADA % 90’dır. Her yıl 2 milyon kız çocuğunun risk altında olduğu bilinmektedir. WHO, Female Genital Mutilation The prevention and the management of the health complications Policy guidelines for nurses and midwives, 2001.  

Kadın sünneti/problemler Obstetrik Menstrüel Psikoseksüel/psikolojik Üriner Hemen gelişen sorunlar En önemli komplikasyonları erken dönemde kanama ve enfeksiyon ile uzun dönemdeki Obstetrik, Menstrüel ,Psikoseksüel/psikolojikve üriner sorunlardır. WHO, A systematic review of the health complications of female genital mutilation including sequelae in childbirth, 2001.

Genç yaştaki gebelikler ACARLAR örneği.. Her 3 gebeden 1’i genç İlk evlilik yaşı 14,1 Her üç kadından biri 13 yaşında evli! Genç evliler 1 yıl içinde gebe kalıyorlar. “12 yaşında evlenip, ilk kez 13 yaşında gebe kalan ve 19 yaşına kadar 6 gebelik geçirip, 2 çocuğu olduğu halde üçüncüsüne gebe kalan ve doğuran genç kadın “

Şiddet ve kadın Dünya ölçeğinde her 3 kadından biri bugün şiddetin değişik biçimlerine maruz kalmaktadır. Ergenlik dönemiyle beraber şiddet kadın sağlığında en önemli sorunlardan biri olmaktadır. Öyle ki, Dünya ölçeğinde her 3 kadından biri bugün şiddetin değişik biçimlerine maruz kalmaktadır. (Heise, Ellsberg, Gottemoeller, 1999).

Kadına Yönelik Şiddet “cinsiyete dayalı ve kadınlarda fiziksel, cinsel, psikolojik herhangi bir zarar ve üzüntü sonucunu doğuran veya bu sonucu doğurmaya yönelik özel yaşamda veya kamu yaşamında gerçekleşebilen her türlü tehdit, davranış,baskı veya özgürlüğün keyfi biçimde engellenmesi” (Birleşmiş Milletler, ‘Kadına Yönelik Şiddetin Yok Edilmesi Bildirisi’-1994) “cinsiyete dayalı ve kadınlarda fiziksel, cinsel, psikolojik herhangi bir zarar ve üzüntü sonucunu doğuran veya bu sonucu doğurmaya yönelik özel yaşamda veya kamu yaşamında gerçekleşebilen her türlü tehdit, davranış,baskı veya özgürlüğün keyfi biçimde engellenmesi”

Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet pandemisi 1986-1997 yılları arasında çeşitli ülkelerde yapılan araştırmalarda görüşme yapılan kadınların yüzde 16–41’i yakın ilişkide erkek eşleri tarafından fiziksel saldırıya uğradıklarını belirtmişlerdir. Maruz kalınan şiddet, 15-44 yaş grubu kadınların 10.sıradaki ölüm nedenidir. Tüm dünyadaki kadın ölümlerinin %7’si şiddet ile ilişkilidir. DSÖ,1998 Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet günümüzde bir pandemidir. Dünyadaki her topluluk, toplum, ülke veya bölgede rastlanır. Sorun gerçekten çok büyüktür: 1986-1997 yılları arasında çeşitli ülkelerde yapılan araştırmalarda görüşme yapılan kadınların yüzde 16–41’i yakın ilişkide erkek eşleri tarafından fiziksel saldırıya uğradıklarını belirtmişlerdir. Maruz kalınan şiddet 15-44 yaş grubu kadınların 10.sıradaki ölüm nedenidir. Tüm dünyadaki kadın ölümlerinin %7’si şiddet ile ilişkilidir.

