TÜRKİYE İLETİM SİSTEMİNDE GÜNEŞ SANTRALLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YARIŞMA SÜRECİ Gülden SAMANCIOĞLU TEİAŞ Genel Müdürlüğü APK Daire Başkanlığı

KURULU GÜÇ VE MAKSİMUM YÜK 2012 Yılı Sonu Kurulu Güç: 57.058 MW Yıllık Tüketim: 241,9 Puant Talep 39.045 MW (27.07.2012 14:30) Kurulu Güç (28.02.2014 Sonu) (MW) TERMİK; 38,320; 59,5% RÜZGAR; 2,870; 4,5% HİDROLİK; 22,642; 35% DİĞER; 650; 1% TERMİK RÜZGAR HİDROLİK DİĞER 2014 Şubat Kurulu Güç: 64.482 MW Puant Talep 36.914 MW Toplam: 64,482 MW

GÜNEŞ SANTRALİ BAŞVURU SÜRECİ TEİAŞ tarafından sisteme bağlanabilir GES kapasitesi açıklanır. EPDK tarafından alınan önlisans başvuruları değerlendirilmesi için TEİAŞ’a ve YEGM’ne sunulur. YEGM tarafından saha bazında değerlendirmeler yapılır. Kesişen/çakışan bölgeler belirlenir. Başvuru TEİAŞ tarafından kapasiteye göre değerlendirilir. Tekli başvuru olarak değerlendirilirse ve uygun görülürse doğrudan kapasite tahsisi gerçekleştirilir. Çoklu başvuru olarak değerlendirilirse GES kapasitesi yarışmalar yolu ile tahsis edilir. Kapasite tahsis edilen GES’lere EPDK tarafından ön lisans verilir. Lisanslı GES’ler ile TEİAŞ arasında Bağlantı Anlaşması imzalanır. Tesisi tamamlanan GES’lerin Enerji Bakanlığı tarafından kabulü yapıldıktan sonra TEİAŞ’la Sistem Kullanım Anlaşması imzalanır.

GÜNEŞ KAPASİTELERİNİN BELİRLENMESİ 31/12/2013 tarihine kadar iletim sistemine bağlanacak YEK Belgeli güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin toplam kurulu gücü 600 MW’dan fazla olamaz. (YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ AMAÇLI KULLANIMINA İLİŞKİN KANUN-5346) Belirlenen kurulu güç kapasitesi illerin alanları, yıllık ortalama toplam radyasyon değerleri ve il geneli güneşlenme süreleri göz önüne alınarak bölgelere dağıtılmıştır. Gerekli veriler YEGM’den alınmaktadır. .

GÜNEŞ ENERJİSİ BÖLGESEL KAPASİTELER Açıklanan kapasiteler için EPDK tarafından 10-14 Haziran 2013 tarihleri arasında alınan başvurular için Teşekkülümüzce bağlantı görüşleri oluşturulmasına yönelik çalışmalar yapılmakta olup, aynı bölgede birden fazla başvurunun olması halinde Elektrik Piyasası Kanunu/GES Yarışma Yönetmeliği gereğince yapılacak yarışmalar ile kapasiteler tahsis edilecektir.

GÜNEŞ ENERJİSİ SANTRALİ BÖLGESEL KAPASİTELER BÖLGE NO TM Sayısı KAPASİTE (MW) 1 KONYA 8 46 10 NİĞDE NEVŞEHİR AKSARAY 4 26 19 ŞIRNAK 3 11 2 KONYA 5 11 KAYSERİ 6 25 20 ADANA OSMANİYE 9 3 VAN AĞRI 77 12 MALATYA ADIYAMAN 22 21 MUŞ 1 4 ANTALYA 29 13 HAKKARİ 2 21 22 SİİRT BATMAN MARDİN 5 ANTALYA 14 MUĞLA AYDIN 20 23 SİVAS 6 KARAMAN 38 15 ISPARTA AFYON 7 18 24 ELAZIĞ 7 MERSİN 35 16 DENİZLİ 25 ŞANLIURFA DİYARBAKIR 8 KAHRAMANMARAŞ ADIYAMAN 27 17 BİTLİS 16 26 ERZURUM 9 BURDUR 18 BİNGÖL TUNCELİ 27 ERZİNCAN TOPLAM 121 600

