EERO SAARİNEN (1910 - 1961)

EERO SAARİNEN 1925'te Bauhaus'un Amerikan muadili olarak düşünülen ve daha sonra başkanı olacağı Cranbrook Sanat Akademisi'ni tasarlaması istenen Eliel Saarinen; 1904'te evlendi ve 1905'te Eva-Lisa ve 1910'da Eero doğdu. (1910 yılında Finlandiya, Kirkonnumi’da doğan Eero Saarinen’in babası Fin Ulusal Romantizmi’nin temsilcilerinden mimar Eliel Saarinen (1873-1950), annesi dokuma sanatçısı Louise “Loja” Saarinen (1879-1968), ablası da iç mimar Eva-Lisa “Pipsan”dır (1905-1979).) Eero Saarinen 20. yüzyıl ortasının en önemli Finli- Amerikan mimarlarından biri olup. 51 yaşındayken beyin tümorü nedeniyle öldü. 1929'da Paris'te Académie de la Grande Chaumière ve Yale Mimarlık Okulu'na gitti. Yaklaşık 1 yıl boyunca Kuzey Afrika ve Avrupa'yı dolaştı. Ana yurdu Finlandiya'da da 1 yıl geçirdikten sonra babasının yanına Cranbrook'a döndü ve ders verdi. Orduya katıldı ve burada Beyaz Saray için tasarımlar yaptı. Babasının ölümden sonra Eero Saarinen and Associates'i kurdu.

Missouri'de Jefferson Ulusal Anıtı, JFK Uluslararası Havaalanı'nda TWA Uçuş Merkezi, Washington'da Dulles Uluslararası Havaalanı'nın ana terminal binası, MIT'de Kresge Oditoryumu ve Yale Üniversitesi'nde Ingalls Rink en önemli yapıları arasında gösteriliyor. 1940 yılında katıldığı Organic Design in Home Furnishings yarışmasında Charles Eames ile birlikte bir sandalye tasarladı ve birincilik ödülünü kazandı. Ünlü Tulip sandalyesini 1956 yılında yarattı. Mobilya tasarımı yaparken organik mimariden yararlandı. Michigan'da babasıyla birlikte "Miesvari" rasyonel çelik-cam karışımı General Motors Teknik Merkezi'ni tasarladı. 1956'da yapı tamamlandı. Sidney Opera Binası jürisinde yer aldı. 1961'de ölümünden sonra tamamlayamadığı 10 projesi ortakları olan Kevin Roche ve John Dinkeloo tarafından yapıldı. AIA Altın Madalyası'nı kazandı.

Gateway Arch Gateway Arch, Missouri'de yer alan bir kemer olarak inşa edilmiştir.Missouri en yüksek erişilebilir binası ve büyük mimari yapısı ağırlıklı kemer olarak tasarlanmıştır. 192 m de, ABD'nin en uzun insan yapımı anıtıdır.Bu kemer Amerika Birleşik Devletleri'nin batıya doğru genişlemesi için bir anıt olarak inşa edilmiştir. O halde denebilir ki; anıt niteliği taşıyan bir kemer olma özelliğini başarıyla yerine getirebilmektedir. St Louis kentinde kurulmuştur. Mississippi Nehri'nin batı kıyısında bulunan kemer 1947 yılında Finlandiyalı Amerikalı mimar Eero Saarinen ve yapısal mühendis Hannskarl Bandel tarafından tasarlanmıştır. İnşaat, 12 Şubat 1963 tarihinde başlamış ve 28 Ekim 1965 tarihinde bitmiştir.Anıt 10 Temmuz 1967 tarihinde halka açılmıştır.

Eero Saarinen matematiksel şekiller üzerine yaptığı çalışmaları sonucu bu anıtı tasarlamıştır. Üçgen üslerinin merkezi ,merkezine uzanan geniş bir yelpazede kemeri oluşturmaya başlamıştır. 1 Eylül 1947 günü, ilk aşama için başvurular jüri tarafından kabul edilmiştir. E. Saarinen 190 m 580 ayak kemer yüksekliğini ayarladı. Her duvar bir paslanmaz çelik cilt, üst tarafında ki başına 50.2 m, üstlerin yan başına 16 m daralması sağlamıştır. Kemer, ziyaretçileri benzersiz bir tramvay sistemi yerleştirmek için içi boş bırakılmıştır. Tepesinde de bir gözlem güvertesi vardır.

