T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www.asm.gov.tr

ZEHİRLENMELER, BÖCEK SOKMASI ve HAYVAN ISIRMALARINDA İLK YARDIM

AMAÇ Zehirlenmeler, böcek sokması ve hayvan ısırmalarında uygulanacak ilk yardım konularında bilgi, tutum ve beceri kazandırmak.

HEDEFLER-1 Zehirlenmenin ne olduğunu söyleyebilme, Zehirlenme yollarını ve çeşitlerini söyleyebilme, Sindirim yoluyla zehirlenme belirtilerini söyleyebilme, Sindirim yoluyla zehirlenmede ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme, Solunum yolu ile zehirlenmelerin belirtilerini söyleyebilme,

HEDEFLER-2 Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme, Deri yolu ile zehirlenmelerin belirtilerini söyleyebilme, Deri yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme, Zehirlenmelerde genel ilk yardım kurallarını söyleyebilme,

HEDEFLER-3 Arı sokmalarının belirtilerini söyleyebilme, Akrep sokması belirtilerini söyleyebilme, Yılan sokması belirtilerini söyleyebilme, Deniz canlıları sokmasında belirtileri söyleyebilme, Kedi, köpek ısırmasında ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme,

HEDEFLER-4 Arı sokmalarında ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme, Akrep sokmasında ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme, Yılan sokmasında ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme, Deniz canlıları sokmasında ilk yardım uygulamalarını söyleyebilmedir.

ZEHİRLENMELER

Zehirlenme Nedir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vücuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vücudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler.

Zehirlenmelerde Genel Belirtiler-1 Sindirim sistemi bozuklukları: Bulantı, Kusma, Karın ağrısı, İshal Sinir sistemi bozuklukları: Bilinç kaybı, Havale, Rahatsızlık hissi, Hareketlerde uyumsuzluk

Zehirlenmelerde Genel Belirtiler-2 Solunum sistemi bozuklukları: Nefes darlığı, Morarma, Solunum durması Dolaşım sistemi bozuklukları: Nabız bozukluğu, Kalp durması

Zehirlenme Hangi Yollarla Meydana Gelir? Sindirim yoluyla Solunum yoluyla Deri yoluyla

SİNDİRİM YOLUYLA ZEHİRLENMELER En sık rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alınan zehirler: Ev ya da bahçede kullanılan kimyasal maddeler, Zehirli mantarlar, Bozuk besinler, İlaç ve aşırı alkol

Sindirim Yoluyla Zehirlenmelerde İlk Yardım-1 Bilinç kontrolü yapılır. Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanır. Zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır. Yaşam bulguları değerlendirilir.

Sindirim Yoluyla Zehirlenmelerde İlk Yardım-2 Özellikle yakıcı maddeler alındıysa asla kusturulmaz. Bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir. Üstü örtülür. 112 aranarak bildirilir. Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir

MUTLAKA KAYDEDİN!!! Zehirli maddenin türü nedir? İlaç ya da uyuşturucu alıyor mu? Hasta saat kaçta bulundu? Evde ne tip ilaçlar var?

SOLUNUM YOLUYLA ZEHİRLENMELER Zehirli maddenin solunum yoluyla vücuda girmesiyle oluşur.

Solunum Yoluyla Zehirlenme Nedenleri Karbonmonoksit (tüp kaçakları, şofben, gaz sobaları) Karbondioksit Havuzlarda kullanılan Klor Boyalar Yapıştırıcılar Ev Temizleyicileri

Solunum Yolu İle Zehirlenmelerde İlk Yardım-1 Hasta temiz havaya çıkartılır. Ortam havalandırılır. Yaşamsal belirtiler değerlendirilir. Yarı oturur pozisyonda tutulur. Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir. Tıbbi yardım istenir (112).

Solunum Yolu İle Zehirlenmelerde İlk Yardım-2 İlk yardımcı müdahale sırasında kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır. Solunumu korumak için maske veya ıslak bez kullanılmalıdır. Elektrik düğmeleri ve ışıklandırma cihazları kullanılmamalıdır. Yoğun duman varsa hastayı dışarı çıkarmak için ip kullanılmalıdır. Derhal itfaiyeye (110) haber verilmelidir.

ZEHİRLENMELERDE GENEL İLK YARDIM Zehirlenmeye neden olan maddenin ya da zehirlenen kişinin ortamdan uzaklaştırılması Hayati fonksiyonların devamının sağlanması Sağlık kuruluşuna bildirmesi (112)

ŞOFBEN KAZALARI-1 Şofben sıcak su temini amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Elektrikle çalışanlar daha çok termostat arızası nedeniyle kazan patlamalarına sebep olabilmekte, kişiler sıcak su yanıkları ile karşılaşabilmektedir.

ŞOFBEN KAZALARI-2 LPG ile çalışan şofbenler de bazen kazalara sebep olmaktadır. Bu kazalar ortamdaki oksijenin yanma sırasında tüketilmesine bağlıdır. LPG zehirli değildir. Ancak 6 m3’den küçük, iyi havalandırılmamış mekanlarda şofben kullanıldığında, ortamdaki oksijen süratle tükenmekte, kişiler bu yüzden havasızlıktan boğularak kaybedilmektedirler.