BAŞVURU YAPAN GÜNEŞ SANTRALI SAYISI

GÜNEŞ ENERJİSİ SANTRALİ KAPASİTE DEĞERLENDİRMELERİ Açıklanan kapasiteler için 10-14 Haziran 2013 tarihleri arasında EPDK tarafından 7.873 MW’lık 496 adet güneş lisans başvurusu alınmıştır. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından yapılan 19. Bölge(Şırnak),24.Bölge(Elazığ),26.Bölge(Erzurum) için teknik değerlendirme sonuçlarına göre Teşekkülümüzce 12.05.2014 tarihinde söz konusu bölgelere başvuran projeler arasında ihale yapılacaktır. Toplamda 496 adet proje başvurularının bağlantı görüşleri ile ilgili Teşekkülümüz çalışmaları sürdürülmekte olup, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü’nün güneş başvurularını değerlendirmesine müteakip, Teşekkülümüz tarafından ihalelere devam edilecektir.

GES ÖNLİSANS BAŞVURULARINA İLİŞKİN YARIŞMA TABLOSU(İLK PAKET) BÖLGE ADI BAŞVURU NO TÜZEL KİŞİ PROJE ADI İL, İLÇE Bölge Kapasitesi (MW) PROJENİN KURULU GÜCÜ (MW) Bağlanacak/Yönlendirilecek Nokta Gerilim Seviyesi Bağlantı Noktasına Olan Uzaklık (km) SANTRAL ALANININ KESİŞTİĞİ BAŞVURULAR Başvuru No Kesişilen Alanın Yüzölçümü (km²) Kesişilen Alana Karşılık Gelen Kurulu Güç (MW) Kesişme Dışındaki Alana Kurulabilecek Güç (MW) 24- ELAZIĞ 16164 SOLENTEGRE ENERJİ YATIRIMLARI TİC. A.Ş. SOLENTEGRE GES ELAZIĞ, MERKEZ 8 Hankendi TM OG 8,4 … 16252 RA GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. RA GÜNEŞ ELAZIĞ GES 7,2 9,6 16344 0,1050 3,15 4,05 GÜÇLÜ TEKSTİL MAKİNE TARIM İŞL. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. GÜÇLÜ GES 9,8 5,25 2,75 16473 İNŞAR YAPI MÜT. MÜH. MAD. ENERJİ TARIMSAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. GEZİN GES ELAZIĞ, MADEN Hazar-1 TM 16,2 16580 BAŞAKKENT GÜNEŞ EN.ÜRT.A.Ş. BAŞAKKENT ELAZIĞ GES 5 Hazar-2 TM 0,5 26-ERZURUM 16226 MAKRONOM ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ. ERZURUM GES ERZURUM, AZİZİYE Erzurum-2 TM 1,8 16592 HALK EN.YAT.ÜRT.VE İNŞ.A.Ş. HALK ENERJİ ERZURUM GES 4,9 3,5

YARIŞMA SÜRECİ

YARIŞMA AŞAMALARI Sisteme bağlanacak GES projesi için yarışmalar Yarışma Yönetmeliğine göre yapılacaktır. Proje kurulu gücünde MW başına en yüksek Katkı Payını teklif eden projeden başlamak üzere sıralama, bağlantı bölgesi bazında yapılır. Çakışan projeler olması hâlinde, en yüksek Katkı Payını teklif eden proje sıralamaya alınır; diğerleri sıralama dışı kalır. Kesişen projeler olması durumunda ise; daha yüksek Katkı Payı teklifi veren proje sahibi şirket, kesişen alanı kullanma hakkını elde eder. Diğer şirket/şirketler, kesişmeyen alana karşılık gelen kurulu güçleriyle sıralamaya dâhil edilirler. Bu şirket/şirketlerin bu durumu kabul etmemesi veya şirketi temsil ve ilzama yetkili kişinin/kişilerin yarışmaya ilişkin toplantıda bulunmaması hâlinde, ilgili proje sıralama dışında kalır ve sıralamadaki diğer projelerden bağlanılabilir kapasiteye ulaşılana kadar sonraki teklifler sırasıyla değerlendirilmeye alınır.