Her bacak beton 44 metre 25.980 ton ve 60 metre derinliğinde yerleştirilmiştir. Kemer depremlere ve saatte 240 km başına 150 mile kadar rüzgara dayanıklıdır, her iki yönde de 23 cm kadar sallanmaya göre tasarlanmıştır. Yapısı 42.878 ton ağırlığındadır.Kemerde dış kapak paslanmaz çelik paneller kullanılmıştır.

8 Gateway’daki her tramvay sekizli bölümler ve beşerli koltuklar halinde bir zincirdir. Tramvaylar 40 yolcu kapasitesine sahiptir. Her 10 dakikada bir yerden kalkan tramvaylarda küçük pencereler vardır. Yukarı seyahat dört dakika sürerken aşağı inerken üç dakika sürer.    Kemerin üst kısmının yakınında, yolcular tramvay bölmesinden çıkmak ve kemerli gözlem alana girmek için hafif dereceli tırmanmalıdırlar. Gözlem alanı 27metredir. 32 penceresi olan gözlem alanından,doğusunda çarpıcı Misisipiyen kültür höyükleri ile Mississippi Nehri ve güneyinde Illinois manzaraları görülmektedir.

Kemerin zemin seviyesinin hemen altında dört çukur bulunan 44 aydınlatma bulunmaktadır. Gateway, terörist ve diğer saldırıları engellemek için duvarlarında beton, metal kullanıldı. Betonlar kemerle uyumlu olması için çelik rengine boyandı.

Trans World Airlines Yer: John F. Kennedy Uluslararası Havaalanı, Jamaika, Queens, New York Alanı: 17.6 dönüm Mimar: Eero Saarinen ve Associates Mimari tarzı : Modern Hareket, dışavurum

1956-1962 tarihli,NY,Idlewild(şimdiki Kennedy) HavaalanındakiUluslararası Havayolları Terminali için, betonarme konsollu kabuklar tasarladı.Toplam örtülen alan,uçlardaki 82 ayaklık(24,9m)çok büyüyk konsollarla birlikte 212'ye 291 ayaktır.(64,6 ya 88,7m)Tipik olarak böylesi kabukların kenarları önemli içsel gerilim ve bozulmalara maruzdur,bu nedenle bu kabukların pekiştirilmesi için kenarları boyunca büyük kirişler bulunur.Tahmin edileceği gibi,konsollu kabukları taşıyan ayak-şekilli payeler, 82 ayaklık çıkmalar tarafından üretilen büyük çekme gerilimlerini kaldırmak üzere;betonarme demirleriyle doludur.

Eero Saarinen'den bir terminal tasarlaması istendiğinde,mimari bir anlatımın simgeselliği içinde,uçuş duygusunu iletebilecekbir yapı şekillendirmeye koyuldu.Yardımcılarıyla birlikte,merkezinden dışarı dev kanatlar gibi uzanan, büyük beton kabukları olan ve keskin açılar ile keskin köşer olmaksızın kavislenip yükselen iç yüzeylere sahip bir yapı tasarladı.Böylece yalnız form,uçağa binmek için içinden geçen kimseleri uçuş mucizesine hazırlayabilmektedir.

Kresge Auditorium,MIT Tipik olarak betondan yapılan kabuklar,çok kalın ve ağır ya da son derece ince ve hafif olabilirler.Özellikle kabuk biçimleriyle ilgilenen E.Saarinen 1954'te Cambridge,Massachuettes Teknoloji Enstitüsü(MIT) Kresge Oditoryumu'nu yaparken üçgen plana kesilmiş küre parçalar kullanmıştır.

İnce kabuk yapısı ile zarifliğini ortaya koyan bu yapıda, cephede kullanılan cam ile doğrudan doğal ışığın alınması sağlanmıştır.Büyük yüksekliklere çıkan kabuk 3 noktada yere değmektedir. Ayrıca yapı içerisende dairesel bir kırmızı tuğla platforma oturan, kubbe içeren bir konser salonu(1226 kişilik), yanı sıra tiyatro salonları, ofisler,banyolar,soyunma-giyinme odaları ile prova odaları bulunur.