Türkiye Aile içi şiddet Kadınların %84’ü tokatlanmakta %70'i yumruklanmakta %43'ü hastanelik edilene dek dövülmekte %55'i ölümle tehdit edilmekte Ev, şiddetin en çok yaşandığı mekandır. Şiddet eylemlerinde saldırgan, çoğunlukla ya kocadır ya da kadınların yakın duygusal ilişkide olduğu erkeklerdir. Ülkemizde de başta aile içi şiddet olmak üzere şiddet yaygındır. 1992 yılında yapılan bir araştırmada, boşanmış yoksul kadınlarca belirtilen geçimsizlik nedenlerinin başında %53.42 ile kocanın karısını dövmesi gelmektedir. Bu araştırmada, kadınların %84'ü kocalarınca tokatlanmakta, %70'i yumruklanmakta, %43'ü hastanelik edilene dek dövülmekte, %55'i ölümle tehdit edilmekte oldukları tespit edilmiştir. Ev, şiddetin en çok yaşandığı mekandır. Şiddet eylemlerinde saldırgan, çoğunlukla ya kocadır ya da kadınların yakın duygusal ilişkide olduğu erkeklerdir. Birleşmiş Milletler CEDAW komitesine sunulmak üzere hazırlanan ikinci ve üçüncü birleştirilmiş periyodik Türkiye raporu-1993

Türkiye Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2003: Kadınların %39’u, kadınların eşleri tarafından çeşitli nedenlerle dövülmelerini haklı bulmaktadır. kırsal bölgede %57 düşük eğitim grubunda %62 Şiddet nedenleri: Kadının Yemeği yakması Kocasına karşılık vermesi Cinsel ilişkiyi red etmesi Aradan geçen on yıl verilerin değişmediğini ortaya koymaktadır. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nün "Türk Nüfus ve Sağlık Araştırma (TNSA)-2003" sonuçlarına göre, kadınların %39’u, kadınların eşleri tarafından çeşitli nedenlerle dövülmelerini haklı bulmaktadır. Bu oran kırsal bölgede %57 ve düşük eğitim grubunda %62’ye kadar çıkmaktadır. Şiddet nedenleri arasında, kadının yemeği yakması, kocasına karşılık vermesi, cinsel ilişkiyi red etmesi gibi nedenler bulunmaktadır. Bir çok çalışmada şiddete uğrayanlar, eşin şiddet kullanmasından kendini sorumlu gördüklerini belirtmişlerdir. Şiddete maruz kalan kadınların buna bakışı da toplumsal rollerinde ona öğretilenden başka olamamaktadır. İran’da, çoğunluğu etnik Arap olan Kuzistan bölgesinde, 2003 yılında iki aylık bir süre içinde 20 yaşından küçük 45 kadın, yakın akrabaları tarafından “namus” cinayetine kurban gitmiştir (Middle East Times, 31 Ekim 2003).

Pablo Picasso/Sabin kadınlarına tecavüz Kadına yönelik şiddet, en acımasız yüzünü cinsel şiddet olarak göstermektedir. Pablo Picasso/Sabin kadınlarına tecavüz

Dünyada Kadında yaşamları boyunca en az bir kez tamamlanmış tecavüz: ABD: %14-20 Kanada: %40 Tüm yetişkin kadınların yüzde 12-25’i,tecavüze teşebbüs ya da gerçekleşmiş tecavüz mağduru olduklarını belirtmişlerdir. Kadında yaşamları boyunca en az bir kez tamamlanmış tecavüz oranları ABD: %14-20 ve Kanada: %40 olarak bildirilmektedir. Tüm yetişkin kadınların yüzde 12-25’i, tecavüze teşebbüs ya da gerçekleşmiş tecavüz mağduru olduklarını belirtmişlerdir. Koss ve ark.,1997; Killpatrick ve ark.,1992; Randall ve Haskell, 1995

