Zorlanma ve Burkulmalarda İlk Yardım KAZALAR VE İLK YARDIM Zorlanma ve Burkulmalarda İlk Yardım Zafer Zengin Özel Fatih Fen Lisesi Biyoloji Zümre Başkanı zaferzengin70@hotmail.com zaferzengin70@gmail.com zaferzengin70@yahoo.com

Bazen yolda yürürken üzerine bastıgımız bir taş parçası ayağınızın ters bir şekilde bükülmesine ve ağrımasına neden olabilir… Bazen de top oynarken ayak veya el bileginizin incindiği zamanlar olur…

Kasların esneklik sınırlarının ötesinde gerilmesi sonucu kası oluşturan kasların bir bölümünün yırtılmasına zorlanma denir… Burkulma terimi incinme türlerini tanımlamak için sıklıkta kullanılmakta ise de gerçek bir burkulma, kemikleri birbirine bağlayan bağların zedelenmeye uğraması durumudur…

Zorlanma ve burkulma; işçilerde, sporcularda, oyun çağı çocuklarında ve yaşlılarda sık görülür… Zorlanmalar, genelde bel ve bacakta, burkulmalar ise özellikle ayak bileğinde oluşur… Zorlanmada ani ve keskin bir ağrı duyulur, yanma oluşur. Kaslar soğudukça sertleşme artar ve hareket güçleşir… Burkulma ile etkilenen bölgede ağrı, duyarlılık, şişlik ve eklem işlevinin bozulması görülür…

Peki Bileğim Burkuldu Ne Yapacağım?? İlk yardım uygulamasında; eklem önce en rahat konuma getirilmeli ve daha fazla zedelenmeyi önlemek için hareketsiz bırakılmalıdır… daha sonra burkulan eklem esnek bir sargı ile tespit edilmeli ve zedelenmiş eklem, şişmeyi azaltmak için kalp düzeyinden daha yukarıda kaldırılarak tutulmalıdır… Kanama ve şişme ihtimali ortadan kalkınca eklem gevşekçe tesbit edilmelidir… Şişliğin giderilmesi ve kanamanın yavaşlatılması için ilk 24 saat içinde yalnız soğuk su ve buz uygulaması yapılmalıdır. 24 saat içinde eklem hala hareket etmiyorsa sıcak su ile pansuman uygulanmalıdır… Eğer eklemde hala bir hareket zorluğu varsa kırık olabileceği akla getirilmeli ve hasta en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır…

Kırık ve Çıkıklarda İlk Yardım KAZALAR VE İLK YARDIM Kırık ve Çıkıklarda İlk Yardım

ÇIKIK Çıkık, oynar ve yarı oynar eklemlerin yapısını oluşturan eklem bağlarının ve eklem kapsülünün ters bir hareketle yada çekme sonucu yırtılarak eklem yüzeylerinin yerinden ayrılmasıdır… Çene, omuz, dirsek, bilek, kalça, diz, ayak bilegi, el ve ayak parmagı çıkıkları sık görülmektedir… Çıkık oluşmuş eklemde duruş degişikligi, şekil bozuklugu, hareket ettirme güçlügü, ağrı ve şişlik görülebilir…

Çıkıkta İlk Yardım Çıkık oluştuğunda kazazede sakin bir ortama alınarak çıkık oluşmuş bölge, atel yada atel yerine geçebilecek bir tespit tahtasıyla alt ve üst eklemi de içine alacak şekilde hareketsiz duruma getirilmelidir. Şişliğin giderilmesi ve eklem içi kanamanın azaltılması için soğuk su yada buz uygulaması yapılmalıdır. Yaralı daha sonra en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır.

KIRIK Kırıklar; iş,ev ve trafik kazaları, çarpma düşme, vurma gibi nedenlerle kemik dokusunun bütünlüğünde meydana gelen bozulmalardır. Bedenin her bölgesinde oluşabilse de genellikle ön kol, bacak, el ve ayak bileklerinde daha sık görülür. Kırık olan bölgede ağrı, dokunmaya karşı duyarlılık, şekil bozukluğu, şişlik, morluk ve hareket kısıtlığı vardır.Kırık kemik uçlarının birbirine sürtünme sesi duyulabilir.

