YERŞEKİLLERİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ ALAN-UZUNLUK HESAPLAMA HARİTA BİLGİSİ HARİTALAR ÖLÇEKLER YERŞEKİLLERİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ İZOHİPSLER ALAN-UZUNLUK HESAPLAMA

Harita Çeşitleri Konularına göre: -Fiziki (Yer şekilleri) -Siyasi (İdari-Sınırlar) -Beşeri ve Ekonomik -Özel (Turizm, Tarım) Ölçeklerine Göre: -Planlar -Büyük -Orta -Küçük ölçekler

NOT: Plan, bir ölçeğe göre çizilir, kroki ise ölçeksiz kabataslak çizilir.

NOT: Bir harita çizmeye başlamadan öncelikle, konu (başlık, kullanım amacı) belirlenmeli.

SİYASİ (İDARİ-SINIRLAR)

FİZİKİ (YERŞEKİLLERİ)

A. Siyasi B. Beşeri C. Ekonomik D. İklim E. Fiziki Sarı çizmeli Mehmet Ağa bir bölgede toprak satın alıp makineli (Traktör) tarım yapmak istiyor. Bu bölge hakkında karar vermek için hangi haritaya bakarak fikir edinebilir? A. Siyasi B. Beşeri C. Ekonomik D. İklim E. Fiziki

A. Siyasi B. Beşeri C. Ekonomik D. İklim E. Fiziki Sarı çizmeli Mehmet Ağa bir bölgede toprak satın alıp makineli (Traktör) tarım yapmak istiyor. Bu bölge hakkında karar vermek için hangi haritaya bakarak fikir edinebilir? A. Siyasi B. Beşeri C. Ekonomik D. İklim E. Fiziki

ÖLÇEKLER BÜYÜK ÖLÇEK 1/200.000 den büyük ORTA ÖLÇEK 1/200.000 ile 1/500.000 arası KÜÇÜK ÖLÇEK 1/500.000 den küçük

BÜYÜK ve KÜÇÜK ÖLÇEKLER Küçük ve dar alanları gösterir. Ayrıntı fazladır. Paydaları küçüktür. İzohips aralığı küçüktür. İzohips sayısı fazla. Fazla yükselmeden çizilir. Büyük ve geniş alanlar gösterilir. Ayrıntı azdır. Paydaları büyüktür. İzohips aralığı büyük ve sayısı azdır. Çok yükselerek çizilir

KÜÇÜK ÖLÇEK -Payda küçük -Payda büyük -Alan küçük -Alan büyük BÜYÜK ÖLÇEK -Payda küçük -Alan küçük -Ayrıntı fazla -Küçültme oranı az -Kağıtta çok yer kaplar. KÜÇÜK ÖLÇEK -Payda büyük -Alan büyük -Ayrıntı az -Küçültme oranı fazla -Kağıtta az yer kaplar

HARİTA ÖLÇEKLERİNE ÖRNEKLER 1/10.000.000  Dünya 1/5.000.000  Asya 1/1.000.000  Türkiye 1/500.000  İzmir 1/50.000  Aliağa 1/5.000  İstiklal Caddesi 1/500  Zafer Yay. Dershanesi

Aşağıda verilen aynı boyuttaki kağıtlara çizilmiş beş farklı bölgenin hangisi daha ayrıntılı çizilmiştir? A. 1/100.000 B. 1/500.000 C. 1/10.000 D. 1/10.000.000 E. 1/800.000

Aşağıda verilen aynı boyuttaki kağıtlara çizilmiş beş farklı bölgenin hangisi daha ayrıntılı çizilmiştir? A. 1/100.000 B. 1/500.000 C. 1/10.000 D. 1/10.000.000 E. 1/800.000

HARİTALARDA YERŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ Gölgelendirme Tarama İzohips (Eş yükselti eğrileri) Kabartma Renklendirme

GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ

TARAMA YÖNTEMİ

TARAMA YÖNTEMİ

KABARTMA YÖNTEMİ (AĞRI DAĞI)

Yükselti Basamakları (m) RENKLENDİRME YÖNTEMİ Yükselti Basamakları (m) Kullanılan Renkler 0-200 Yeşil 200-500 Açık Yeşil 500-1000 Sarı 1000-1500 Turuncu 1500-2000 Açık Kahverengi 2000 ve üzeri Koyu Kahverengi

Renklendirme yöntemi ile çizilmiş bir haritada yeşil renk ile gösterilen bir yer aşağıdakilerden hangisi olabilir? A. Orman B. Göl C. Plato D. Delta E. Dağ

Renklendirme yöntemi ile çizilmiş bir haritada yeşil renk ile gösterilen bir yer aşağıdakilerden hangisi olabilir? A. Orman B. Göl C. Plato D. Delta E. Dağ

KITA SAHANLIĞI (ŞELF) Kıyıdan 200 m derinliğe kadar olan sahaya kıta sahanlığı (şelf alanı) denir. Yüksek kıyılarda şelf alanı dar (Karadeniz ve Akdeniz kıyıları), alçak kıyılarda şelf alanı geniştir. (Ege ve Marmara kıyıları).

KITA SAHANLIĞI (ŞELF) DENİZ DENİZ

Bir harita çiziminde öncelikle aşağıdakilerden hangisi belirlenmelidir? A. Ölçek B. Çizim yöntemi C. Lejant D. Harita ebatları E. Kullanım amacı

Bir harita çiziminde öncelikle aşağıdakilerden hangisi belirlenmelidir? A. Ölçek B. Çizim yöntemi C. Lejant D. Harita ebatları E. Kullanım amacı

Türkiye siyasi haritasından aşağıdakilerden hangisi elde edilemez? A. Ankara’nın matematik konumu B. Kızılırmak’ın uzunluğu C. Kırıkkale-Amasya arası yükselti farkı D. Afyon’un izdüşüm alanı E. Ankara-Konya arası kuş uçuşu uzaklık

Türkiye siyasi haritasından aşağıdakilerden hangisi elde edilemez? A. Ankara’nın matematik konumu B. Kızılırmak’ın uzunluğu C. Kırıkkale-Amasya arası yükselti farkı D. Afyon’un izdüşüm alanı E. Ankara-Konya arası kuş uçuşu uzaklık

“izo” lar İzohips: Eş yükselti İzobat: Eş derinlik İzoterm: Eş sıcaklık İzobar: Eş basınç İzozeist: Eş deprem dalgası İzoyet: Eş yağış

LEJANT (İŞARETLER)

ÇİZGİ (ÇİZİK) ÖLÇEK 10 10 20 30 40 km 1 cm 5 cm 1/1.000.000

2.yol İki çentik arası 3cm 3 cm = 15 km 1 cm = 5 km 1.yol 9cm = 45 km 45 / 9 = 5 km 1/500.000 2.yol İki çentik arası 3cm 3 cm = 15 km 1 cm = 5 km Ölçek: ? 15 15 30 km 9cm

UZUNLUK HESAPLAMA G.U. H.U. x Ö.P.

ALAN HESAPLAMA G.A. H.A. x Ö.P² ölçek= √ G.A. H.A.

Aşağıdaki ölçekleri verilen haritalardan hangisi diğerlerine göre daha geniş alanları gösterir? A.1/50.000 B.1/100.000 C.1/500.000 D.1/1.000.000 E.1/5.000.000

Aşağıdaki ölçekleri verilen haritalardan hangisi diğerlerine göre daha geniş alanları gösterir? A.1/50.000 B.1/100.000 C.1/500.000 D.1/1.000.000 E.1/5.000.000

