KANSER NEDİR ?
Kansere yol açan sebepler 1. Kimyasal Yaşam tarzı Alkol, diet-yağ, sigara... Mesleki Arsenik, asbest, benzen... Tıbbi tanı / tedavi Alkilleyici, östrojen... 2. Fiziki İonizan ışın UVB Yabancı cism (asbest) 3. Viral Hepatit-B Papilloma Epstein-Barr 4. Genetik
Gelişmiş Ülkelerde En Sık Görülen Kanserler Erkek Kadın Prostat (1/3) Meme (1/3) Akciğer (1/6) Akciğer (1/8) K. barsak (1/10) K. barsak (1/10)
En Sık Kanser Ölüm Sebepleri Erkek Kadın Akciğer (1/3) Akciğer (1/4) Prostat (1/10) Meme (1/6) K. barsak (1/10) K. barsak (1/10)
İ Ü O E Başvuru Sıklıkları % Meme 17 Akciğer 14 Jinekoloji 9 K. barsak 6
Türkiye’de En Sık Görülen Kanserler Erkek Kadın Akciğer (2/5) Meme (1/4) Sindirim (1/5) Rahim (1/5) Prostat (1/7) Sindirim (1/6)
Meme Prostat Serviks K.barsak T A R A M A Erken tanı Tedavi edilebilirlik Kanser belirti / bulgu vermeden (şikayeti olmayan) “basit, kolay uygulanır, ucuz yöntemle” ortalama riskli kişilerde Meme Prostat Serviks K.barsak
Kanserin 7 Tehlike İşareti 1. Sıradışı kanama, akıntı 2. Meme yada başka yerde kitle 3. Geçmeyen boğaz ağrısı 4. Geçmeyen öksürük veya ses kısıklığı 5. Geçmeyen hazımsızlık veya yutma güçlüğü 6. Barsak / mesane alışkanlığında değişme 7. Deride (benlerde) değişim
Erken Tanı ve Şifa Oranları Evre I II III % Şifa Meme 90 50 40 Serviks 90 60 40 Akciğer 80 40 25
Karsinojenden uzaklaş AKCİĞER KANSERİ Risk Faktörleri: Tütün Aile hikaye Endüstriyel Işın Riski Azaltma: Tütün kullanma Karsinojenden uzaklaş
Uyarıcı belirtilerde başvuru AKCİĞER KANSERİ Uyarıcı Belirtiler: İnatçı öksürük Kan tükürmek Nefes darlığı Göğüs ağrısı Ses kısıklığı Kilo kaybı Erken tanı: Uyarıcı belirtilerde başvuru
S İ G A R A “ BİRİNCİ ERKEN ÖLÜM SEBEBİ” Sigara içende X Akciğer 25 Gırtlak 13 Ağız-içi 5-14 Yemek b. 6 Mesane katkısı var Pankreas “ Böbrek “ Mide ilşkili Serviks “
30< doğurmak, hiç doğurmamış Erken adet <12, Geç menopoz >55 MEME KANSERİ Risk Faktörleri: Ailede 30< doğurmak, hiç doğurmamış Erken adet <12, Geç menopoz >55 Hormon kullanımı Şişmanlık Aşırı alkol Riski Azaltma: Dengeli beslen Alkol sınırla Düzenli egzersiz Kontrollu hormon kullan
Meme başının çekilmesi Deride kızarıklık/ödem Koltuk altı kitlesi MEME KANSERİ Uyarıcı Belirtiler: Kitle Meme başı akıntısı Meme başının çekilmesi Deride kızarıklık/ödem Koltuk altı kitlesi Erken tanı 20+ kendi kendine muayene/ay 40+ Dr muayenesi/yıl 40+ mamografi/yıl
Erken yaşda çok eşlilikden kaçın Prezervatif Sigara içme RAHİM KANSERİ Risk Faktörleri: Çok eşlilik Sigara Siğil Riski Azaltma: Erken yaşda çok eşlilikden kaçın Prezervatif Sigara içme
Anormal kanama(ilişkide) Cinsel temasda ağrı Sürekli kasık/bel ağrısı RAHİM KANSERİ Uyarıcı Belirtiler: Anormal kanama(ilişkide) Cinsel temasda ağrı Sürekli kasık/bel ağrısı Erken tanı 18+ Pap Test 18+ jinekolojik muayene/yıl
Risk Faktörleri: İleri yaş Yağlı beslenme Riski Azaltma: PROSTAT KANSERİ Risk Faktörleri: İleri yaş Yağlı beslenme Riski Azaltma: Dengeli beslen Kimyasallardan kaçın
İdrar çapı/mesafesi azalması İdrarda kan PROSTAT KANSERİ Uyarıcı Belirtiler: Sık ve gece idrar İdrar yapma güçlüğü İdrar çatallanması İdrar çapı/mesafesi azalması İdrarda kan Erken tanı 50+ muayene/yıl 50+ PSA/yıl
Yağlı ve lifsiz beslenme Kronik barsak hastalıkları/polip BARSAK KANSERİ Risk Faktörleri: Ailede Yağlı ve lifsiz beslenme Kronik barsak hastalıkları/polip Riski Azaltma: Dengeli lifli beslen Poliplerin alınması
Dışkılama düzeninde değişme Karın ağrısı Kilo kaybı, halsizlik BARSAK KANSERİ Uyarıcı Belirtiler: Kanlı dışkı/akıntı Dışkılama düzeninde değişme Karın ağrısı Kilo kaybı, halsizlik Erken tanı 50+ dışkıda kan/yıl 50+ sigmoidoskopi/ 5yıl
DİĞER KANSER İÇİN CHECK-UP K & E, 20+ 20 - 39 / 3 yıl 40 + / her yıl tirod, testis, over, LAP, ağız-içi, deri danışmanlık: tütün, güneş, beslenme, çevre
2. Yağ azalt; balık birkaç öğün/hafta SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN 1. Tütün kullanma 2. Yağ azalt; balık birkaç öğün/hafta 3. Tuzlanmış/konserve/tütsülenmiş gıda yeme 4. Lifden zengin tahıl 5. Yağsız süt/yoğurt gibi kalsiyumdan zengin 6. Bol sebze/meyve (vitamin+mineral+lif) 7. Şişmanlama 8. Düzenli egzersiz (KV check-up)