KIRIKTA ILK YARDIM Kazazede önce sakinleştirilmeli, kırığın nerede ve ne derece olduğu anlaşılmadan hareket ettirilmemelidir. Eğer kazazede, kırık bölgesi sabitleştirilmiş duruma getirilmeden hareket ettirilirse kırık uçların, damar ve sinirleri kesme tehlikesi olduğu unutulmamalıdır. Kırık bölgede açık yaraya bağlı kanama varsa bu kanamanın durdurulması için steril gazlı bir bezle dokuları zedelemeyecek düzeyde basınç uygulanmalıdır. Açık kırık bölgesindeki kemik uçlarına dokunulmamalıdır. Sabitleştirilmiş kırık yeri kan akışını azaltmak için kalp düzeyinden yukarıda tutulmalı ve şoka karşı önlem alınmalıdır. Kazazede kırığa uygun bir biçimde taşınmalıdır.

Yanda gördüğümüz değerli şahsiyet “Neco Dayı”… Kendisi aslen Kütahya’nın Tavşanlı ilçesinden olduğu halde Ödemişte ikamet etmektedir… Neco Dayı’nın bu son 6 ay içinde başına gelmedik kalmadı… Neco Dayı’nın önce >köprücük kemiği kırıldı… >kolu kırıldı, bacağı kırıldı… sonra > kaburgası kırıldı… > omurgası kırıldı… Şimdi bizde Neco Dayı’nın başına gelenlerin bizimde başımıza gelmesi halinde neler yapmamız gerektiğini inceleyeceğiz…

Köprücük Kemiği Kırıkları Köprücük kemiği kırıkları genellikle omuz üzerine düşme sonucunda bu kemiğin orta kısmında oluşur. Köprücük kemiği kırıklarında tam sabitleştirme olanak dışıdır.Bu nedenle kazazede sağlık kuruluşuna ulaştırılırken deri, kas, sinir ve damarların baskı altında kalmasını önlemek amacıyla omuz ve kol altları bolca pamuklu sargılarla desteklenmeli ve kol üçgen bandaja alınmalıdır.

Kol ve Bacak Kırıkları Üst kol kırıklarında kırık bölgesi, atel yerine kullanılmak üzere çevrede bulanabilecek uzun tahta, kalın dal parçası cetvel, baston, kürek sapı vb. maddelerden yararlanılarak hareketsiz duruma getirilmelidir. Atel ile kol arasına bez, pamuk ya da elbise parçası konarak kolun zedelenmesi önlenmelidir Daha sonra kol dirsekten 90° açı yapacak şekilde bükülerek boyun arkasına alınmalıdır. Ön kol kırıklarında atelin uzunluğu dirsekten parmak ucuna kadar olmalıdır.Eğer ön kolu atele alacak ilk yardım araçları yoksa hastanın üzerindeki ceketten yada gömlekten yararlanılmalıdır.

Kol ve Bacak Kırıkları (2) Bacak kırıklarında, atelin birisi bacaklar arasına diğeri de bacağın dış yanına yerleştirilerek ateller sargılarla bedene bağlanmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta bağlama yerlerinin kırık bölgenin alt ve üstünden olacak şekilde ayarlanmasıdır. Ayak ve ayak parmağı kırıklarında ayağın altı, üstü yanları pamuk ya da birkaç kez katlanmış bezlerle desteklenir. Bunların üstünden bir sargı yapılarak kazazede sağlık kuruluşuna ulaştırılır…

Kaburga Kırıkları Doğrudan göğüs kafesine yönelik bir darbe ya da ezilme sonucunda kaburga kemiklerinden biri ya da bir kaçının kırılmasıdır. Kaburga kırıklarında en önemli belirtiler; kırık bölgesinde ağrı, her soluk alışta ağrının artışı, solunum güçlüğüdür Kaburga kırığından şüphelenilen durumda, iki üçgen sargı kullanılarak göğüs kafesi tespit edilmelidir.Ancak bu uygulama sırasında hastanın soluk vermiş durumda kalması gerekmektedir.

Omurga Kırıkları Omurga zedelenmesi çok acil ilk yardım uygulaması dışında başka hiçbir uygulama yapılmamalı ve kazazede hareket ettirilmeden sağlık kuruluşundan gelecek ilk yardım ekibi beklenmelidir. Eğer hastanın mutlaka hareket ettirilmesi gerekiyorsa yumuşak hareketlerle sert bir tahta üstüne yatırılması sağlanmalıdır. Hasta hareket ettirilirken boynunu hareketini ve başın sağa sola dönmesini önlemek için kalın bir havlu, atkı kitap vb. malzeme başın iki yanına konulmalıdır.