1 KASIM 2007 BAŞVURULARI Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin 2005 yılında çıkarılan Kanun sonrasında EPDK tarafından 1 Kasım 2007 tarihinde toplam 78.000 MW kurulu gücünde 751 adet rüzgar enerjisi santrali (RES) için başvuru alınmış ve Teşekkülümüzden bağlantı görüşleri istenilmiştir. 1 Kasım 2007 tarihinden önce yaklaşık 3495 MW rüzgar santraline sistem bağlantı görüşü verilmiştir.

380/154 kV Gelibolu (Sütlüce) TM RES HAVZA TRAFO MERKEZLERİ Rüzgar santral başvurularının ve rüzgar potansiyelinin yüksek olduğu bölgelerde, 380 kV RES Havza Trafo Merkezleri planlanarak , RES üretimlerinin bir noktada toplanarak bir üst iletim seviyesine aktarılması hedeflenmiş ve bu merkezlerde kapasite açıklanmıştır. KIRKLARELİ 380/154 kV Hamitabat Havza TM İSTANBUL 380/154 kV Çatalca Havza TM ÇANAKKALE 380/154 kV Çan TM 380/154 kV Gelibolu (Sütlüce) TM 154 kV Çan Havza 1 TM 154 kV Çan Havza 2 TM İZMİR 380/154 kV İzmir Havza TM

RES katkı payı teklifi (Kuruş) Tahsis Edilen Kapasite (MW) ÇATALCA HAVZA TM YARIŞMA SONUCU Yarışma Paket No TM Adı Gerilim Seviyesi (KV) Kapasite (MW) Proje No Tüzel Kişi Proje Adı Kurulu Güç (MW) RES katkı payı teklifi (Kuruş) Tahsis Edilen Kapasite (MW) 8 Çatalca Havza TM YG 200 2774 Universal Wind Enerji Elektrik Üretim A.Ş. İstanbul 4,34 200,0 2211 Airres Elektrik Üretim San. Ve Tic. A.Ş. Airres-1 TEŞEKKÜR 0,0 2213 Airres-2 2230 Hilalres Elektrik Üretim San. Ve Tic. A.Ş. Hilal-1 3,87 2254 Turcas Rüzgar Enerji Üretim A.Ş. Binkılıç 100 2,51 2313 Dorat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. Çerkez 1,41 2545 Güzel Enerji Üretim A.Ş. Nalbant Tepesi 75 2688 Mutlu Enerji Üretim A.Ş. Yazla Tepesi 2,88 2693 Alem Enerji üretim A.Ş. Yalıköy 174 2,18 2694 Şakir Tepesi 48 2,58 2740 Dünya Enerji Üretim A.Ş. Kızılcık 105 2,38 2887 Binres Elektrik Üretim A.Ş. 50 0,90 2894 Aydınlar TEKLİF VERMEDİ 2923 Pares Elektrik Üretim A.Ş. 2,42 Çatalca Havza TM’de 200 MW’lık bağlanabilir rüzgar kapasitesi açıklanmış olup, en yüksek katkı payı teklifini veren şirket 200 MW kurulu gücüyle kapasiteyi almaya hak kazanmıştır.