David S. Ingalls Buz Hokeyi Salonu, Yale Üniversitesi, New Haven,1955-56

Güçlü anlatıma sahip kabuk biçimleriyle oldukça ilgilenen Erro Saarinen de birkaç yapıda askı kullanmıştır.1955-56 tarihli, Connecticut,New Haven,Yale Üniversitesi IngallsHokey Sahası'nda,Saarinen saha uzunluğunda betonarme bir parabolik kemer yapmıştır;bu kemere asılı kablolar kemerden aşağı sahanın her iki tarafındaki duvarlara doğru uzanıyordu.Kabloların üzerine ahşap bir çatı katı kondurulmuştur.Saarinen,1958-62 tarihli Washington,D.C.'nin dışındaki Dulles Havaalanı Terminali'nde bu fikri geliştirmiştir.

Dulles Uluslararası Havaalanı,Chantilly,Virginia,1962 Terminali boydan boya geçen kirişleri taşımak üzere;tepede kavislenen,dışa eğimli iki sıra kolon tasarladı.Bu iki paralel kiriş arasında,kablolar asılıydı.Teras döşemesi için kablolar üzerine beton plaklar yerleştirilmiştir.Bu hafif bir strüktür gibi görünmeyebilir,zira teras döşemesinin dara ağırlığı,çatını rüzgarda uçmasını önleyebilmek adına uygulanmış yenilikçi bir örnektir.

İki katlıdır.İlk kat yolcuların bilet ve imtiyazları için ayrılmış olup; diğer kat gelen yolcu, bagaj teslim ve kara taşımacılığı gibi eylemlerin gerçekleştirildiği yerdir.Zamanına getirdiği en önemli yenilik; terminalden kendi düzlemine doksan kişiyi taşıyabilen mobil salonlardır. Yapısal yeniliğinin dışavurum ifadesi ise; çatı ve onu destekleyen parçalar, bunların ne şekilde bir araya geldiği ve “form fonksiyonu takip eder” ilkesine ne derece dayandırılabildiğinin açıklanmasında yatar.

KRESGE ŞAPELİ Saarinen, aldığı her iş için emsalsiz bir form arayışında olmayan bir mimardı.MIT'de ikili bir ödevi vardı:genel üniversite işlevlerine yanıt verecek büyük bir oditoryumve zihni arınmaya hizmet edecek bir şapel tasarlamak.Bunlar ortak bir dörtgen içinde birbirlerine yakın olacaklardı.1953-55 arasında inşa edilen iki yapı da dairesel ya da küresel formlar tarafından üreitlen formlara sahipti.Bir kürenin sekizde birlik kesiminin oluşturduğu üçgen bir oditoryum ve tuğla bir silindir şeklindeki şapel.

15 m. çapında 9.1 yüksekliğindedir. Cephede, kaba ve kusurlu dokulu bir görsel etki yaratmak için tuğlayı seçmiştir. Doğuda bulunan uzun bir duvar ve huş ağaçları tekdüzen bir arka plan sağlar ve yapıyı gürültü-bitişik bina karmaşasından yalıtır.

General Motors Teknik Merkezi, Warren, Michigan, 1956 Mimar : Eero SAARİNEN Tarih : 1946 1955 Yapı Tipi: Kurumsal araştırma laboratuvarı İnşaat Sistemi : Çelik,alüminyum,cam,sırlı tuğla Stil: Modern

Diğer yapıları ve tasarımları

Miller Evi, Columbus, Indiana, 1957

War Memorial Center, Milwaukee, Wisconsin, 1957

Kramer Şapeli, Concordia Senior College Fort Wayne, Indiana,1958

ABD Büyükelçiliği Binası, Londra, 1960

E. Stiles, S.F.B. Morse Colleges, Yale Üniversitesi, New Haven, 1962

John Deere and Company Genel Merkez Binası, Moline, Illinois, 1963

Ayaklı oturma mobilyaları eskizi, 7 Haziran 1960

KAYNAKLAR: www.birdunyabilgi.net Gateway & E.Saarinen Arkitera www.wikipedia.org www.boyutpedia.com www.kimkimdir.gen.tr www.biography.com www.encyclopedia.com www.eero-saarinen-architect.com www.artcyclopedia.com www.birdunyabilgi.net Gateway & E.Saarinen Arkitera Sanat tarihi literatür Mimarlığın öyküsü

Hazırlayanlar: 10-12 Ömer Keskin 10-21 Ayşe İdil Baloğlu 10-23 Begüm Gönen 10-44 Alican Yüceer