YARALI TAŞIMA YÖNTEMLERİ VE ÖNEMİ Yaralının durumuna göre değişik taşıma yöntemleri vardır. Kol kırığı varsa ve hastanın bilinci açıksa hasta oturur vaziyette taşınır. Omurga, kalça yada bacak kırığı varsa ve bilinci açıksa sırtüstü yatırılarak taşınır. Şok durumunda, solunum ve dolaşım durmamışsa yaralı yarı yüzüstü yatırılarak taşınır. Kaburga kırığı varsa yaralı rahat pozisyonda yatırılarak, bilinci açıksa dik oturur durumda taşınır Yaralı taşıma konusu çok önemlidir.Çünkü yaranın ve yaralının özelliğine uygun bir taşıma yapılmazsa yaralı bunlardan zarar görebilir.Yaralı taşınırken zorlayıcı, rahatsızlık verici hareketlerden kaçınılmalı, yararı olmayan gereksiz uygulamalar yapılmamalıdır.

YARALI TAŞIMA YÖNTEMLERİ Rautek Yöntemi ile Yaralı Taşıma: Yaralı; araba, merdiven altı, asansör boşluğu gibi dar yerlerden geri geri(Rautek) yöntemi ile çıkarılmalıdır.Yaralının baş,boyun ve omur gasının hareket etmemesine özen gösterilmelidir Yaralıya Destek Olma Yöntemiyle Taşıma: Yaralı sağlamsa ve yürüyebiliyorsa ilk yardımcı yaralının sağlam tarafına geçerek yaralının taraftaki kolunu boynuna sarmalıdır.

yaralının kendisini taşıyacak kişiden daha hafif olması gerekir.Yaralı YARALI TAŞIMA YÖNTEMLERİ İtfaiyeci yöntemiyle yaralı taşıma: Yaralıyı bu şekilde taşıyabilmek için yaralının kendisini taşıyacak kişiden daha hafif olması gerekir.Yaralı yüzyere değdirilmeden yüzüstü yatırılır.İlk yardımcı sağ dizinin üzerine çökerek yaralıyı koltuk altlarından ellerini geçirip belinden kavrayarak ayağa kaldırılır.Yaralının sağ bacağını tutar. Sol eliyle yaralının sağ bileğinden tutup yaralıyı omuzlar ve ayağa kalkıp taşır. Sürünme yolu ile yaralı taşıma: Yaralı sırtüstü çevrilmeli ve kolları mendil, kemer yada sargıyla bileklerinden birbirlerine bağlanmalıdır.Taşıyıcı, yüzü yaralıya dönük olarak dizleri ve elleri üzerine çökmeli, yaralının kolları kendi boynuna geçirip emekleyerek yaralıyı taşımalıdır.

altın beşik yöntemidir.Taşıyıcılar ellerini resimdeki gibi YARALI TAŞIMA YÖNTEMLERİ İki kişi ile yaralı taşıma: İki kişi yaralı taşıma yöntemlerinden biri de altın beşik yöntemidir.Taşıyıcılar ellerini resimdeki gibi birbirine kenetler bu durumda yaralının oturabileceği Bir oturak oluşturulur.Taşıyıcılar çömelerek oluştur- dukları oturağa yaralının oturmasını ve kollarını omuz- larına atmasını sağlarlar.Daha sonra doğrularak yaralıyı taşırlar.

Battaniye ve Sedye ile Yaralı Taşıma DİGER TAŞIMA YÖNTEMLERİ Battaniye ve Sedye ile Yaralı Taşıma Üç Kişi ile Yaralı Taşıma Yaralıyı Sabit Yan Durumda Taşıma

DOKU VE ORGAN BAĞIŞI Organ nakli, fonksiyonunu yitirmiş bir organın sağlam bir organ ile değiştirilmesidir. Günümüzde kalp, akciğer, böbrek, pankreas, ince bağırsak ve kornea nakilleri başarıyla gerçekleştirilmektedir. Yaşamını yitiren bir insandan kalp, akciğer, pankreas alınıp başka insanlara nakledilmesi yoluyla pek çok hastanın yaşamı kurtarılabilir. Ülkemizde organ bağışlamak için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekir.Ayrıca vericinin beyan edip imzaladığı tutanağın doktor tarafından onaylanması gerekmektedir.