RES katkı payı teklifi (Kuruş) Tahsis Edilen Kapasite (MW) HAMİTABAT HAVZA TM YARIŞMA SONUCU Yarışma Paket No TM Adı Gerilim Seviyesi (KV) Kapasite (MW) Proje No Tüzel Kişi Proje Adı Kurulu Güç (MW) RES katkı payı teklifi (Kuruş) Tahsis Edilen Kapasite (MW) 8 Hamitabat Havza TM YG 250 2212 Airres Elektrik Üretim San. Ve Tic. A.Ş. Airres-4 3,37 55,0 2340 Evrencik Rüzgar Enerjisinden Elektrik Üretim Ltd. Şti. Evrencik 150 3,54 120,0 2399 Karayel Elektrik Üretim A.Ş. Vize-2 75 3,65 75,0 2278 Trakres Elektrik Üretim A.Ş. Trakres 40 2,08 0,0 2294 Dinamik Elektrik Üretim Ltd. Şti. 3,36 2389 Traçim Çimento San. Ve Tic. A.Ş. Traçim 39 2,18 2458 Küresel Enerji Ür. San. Ve Tic. A.Ş. Vize 72 KATILMADI 2532 Gür Enerji Üretim A.Ş. Şarap Yolu 90 0,78 2540 Sun Enerji San. Ve Tic. Ltd. Şti. Karacadağ 30 2578 Trakya Enerji Yatırımları San. Ve Tic. A.Ş. 1,89 2602 Derin Enerji Üretim A.Ş. Değirmensırtı 78 0,68 2625 Meşe Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Meşe 1,01 2636 Kırklareli Rüzgar Enerjisinden El. Üretim Santralı Ltd. Şti. Kırklarelires 60 TEŞEKKÜR 2671 Mutlu Enerji Üretim A.Ş. Sokrat Tepesi 69 2,16 2672 Pamuk 42 0,74 2698 İnce Koru 87 0,76 2737 Dünya Enerji Üretim A.Ş. Berberçayır 0,72 2878 Gökyüzü Enerji Üretim A.Ş. Yirmiyedi 120 0,06 2931 Hidro Enerji Elektrik Üretim San. A.Ş. Akpınar   2933 Yel Enerji Elektrik Üretim San. A.Ş. Sergen

RES katkı payı teklifi (Kuruş) Tahsis Edilen Kapasite (MW) İZMİR HAVZA TM YARIŞMA SONUCU Yarışma Paket No TM Adı Gerilim Seviyesi (KV) Kapasite (MW) Proje No Tüzel Kişi Proje Adı Kurulu Güç (MW) RES katkı payı teklifi (Kuruş) Tahsis Edilen Kapasite (MW) 11 İZMİR HAVZA TM YG 200 2223 Gazires Elektrik Üretim Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Gazi-10 93 4,17 80,0 2275 Bergres Elektrik Üretim A.Ş. Bergres 70 4,52 70,0 2815 Esinti enerji Üretim Tic. Ve San. A.Ş. Kınık 50 5,25 50,0 2190 Meltem Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Harman 0,12 0,0 2201 Berk Rüzgar Santrali Elektrik Üretim A.Ş. Yenişakran TEKLİF UYGUN DEĞİL 2257 Turcas Rüzgar Enerji Üretim A.Ş. Hacıömerli 100 3,04 2333 Merkür Enerji Üretim Ltd. Şti Merkür 1,81 2358 Alres Enerji Üretim A.Ş. Alres 60 1,90 2395 Çetinler Asfalt Yol Yapı İnş. Taah. Madencilik Tur. San. Ve Tic. Ltd. Şti Çandarlı 90 KATILMADI 2470 Kayabaşı En. Ür. San. Ve Tic. A.Ş. Poyracık 2,61 2528 Zeytindağ Elektrik Üretim A.Ş. Zeytindağ 120 0,40 2758 MİG Mim. İnş. Ve Gel. Tur. Ve Tic. A.Ş. Kızıltepe 23 TEŞEKKÜR 2835 Gamares Elektrik Üretim İletim Ve Dağıtım A.Ş. 2838 Antares En. Ür. San. Ve Tic. Ltd. Şti Antares 45 2906 Zeres Elektrik Üretim A.Ş. Dikili 3,80

