Av. Ziynet Özçelik TTB Hukuk Danışmanı Yeni Düzenlemeler ışığında Sağlık Hizmeti Sunumunda Sorumluluk Ve Mesleki Sorumluluk Sigortası Av. Ziynet Özçelik TTB Hukuk Danışmanı

HEPİMİZİN SORUMLULUKLARI VARDIR

KUSUR SORUMLULUK

OLAY Sağlık Bakanlığına bağlı… Atatürk Eğitim Hastanesi Kalp Damar Cerrahi Kliniğinde 1997 Eylül ayında yapılan ameliyatlar sonrasında toplam 6 hasta enfeksiyon nedeni ile ölmüştür. Söz konusu kliniğin ameliyathane ve yoğun bakım bölümü çalışanlarının ifadesinde, enfeksiyon çıkmasından takriben 3 ay öncesine kadar ameliyathane ve yoğun bakım ünitelerinin havasının dezenfekte edilmemiş ve durumdan klinik şefi haberdardır, Kalp Damar Cerrahi Kliniğinde 10,..1997 tarihinde ilk mediastinit (iltihaplanma) vakası ve ardından ikinci enfeksiyon vakasının ortaya çıkmasından sonra klinik şef yardımcısının, klinik şefine “enfeksiyon var ! ameliyathaneyi kapatalım!” önerisine rağmen ameliyathane ve yoğun bakım ünitelerinin kapatılmayarak açık kalp ameliyatlarına devam edildiği ve 4 hastanın daha hastanede enfeksiyon kapmasına neden olduğu sabit görülmüştür.

Sorumlular kim/ kimler?

YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ b) Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisi e) Mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarı temsilcisi g) Enfeksiyon kontrol hekimi, h) Enfeksiyon kontrol hemşiresi,

Enfeksiyon Kontrol Ekibi, Enfeksiyon Kontrol Hekimi, Enfeksiyon Kontrol Hemşiresinin, Görev, Yetki ve Sorumlulukları Yataklı tedavi kurumunda çalışan personele, bu standartları uygulayabilmeleri için devamlı hizmet içi eğitim verilmesini sağlamak ve uygulamaları denetlemek, Hastalar veya yataklı tedavi kurumu personeli için tehdit oluşturan bir enfeksiyon riskinin belirlenmesi durumunda, gerekli incelemeleri yapmak, izolasyon tedbirlerini belirlemek, izlemek ve böyle bir riskin varlığının saptanması durumunda, ilgili bölüme hasta alımının kısıtlanması veya gerektiğinde durdurulması hususunda karar almak, Hastane enfeksiyonları sürveyansını yürütmek amacıyla, mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuarından kültür sonuçlarını izlemek, Günlük klinik ziyaretleri ile ilgili hastaları değerlendirmek, sorumlu hekim ve hemşirelerle koordinasyon sağlayarak, hastane enfeksiyonu gelişen ya da gelişme ihtimali bulunan yeni vakaları saptamak, bu hastaları enfeksiyon riski açısından değerlendirerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak,

1- Klinik şefi, hastanın ameliyathanede enfeksiyon kapabileceğini ve bu nedenle ölebileceğini öngörmüş, ama umursamamış, ölürse ölsün demiştir. 2. Klinik şefi, ameliyathanede hastanın enfeksiyon kapabileceğini öngörmüş, ancak çok dirençli bir hasta bir şey olmaz diye düşünmüştür. 3. Klinik şefi hastanın acilen ameliyat edilmesi gerektiğini, beklerken ölme riskinin enfeksiyon nedeniyle ölüm riskinden yüksek olduğunu düşünerek hastayı ameliyata almıştır. 4. Klinik şefi hastanın enfeksiyon kapmayacağını düşünerek, hastayı ameliyata almıştır. …

Hekim, halsizlik şikayeti ile kendisine başvuran 20 yaşında bir bayan hastanın, bir süre önce 12 haftalık hamile iken bir kadın doğum uzmanına küretaj yaptırdığını öğrenir.

Tıbbi uygulama hatası(malpraktis): Hekimin tedavi sırasında standart uygulamayı yapmaması, beceri eksikliği veya hastaya tedavi vermemesi ile oluşan zarar.(DTB –Tıpta Yanlış Uygulama Bildirgesi) Bilgisizlik,deneyimsizlik ya da ilgisizlik nedeniyle bir hastanın zarar görmesi “hekimliğin kötü uygulanması” anlamına gelir. (TTB Hekimlik Meslek Etiği Kuralları)

Tıbbi Uygulama Hataları Yargı Hatası: Bilgi Eksikliği, deneyim eksikliği, ihmale bağlı hatalar. Mekanik Hatalar: Ekipmanla ilgili hatalar. Teknik hatalar: Tıp tekniğini uygularken oluşan hatalar. Bilgilendirme hataları: Hastayı eksik ya da yanlış bilgilendirme. Sistem Hataları: Kişilerden değil, kurumlardan organizasyondan kaynaklı hatalar.