Gerçekte 50 km’lik uzaklık haritada 5 cm olarak gösterilmiştir. Aynı haritada 27cm2 lik yer kaplayan bir göl gerçekte kaç km2 dir? A. 2.700 B. 5.400 C. 10.800 D. 27.000 E. 50.000

50/5=10km 1/1.000.000 ölçekli bir haritadır. 27.100=2.700

GERÇEK ALAN ve İZDÜŞÜM ALAN *** İzdüşüm alan; herhangi bir yerin eğim-engebe özelliği dikkate alınmadan, izdüşümü alınarak bulunan alanıdır. *** Gerçek alan ise; bir bölgenin eğim-engebesi hesaba katılarak bulunan alanıdır. *Not-1: Gerçek alan her zaman izdüşüm alandan fazla olur. Çünkü her yerde azda olsa eğim vardır. *Not-2: Gerçek alanın artması yükseltiye değil eğimin artmasına ve çok değişken yükseltilerin bulunmasına bağlıdır.

GERÇEK ve İZDÜŞÜM ALAN GERÇEK ALAN İZDÜŞÜM ALAN

Projeksiyon Dünya'nın küreselliği nedeniyle, haritalarda ortaya çıkan hataları en aza indirmek için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunun için yerkürenin paralel ve meridyen ağının belirli kurallara göre düz bir kağıda geçirilmesi gerekir. Bu sisteme projeksiyon denir.

KONİK PROJEKSİYON Daha çok kutuplar çevresini göstermek için kullanılır.

SİLİNDİRİK PROJEKSİYONLAR Ekvatora yakın ve orta enlemleri gösterirken daha çok işe yarar. Duvar haritalarının bazıları bu tür projeksiyonla çizilir. Ancak kutuplar çevresinin bozuk olduğu görülür.

DÜZLEM PROJEKSİYONLAR Daha dar alanlarda büyük ölçekli haritaların çiziminde kullanılır. Bu projeksiyonla çizilmiş haritaların ayrıntı gücü yüksektir. Örnek: Ülke haritaları.

PARÇALI PROJEKSİYON Dünya projeksiyonla düzlem üzerine aktarıldıktan sonra çeşitli parçalara ayrılabilir. Parçalı Projeksiyonlar genellikle dünya siyasi haritasının çiziminde kullanılır.

İZOHİPS (EŞYÜKSELTİ) EĞRİLERİ Deniz seviyesinden itibaren aynı yükseklikteki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izohips eğrileri denir.

ÖZELLİKLERİ İç içe kapalı eğrilerdir. Yeryüzü şekillerinin yükseltilerini ve biçimlerini canlandırırlar. Sıfır (0) m izohipsi deniz seviyesinden başlar. Kara ile denizin birleştiği deniz kıyısını düz bir çizgi halinde takip eder. Buna kıyı çizgisi adı verilir. İzohips eğrileri dağ doruklarında nokta halini alır. Buralar zirve olarak tanımlanır.

YERYÜZÜNÜN PROFİLİ

YERŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMİ İZOHİPS

İzohipsler, yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümüdür. En geniş izohips halkası en alçak yeri, en dar izohips halkası ise en yüksek yeri gösterir. Aynı izohips üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltileri birbirine eşittir. İki izohips eğrisi birbirini kesmez. Birbirini çevrelemeyen komşu iki izohipsin yükseltileri aynıdır.

İzohipslerin sıklaştığı yerler eğimin arttığını, seyrekleştiği yerler ise eğimin azaldığını gösterir. Çukurluklar, derinlik istikametinde ok işareti konularak gösterilir. (Krater, çukur) Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek bir izohipsi çevreler. Ancak çukur yerlerde bunun tersi geçerlidir. İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına eküidistans (izohips aralığı) denir.

ÇANAK VADİ ve SIRT BOYUN DELTA

yamaç sırt

ÇANAK (ÇUKUR)

V DENİZ

İZOHİPSLERDE AKARSULAR

ÇUKUR (KRATER) ve BOYUN