Silahlı çatışmalarda sistematik bir silah: Tecavüz Güney Afrika’da her 83 saniyede bir kadının ırzına geçildiği Uganda’da 250 000 (1994) ve Bangladeş’de 200,000(1971) sivil kadın ve kızın ırzına geçildiği Bosna 1992-1995: 20 000-50 000 Müslüman kadının tecavüze uğradığı Toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin vardığı son nokta silahlı çatışmalarda tecavüzün bir silah olarak sistematik kullanımıdır. Güney Afrika’da her 83 saniyede bir kadının ırzına geçildiği, Uganda’da 250 000 (1994) ve Bangladeş’de 200,000(1971) sivil kadın ve kızın ırzına geçildiği bilinmektedir. Bosna 1992-1995: 20000-50 000 Müslüman kadının tecavüze uğramıştır ve bu rakam müslüman kadın populasyonunun %1.2sidir. Şiddet, kadınların üreme sağlığını da etkilemektedir. CYBH ve HIV/AIDS açısından riski arttırmaktadır. Uganda’da 1994’te % 1 olan HIV prevalansı 1997’de %11e yükselmiştir. Bir çalışmada %17 HIV bulaşı bildirilmiştir. Şiddete dayalı cinsel ilişki kadınların genital sistemlerinde kronik pelvik ağrı, ağrılı ilişki yakınmaları ya da istenmeyen gebelikler ile sonuçlanabilir. Bu durum, kadınlarda intihara varan ruhsal sorunlarla sonuçlanabilir. Bu sorunların sağlık sistemlerine yükü de artmaktadır. Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan çalışmalarda tecavüze uğramış kadınların tedavi maliyetlerinin de aynı yıl içinde mağdur olmayanlara göre 2.5 kat fazla olduğu saptanmıştır. Şiddet mağduru kadınlar çoğu zaman, ancak gelişmiş olan ülkelerde sağlık sistemlerine başvurup, hizmet alabilirken, gelişmekte olan ülkelerin çoğunda ya hiç başvurmamakta, ya da yetersiz hizmet nedeniyle, yaşam boyu sürecek fiziksel ve psikolojik sağlık sorunlarını ile baş etmek zorunda kalmaktadırlar. Integrated Regional Information Networks (IRIN) WHO, Sexuel violence in conflict setting and the risk of HIV, 2004.

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Genç kadınlar, CYBH hakkında pek az şey bilmektedir ve bilgi edinme yoluna, kendilerinin seksüel aktif olarak damgalanma korkusundan dolayı, hemen hemen hiç gitmemektedirler. Kadının karar verici güçle donanmış olmaması, geç tanı ve tedavi ile sonuçlanmaktadır. Günümüze geldiğimizde ise HIV/AIDSli olguların yaklaşık yarısını kadınlar oluşturmaktadır. Aradaki cinsiyet farkı hızla kapanmıştır. Kadınlarda daha yüksek HIV/ADIS prevalanslarına, Afrika gibi az gelişmiş bölgelerde rastlanılmaktadır. Ne yazık ki, bu kadınlar, gelişmiş ülkelerde daha fazla sayıda olan erkek HIV/ADISli hastaların tedavi olanaklarına sahip olmayan kadınlardır. Ayrıca, CYBH için kadının karar verici güçle donanmış olmaması, geç tanı ve tedavi ile sonuçlanmaktadır. Tanzanya’da yapılan bir çalışmada, erkeklerin kendi kendine karar verip CYBH için test yaptırırken, kadınların büyük oranının partnerleri ile konuştuktan sonra bunu uyguladığı bulunmuştur.

Seks ticareti/turizmi.. Dünyada 4 milyon kişinin seks istismarı amaçlı trafik içinde olduğu tahmin edilmektedir. Organize suç örgütlerinin geliri 7 milyar dolar /yıl Avrupa Birliği ülkelerine 1995 yılında 500.000 kadın ve çocuğun seks ticareti amacıyla sokulduğu tahmin edilmektedir. Dünyada 4 milyon kişinin seks istismarı amaçlı trafik içinde olduğu tahmin edilmektedir. Organize suç örgütlerinin geliri 7 milyar dolar /yıl Avrupa Birliği ülkelerine 1995 yılında 500.000 kadın ve çocuğun seks ticareti amacıyla sokulduğu tahmin edilmektedir.