Sağlık kurumları kabul ettikleri hastalara; “hastanın sağlık durumu, hastalığın çeşidi ve ağırlığına göre, doğruluk ve dürüstlük kuralının (MK madde 2) zorunlu kıldığı önlemleri almak ve hizmeti vermek” le yükümlüdür.

 Sağlık kurumu, doktor ve diğer çalışanların çalışma koşullarını düzenleme ve denetlemede yüksek özen göstermek zorundadır. Sağlık kurumları doktorların tıp bilimindeki yeni gelişmeleri izlemeleri ve bunları uygulamaları için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Yüksek özen bilgi, yetenek ve görgünün arttırılması ve geliştirilmesinde de devam eder.

Araç gereç seçimi ve kullanılmasında özen göstermekle yükümlüdür  

Bakım ve tedavi hizmetinin düzenlenmesinde özen yükümlülüğü:   Bakım ve tedavi hizmetinin düzenlenmesinde özen yükümlülüğü: Hastanenin nitelikli sağlık personeli kadrosuyla çalıştırılması; araç ve gereçlerin seçiminde ve kullanılmasında özen gösterilmesi yeterli değildir. Bunların sağlıklı sonuçlar verebilmesi için gerekli düzenlemelerin (organizasyonun) yapılması gerekir.

Sağlık kuruluşu idari işlem ve eylemlerde de özen göstermek zorundadır:   Yönetim sağlık hizmetlerinin görülmesi vesilesiyle ve onun gereği olarak yaptığı idari hizmetlerden doğan zararlardan da sorumludur. Sır teşkil eden bilgilerin iyi saklanmaması veya kamu görevlisinin kusuruyla sırrının açıklanması, bina ve araç gereçlerdeki bozukluklardan doğan zararlar gibi.

Tıbbi uygulama hatalarında tazminat talepleri; Kamu sağlık kuruluşlarında zarar gören kişiler, kamu görevlisinin haksız fiil veya işlemine karşı İdare aleyhine dava açabilirler. (1982 Anayasasının 40/2 ve 129/5 maddeleri) Ancak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ve Uyuşmazlık Mahkemesi, tıbbi girişimlerde, bilgi, beceri yada dikkat eksikliğinden doğan zararlarda, kişisel kusurun görev kusurundan ayrılabildiği gerekçesi ile doğrudan hekim aleyhine dava açılabileceğini kabul etmektedir.

1982 Anayasasının 40/2 ve 129/5 maddesindeki kural Alman Hukukundan alınmıştır. Alman Hukukunda; kusurlu eyleminden doğan zarar nedeniyle tazminat davası memur aleyhine açılmakta, verilen tazmin kararı idare tarafından yerine getirilmekte ve idarenin ağır kusurlu kamu görevlisine dönme hakkı bulunmaktadır.   Kuralın amacı yurttaşları korumadır; zarar gören kişiyi ekonomik bakımdan güçsüz kişiyle değil, ödeme gücü yüksek olan yönetimle karşı karşıya bırakmaktır.

MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI (MSS)

Türk Ticaret Kanunu, Madde 1263: Sigorta sözleşmesi, sigortacının sigorta himayesini üstlendiği; Sigorta ettirenin ise prim ödeme borcu altına girdiği bir sözleşmedir. -Uygulamada sigorta sözleşmesi matbu teklifnamelerin sigorta ettiren tarafından imzalanarak ve sigorta şirketinin poliçeyi tanzim edip müşteriye vermesi şeklinde kurulmaktadır.

Mesleki sorumluluk sigortasında sigortacılar, avukat, mimar, hekim gibi profesyonel meslek erbabının mesleki sorumluluk risklerini himaye altına almayı amaçlarlar. Mesleki sorumluluk sigortası Avrupa’da 19 yy. sonundan itibaren kullanılmaya başlanmıştır.

Eğer sözleşmede aksi kararlaştırılmamış ise sigorta himayesi primin en azından ilk taksitinin ödendiği tarihte başlar. (Türk Ticaret Kanunu, Madde 1295). Türk Sigorta Hukukunda henüz bir “Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları” mevcut değildir. Hazine Müsteşarlığı tarafından 2005 yılı içerisinde “Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları”nın yürürlüğe konulması planlanmış henüz tamamlanmamıştır. Toplantılara TTB temsilcisi katılmaktadır

Hekimin Mesleki Sorumluluk Sigortası; Hekimlerin, hastalarına vermiş oldukları sağlık hizmetlerinde bir kusur nedeniyle hastanın yaralanması, sağlık durumunun daha da ağırlaşması veya yaşamını kaybetmesi sonucunda karşı karşıya kalabilecekleri tazminat taleplerini karşılamayı amaçlar.

Teminatın Kapsamı: Süre bakımından: Rizikonun poliçede gösterilen sigorta süresi içerisinde gerçekleşmesi gerekir. Yer bakımından: Hekimin mesleki sorumluluk sigortasında coğrafi sınır Türkiye Cumhuriyeti’dir.

