Acıbadem Üniversitesi ÇALIŞMA YAŞAMINDA TOZ Doç.Dr. Nadi Bakırcı Acıbadem Üniversitesi Tıp F. Halk Sağlığı A.D. 1

Sıradan öykü Öksürük Balgam Nefes darlığı olan 55 yaşında bir erkek hasta polikliniğinize başvurur

Kaydedilen meslek hastalıkları (SSK-2005) Silikoz - silikotüberküloz, kurşun zehirlenmesi, mesleksel deri hastalıkları ilk üç sırada Kaydedilen meslek hastalıkları (SSK-2005) 3

Kömür madenciliğinde çalışanlarda “tanı hızı” en yüksek Meslek gruplarında tanı konulan meslek hastalığı insidansı (1/100.000) 4

Mesleki risk faktörleri temelinde yapılan hastalık kestirimi (DSÖ) 5

Meslek hastalıkları tanılarına göre insidans hızları (1/100 Meslek hastalıkları tanılarına göre insidans hızları (1/100.000) AB-15 ülkeleri (2003) 6

TOZ TÜRLERİ ve ÖNEMİ Metaller Bitkisel Kimyasallar Hayvansal İNORGANİK ORGANİK Metaller Kimyasallar Doğal bileşikler (mineraller, maden cevheri) Kükürt Kömür Bitkisel Hayvansal Sentetik Akciğerlerde birikim yaparlar Akciğerlerde birikim yapmazlar

Partikül Büyüklüğü (PM) Solunabilir tozlar (Inhalable dust) Respirable < 5 - 10 m PM10 :kaba (coarse) 2.5-10 µm PM2.5 :ince (FP) 100 nm - 2.5 µm PM0.1 :çok ince (UFP) < 100 nm Kuantum noktalar <30 nm

Toz büyüklüğü ve solunum sisteminde ulaştıkları yerler

Hangi iş kollarında toz tehlikesi vardır? SANAYİ Metalin işlenmesi Tütün sanayii İplik üretimi ve dokuma sanayii Seramik sanayii İnşaat Tünel yapımı Taş ocakları, mermer işleri TARIM Silo, hatmanlama, çiftlikler 10

Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları PNÖMOKONYOZLAR Akciğerlerde biriken inorganik tozlarla oluşurlar Hangi Tozlar?: Silis tozu, aspest tozu- Silikozis, Aspestozis Kömür tozu, silikatlar - Kömür işçisi akciğeri Demir oksit, baryum- Siderozis

Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları MESLEKİ ASTIM İşyerinde karşılaşılan etken ile ortaya çıkan veya alevlenen astım Hangi Tozlar?: Birçok kimyasal maddenin yanında Organik tozlar, tarımcılık ve hayvancılık işlerinde Ağaç, tahta tozları Un

Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları BİSİNOZİS Vardiyanın ilk gününde nefes darlığı ve SFT’de etkilenme Hangi Tozlar?: Pamuk, keten, kenevir

Tozun neden olduğu akciğer hastalıkları EKSTİNSİK ALLERJİK ALVEOLİT Antijenik, organik tozların solunması sonucu gelişen akut ve kronik tabloları olan akciğer hastalığı Kimler etkileniyor? Çiftçiler Tahıl işçileri Nemlendiriciler, soğutucular ile çalışanlar

İŞ SAĞLIK Bu ilişkiyi neden-sonuç ilişkisi temelinde anlamak ve işin sağlığı bozucu unsurlarını ortadan kaldırmak için epidemiyoloji bilgisine ve kanıtları değerlendirme yeterliliğine gereksinim duyarız. 15

TANIMLAMA DEĞERLENDİRME KORUMA İŞ ÇEVRESİ + ETKEN İŞÇİ Etken (ler)? Çevrede bulunma ve dağılma özellikleri -Çalışana nasıl ulaşıyor? Vücuda nasıl giriyor? Çalışanlar kimler Yaş, cinsiyet, eğitim,. Önceki işleri Maruz kalım öyküleri TANIMLAMA Etkenin çevredeki düzeyi? İşçiye ne kadar ulaşıyor? Sınır değerlerin neresinde? Çalışanlar etkilenmiş midir? Etkene yönelik taramalar –Erken tanı DEĞERLENDİRME Maruz kalımın kontrolü Kaynakta, Ortamda Kişide İş organizasyonu ile Kişiye yönelik koruyucu önlemler Erken tanı ve tedavi KORUMA 16

Toza maruz kalımının değerlendirilmesi Toz yoğunluğu X Maruz kalım süresi

Toza maruz kalımının değerlendirilmesi Toz yoğunluğunun ölçülmesi Ortamdan (total toz) İşçilerden (Kişisel toz örnekleri) Gravimetrik toz toplayıcıları Toz içeriğinin incelenmesi Bakteri, mantar, endotoksin

İşyerinde toz yoğunluğu ne düzeyde olmalıdır?