Yaşlılık ve Kadın Ülkemizde doğuşta beklenen yaşam süresi (DİE-2000) kadınlarda 71.0 yıl erkeklerde 66.4 yıl Dünyada en az 35 ülkede doğuşta beklenen yaşam süresi kadınlarda 80 yıla ulaşmıştır. Kadınlar erkeklerden ortalama 6-8 yıl daha fazla yaşamaktadır. (DSÖ) Kadın nüfus yapısının tüm dünyada değişmektedir. Dünyada ve ülkemizde kadınlar başta olmak üzere, nüfus yaşlanmaktadır. Ülkemizde doğuşta beklenen yaşam süresi kadınlarda 71.0 yıl ve erkeklerde 66.4 yıldır. Dünyada en az 35 ülkede doğuşta beklenen yaşam süresi kadınlarda 80 yıla ulaşmıştır. Kadınlar erkeklerden ortalama 6-8 yıl daha fazla yaşamaktadır.

Yaşlılık ve Kadın Hastalıklarla uzun bir yol.. Sağlık bakımına ulaşma sorunları Ülkemizde, tüm okuma yazma bilmeyenlerin % 24’ü 65 yaş üstü nüfustur ve bunun da %74’ü kadındır. Yaşlı kadınlar yaşlı erkeklerde göre daha fakir ve sosyal güvenceden yoksundurlar. Uzun yaşama her zaman sağlıklı yaşama anlamına gelmemektedir. Kadınlar erkeklere göre daha uzun bir süre, başta kardiyovasküler hastalıklar ve kanserler olmak üzere sağlık sorunları ile yaşamaktadırlar. Bu da yaşlı kadının sağlık hizmetlerine ulaşım ve yararlanmasını gerektirmektedir. Bunun önünde toplumsal cinsiyete bağlı bazı engeller vardır. Kadın eğitimi, özellikle de yaşlılarda, erkeklere göre belirgin düşüktür. Devlet İstatistik Enstitüsü 2000 yılı verilerine göre ülkemizde kadınların %19.4’ü okuryazar değilken, bu oran erkekler için %6.1’dir. Tüm okuma yazma bilmeyenlerin % 24’ü 65 yaş üstü nüfustur ve bunun da %74’ü kadındır. Bu da özellikle yaşlı kadınların gerekli bilgi ve kaynaklara ulaşımını olumsuz yönde etkilemektedir. Aynı zamanda, yaşlı kadınlar yaşlı erkeklerde göre daha fakir ve sosyal güvenceden yoksundurlar. Yoksulluğun feminizasyony. Fakirlerin %70’i kadın. Yaşlılıkla beraber sıklığı artış gösteren sağlık sorunları yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak algılanmakta ve kadınlara bu konuda sağlık bakımı alma sosyal desteği ailede daha az gösterilmektedir. Aydın’da kadın inkontinsı ile yapmış olduğumuz bir çalışmada sağaltım aramanın yaşla hızla anlamlı şekilde düştüğü saptanmıştır.

Körlük Körlüğün en önemli nedeni kataraktdır; ve beş ülkedeki çalışmaların sonuçlarına göre kataraktlıların %53-72’sini kadınlar oluşturmaktadır. Katarakta bağlı körlük, sadece kadınların erkeklerle aynı ameliyat hızlarına sahip olmaları ile %12.5 oranında azaltılabilir. Dünya üzerinde 40-45 milyon kişiyi etkilemektedir. Önümüzdeki 25 yılda bu durum kontrol önlemleri geliştirilmezse ikiye katlanacaktır. Tüm dünyada kadınlar bu resmin yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadırlar. Bu ülkelerde körlüğün en önemli nedeni kataraktdır; ve beş ülkedeki çalışmaların sonuçlarına göre kataraktlıların %53-72’sini kadınlar oluşturmaktadır. Daha da önemlisi, kadınlar erkeklere benzer ameliyat hızlarına sahip değillerdir. Bir tahmine göre katarakta bağlı körlük sadece kadınların erkeklerle aynı ameliyat hızlarına sahip olmaları ile %12.5 oranında azaltılabilir. Abou-Garaeb, Lewallen, BassettCourtright. Gender and Blindness: a metaanalysis of population based prevalence surveys. Ophthalmic epidemiology 2001; 8:39-56.