ŞOFBEN KAZALARINDA İLK YARDIM Kişi ortamdan uzaklaştırılır. Hareket ettirilmez. Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC). Hava yolu açıklığı ve solunumu kontrol edilir. Tıbbi yardım istenir (112).

Alınması Gereken Önlemler Nelerdir? Banyo içerden kilitlenmemeli Şofben iyi çeken bir bacaya bağlanmalı Şofbenin olduğu yere bolca hava girişi sağlanmalı Banyodan uzun süre çıkmayan kişi kontrol edilmeli

KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ Endüstriyel merkezlerde önemli bir sorundur. Eski motorlara ait egzoz gazları ,gaz ve kömür ısıtıcıları, mangal kömürleri, kuyular ve derin çukurlarda bulunur. Renksiz, kokusuz, havadan hafif ve rahatsız edici olmayan bir gazdır. Hemoglobine bağlanma kapasitesi oksijenden 280 kat fazladır.

Karbonmonoksit Zehirlenmesi

Karbonmonoksit Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir? Aşırı yorgunluk, huzursuzluk, Grip belirtileri, Bulantı-kusma, baş dönmesi, karıncalanma, Cilt ve tırnaklarda kısa süreli kiraz kırmızısı renk değişimi, Göğüs ağrısı, çarpıntı hissi, tansiyon düşüklüğü, Solunum durması, kalp durması, koma.

Karbonmonoksit Zehirlenmesinde İlk Yardım Kişi ortamdan uzaklaştırılır. Hareket ettirilmez. Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC). Hava yolu açıklığı sağlanır. Tıbbi yardım istenir (112).

DERİ YOLUYLA ZEHİRLENMELER Zehirli maddenin vücuda direk deri aracılığıyla girmesiyle oluşur. Böcek sokmaları Hayvan ısırıkları İlaç enjeksiyonları Tarım ilaçları Saç boyaları İlaç ve uyuşturucu madde enjeksiyonları

Deri Yoluyla Zehirlenmelerde İlk Yardım Yaşam bulguları değerlendirilir. Ellerin zehirli madde ile teması önlenmelidir. Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır. 15-20 dakika deri bol suyla yıkanır. Tıbbi yardım istenir (112).

Arı Sokması Belirtileri Nelerdir? Isırılan bölgede acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler Nefes borusuna yakın bir yerden soktuysa yada kişi alerjik ise tehlikeli olabilir.

Arı Sokmalarında İlk Yardım Yaralı bölge yıkanır. Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır. Soğuk uygulama yapılır. Eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır. Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi olanlarda tıbbi yardım istenir (112).

Akrep Sokması Belirtileri Nelerdir? Kuvvetli bir lokal reaksiyon oluşturur. Ağrı Ödem İltihaplanma, kızarma, morarma Adale krampları, titreme, karıncalanma Huzursuzluk, havale gözlenebilir.

Akrep Sokmalarında İlk Yardım Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez. Yatar pozisyonda tutulur. Yaraya soğuk uygulama yapılır. Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır. Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.

Yılan Sokmalarının Belirtileri Nelerdir? Lokal ve genel belirtiler verir: Bölgede morluk, iltihaplanma(1-2 hafta sürer) Kusma, karın ağrısı, ishal gibi sindirim bozuklukları Aşırı susuzluk Şok, kanama, Psikolojik bozukluklar Kalpte ritim bozukluğu, baş ağrısı, solunum düzensizliği

Yılan Sokmalarında İlk Yardım-1 Hasta sakinleştirilip dinlenmesi sağlanır. Yara su ile yıkanır. Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük, bilezik vb.)çıkarılır. Yara yeri, baş veya boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır.

Yılan Sokmalarında İlk Yardım-2 Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır (turnike asla yapılmaz). Soğuk uygulama yapılır. Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz (yara emilmez). Yaşamsal bulgular izlenir. Tıbbi yardım istenir (112).

Deniz Canlıları Sokmasında Belirtiler Çok ciddi değildir Kızarma Şişme İltihaplanma Sıkıntı hissi Huzursuzluk Havale Başağrısı

Deniz Canlıları Sokmasında İlk Yardım Yaralı bölge hareket ettirilmez. Batan diken varsa ve görünüyorsa çıkartılır. Etkilenen bölge ovulmamalıdır. Sıcak uygulama yapılmalıdır.

Kedi-Köpek Gibi Hayvan Isırmalarında İlk Yardım-1 Hasta/yaralı yaşamsal bulgular yönünden değerlendirilir (ABC). Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır. Yaranın üstü temiz bir bezle kapatılır.

Kedi-Köpek Gibi Hayvan Isırmalarında İlk Yardım-2 Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır. Derhal tıbbi yardım istenmeli (112). Hasta kuduz ve/veya tetanos aşısı yaptırması hususunda uyarılmalıdır.