TEKLİF EDİLEN RES KATKI PAYI MİKTARLARI Yarışma Paket No Katılan Şirket Sayısı Trafo Merkezi Kapasite Tahsis Edilen Şirket sayısı Toplam Tahsis Edilen Kapasite (MW) 1 27 12 16 626 2 11 5 6 281 3 26 8 500 4 31 395 30 9 520 38 289,4 7 46 15 427 54 607 41 74 10 37 217 175 1199 33 7  198 13 47  6 166 TOPLAM 596 87 147 5500 Ortalama RES Katkı Payı Miktarı 1,91 kuruş/kwh

YARIŞMA SONUCU Yarışma tamamlandıktan sonra 30 gün içinde yarışma sonuçları EPDK’ya bildirilir. Yarışmayı kazanan şirket, sonuç tebliğ edildiği andan itibaren 15 gün içinde Katkı Payı Anlaşması yapmak için TEİAŞ’a başvurur. Önlisans verilme tarihinden itibaren ilk 3 ay içinde Katkı Payı Anlaşması imzalanır. Katkı Payı tutarı, üretim tesisinin ilk ünitesinin geçici kabulünün yapıldığı tarihten başlamak üzere 3 yıl içinde ve yıllık eşit taksitler şeklinde TEİAŞ’a öder.

YENİ GES/RES KAPASİTELERİ Yeni Lisans Yönetmeliği 12. Madde uyarınca; TEİAŞ, Kanunun 23 üncü maddesi çerçevesinde, her yıl 1 Nisan tarihine kadar, takip eden beş yıl için ve takip eden on yıl için olmak üzere, bağlantı noktasına göre ve/veya bölgesel bazda, sisteme bağlanabilecek rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kapasitesini Kuruma bildirir. Rüzgâr enerjisine dayalı başvurular için her yıl Ekim ayının ilk beş iş gününde, güneş enerjisine dayalı başvurular için her yıl Ekim ayının son beş iş gününde; bir önceki yıl o yıl için açıklanan kapasite çerçevesinde, Kurum tarafından önlisans başvuruları alınır. Son üç yıl içinde elde edilmiş en az bir yıl süreli standardına uygun rüzgâr ölçümü bulunması zorunludur. Bağlanması öngörülen ek kapasite ile ilgili olarak, 2 Kasım 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yeni Lisans Yönetmeliği’ne göre, TEİAŞ tarafından her yıl 1 Nisan tarihine kadar takip eden 5 ve 10 yıl için sisteme bağlanabilir Rüzgar ve Güneş santrali kapasitesi EPDK’ya bildirilecek ve EPDK tarafından bir sonraki yıl Ekim ayında bu kapasiteler için önlisans başvuruları alınacaktır.

Lisans Yönetmeliği Geçici 17. Maddesi çerçevesinde: AÇIKLANAN KAPASİTELER VE BAŞVURULAR Lisans Yönetmeliği Geçici 17. Maddesi çerçevesinde: 2014 yılını takip eden beş yıl için olmak üzere, bölgesel bazda Kapasiteler EPDK’ya sunulmuştur. Söz konusu kapasiteler için bildirim tarihinden itibaren 16 ay içerisinde (2015 Nisan) başvurular alınacaktır. Yönetmeliğin 12. Maddesi çerçevesinde: 2015 Nisan tarihinde takip eden beş yıl için bağlanabilir kapasiteler Kuruma bildirilecek ve Ekim 2016’da bu kapasiteler için önlisans başvuruları alınacaktır.

TÜRKİYE GÜNEŞ ENERJİSİ POTANSİYELİ Arz Güvenliği Strateji Planına göre 2023 yılına göre 3.000 MW güneş enerjisi santralinin sisteme entegrasyonu planlanmaktadır. 21 21

Teşekkür ederim.