Olağanüstü Durumlar Kadınlar, daha düşük eğitim oranları ve eğitim yılları, daha çok evde çalıştıkları için, olağanüstü durumlara hazırlık eğitimlerine daha az katılabilirler; risk yaklaşımı ve hazırlık konusunda daha az bilgiye sahiptirler. Yaklaşık iki milyar insan, 1990-1999 döneminde doğal ya da insan kaynaklı felaketlerden etkilenmiştir. Kadınlar, daha düşük eğitim oranları ve eğitim yılları, daha çok evde çalıştıkları için, olağanüstü durumlara hazırlık eğitimlerine daha az katılabilirler; risk yaklaşımı ve hazırlık konusunda daha az bilgiye sahiptirler. Felaket sırasında gerekli önlemler konusundaki yetersizlik ve felaket sonrasında da, gereksinimlerini ifade etme konusunda sürmektedir. *Bangladeş’deki 1998 selinde genç kızlar adet kanamalı kirli çamaşırlarını, utanma, baskı ve gözden uzak bir yer bulamama nedeniyle değiştirememişler; perine bölgelerinde dermatolojik problemler ve üriner enfeksiyonlar ile uğraşmışlardır. Kadınlar, felaket sonrasında, karar verme sürecinde sorunlar yaşamakta; bu durum bazen yaşamlarına mal olmaktadır. Yine Bangladeş’deki 2001 yılındaki bir kasırga sonrasında, evlerini boşalmak için kocasının gelmesini çocuklarıyla evlerinde bekleyen kadınların bir çoğunun can verdiği saptanmıştır. Kadınlar, felaket sonrası zarar görmüş konutlarda kalmaya çoğu zaman, istismar korkusu, kültürel ya da dini olarak ortak alanlarda olmalarının kısıtlanması gibi nedenlerle devam etmektedirler. Felaket sonrasındaki dönemde kadınları çok geniş bir yelpazede sorunlar beklemektedir. Bu sorunlar, İsrail’de yapılan bir çalışmanın sonuçlarında izlendiği üzere, deprem sonrası 48 saat içinde tüm doğum ve erken doğum hızlarındaki anlamlı bir artış olabildiği gibi, erkeğin ölümü ile sahip olunan malların korunmasının güçleşmesi, ve kadının yoksulluğa itilmesi de olabilmektedir.

Hedef: TOPLUMSAL CİNSİYETTE EŞİTLİK Strateji: "Toplumsal cinsiyet bakışının ülkenin ana plan ve programlarına entegre edilmesi" (Gender mainstreaming)     

Dürüst bir seçim için hepiniz aynı teste tabi tutulacaksınız. Karşıdaki ağaca tırmanmalısınız. Toplumsal cinsiyette eşitlik ( gender equality): Fırsatları kullanma, kaynakların ayrılması ve kullanımında, hizmetleri elde etmede bireyin cinsiyeti nedeniyle ayrımcılık olmaması/yapılmamasıdır.

Sağlıkta eşitlik Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW)-Türkiye 1985 Madrit-2001 Politik ve teknik bir süreç Sağlık sistemleri kadın ve erkeklerin biyolojik farklılıkları ve toplumsal cinsiyetleri saptanarak yapılandırılmalı Toplumsal cinsiyet ile ilgili belirteçler saptanarak veri toplanmalı ve değerlendirilmeli Toplumsal cinsiyet üzerine araştırmalar desteklenmeli 28 Avrupa ülkesi 14 Eylül 2001’de Avrupa sağlık için Toplumsal cinsiyet bakışının ülkenin ana plan ve programlarına entegre edilmesini konuştular.

TOPLUMSAL CİNSİYET ANALİZİ Toplumsal cinsiyetin kadın sağlığına etkileri hakkında bildiklerimiz Anahtar sözcük: “toplumsal cinsiyet” Türk MEDLİNE: 14 Ulaknet Ulusal Tıp Dizini: 3 Key words: “gender identity AND women” PubMed: 1019 YÖNTEM: TOPLUMSAL CİNSİYET ANALİZİ Toplumsal cinsiyet analizinin amacı cinsiyet nedeniyle sağlığı etkileyen eşitsizliklerin belirlenerek analiz edilmesi ve giderilmesi için gerekli girişimlerin saptanmasıdır.

Teşekkürler..