Teminat Dışı Kalan Haller Mevzuatın tanımladığı mesleki hizmet sınırlarının aşılması Teşhis ve tedavi amacı olmaksızın yapılan tıbbi müdahaleler. Tıbbi deneyler. Yeterli malzeme ve teçhizat bulunmaksızın yapılan ilk yardım hizmetleri. Sayısal ortamdakiler de dahil olmak üzere evrak ve kayıt kayıpları. 6. Hekimin dürüstlüğe aykırı, kasıtlı, kötüniyetli eylemleri

7. Meslek veya uzmanlık sınırlarının aşılması 8. Bir sağlık kuruluşunda yönetici olanların bu sıfattan kaynaklanan sorumlulukları Ücretsiz yapılan işler Hepatit, AIDS ve benzeri hastalıklar Mesleki sorumluluk sigortasına tabi iki hekimin birbirlerine karşı olan talepleri. Her türlü çevre kirliliğinden doğrudan veya dolaylı olarak doğan sorumluluklar nedeniyle yapılan tazminat talepleri.

Diethylstibesterol (DES), dioxin, urea formaidehyde, asbest, asbestli ürünler veya asbest içeren ürünlerin varlığından, üretiminden, elleçlenmesinden, işlenmesinden, satış, dağıtım, depolama, bırakılma veya kullanımından kaynaklanan her tür hastalık (kanser dahil) veya asbestten kaynaklanan bütün tazminat talepleri. Manevi tazminat talepleri İdarî ve adlî para cezaları dahil her tür cezalar ve cezaî şartlar. Sigortalının aleyhine cezaî takibata geçilmesi hâlinde, bu takibattan doğan diğer bilumum masraflar.

Sigorta Ettiren Hekimin Yükümlülükleri Prim ödeme yükümlülüğü İhbar yükümlülüğü Zararı önlemeye ve azaltmaya çalışma yükümlülüğü

SAĞLIK ALANINDA MSS UYGULAMALARI BAŞKA ÜLKELERDE SAĞLIK ALANINDA MSS UYGULAMALARI

ABD ABD’de sigorta şirketleri doktorların yanı sıra hastane,bakımevleri ve ilaç şirketlerini sigortalamaktadırlar. Sigorta primleri yaşa ve meslek gruplarına göre değişmektedir. 2000 den 2004 yılına kadar tıbbi uygulama hatası sigorta primi % 9,7 oranında artmıştır. ABD‘de New Hampsahire’da önde gelen bir beyin cerrahı 25 yıllık mesleki yaşamında asla tıbbi uygulama hatasıyla suçlanmadığını belirttikten sonra; “ ama geçen yıl 84.151 dolar mesleki sorumluluk sigortası ödedim oysa vergiler hariç gelirim 64.000 dolar” diye yakınmaktadır. ABD‘de bu konuda düzenlenen yasalara rağmen kesin bir memnuniyet sağlanamamıştır. Çok sayıda davanın açılması hatanın azalması yönünde bir etki yapmamıştır.

AMA, tıbbi uygulama sigorta primlerinin 20 eyalette kriz noktasına ulaştığını açıklamıştır. AMA Başkanı Dr. Donald J Palmisano; “ Massachusetts’deki tıbbi sorumluluk ortamının, hekimlerin hizmetlerinin kısıtlanmasına, hastalarında hizmet alamamaya başladığı bir noktaya kadar bozulması AMA’ yı kaygılandırmaktadır.” demektedir.

İNGİLTERE Ulusal sağlık hizmetlerinin (USH) başlangıcından beri tıbbi ihmallerden doğan zararlar, doktorlar, hastaneler ve diğer sağlık hizmetleri kurumları tarafından paylaşılmıştır. 1978 yılan kadar bir doktorun ödemesi gereken yıllık üyelik ücreti 40 sterlin iken 1980’lere gelindiğinde hem davaların sayısında (yaklaşık %500) hem de davaların maliyetinde (yaklaşık %250) büyük bir artış gözlenmiştir. Maliyet artışlarıyla gelen baskıların sonucunda tıbbi savunma kurumlarının yıllık sigorta ücreti doktorların kendi maaşlarıyla altından kalkamayacağı bir hal almıştır. 1990 yılında USH kurumları bünyelerinde çalışan doktorların faaliyetlerinden doğan her türlü sorumluluğu üstlenme kararı almıştır.

USH, sağlık kurumlarına yönelik tazminat maliyetlerini paylaştırmak amacıyla (KİM) adı altında bir tür risk havuz sistemi oluşturmuştur. Tıbbi ihmaller yüzünden açılan davalar, İngiltere’de tıbbi hatalardan doğan sorunların çözülmesinde ve kalite gelişimine yönelik adımlar atılmasında önemli bir araç olmaktan uzaktır denilmektedir.

İSVEÇ İsveç’te ‘kusur karşılığı olmayan tazminat’ - hasta tazminat sigortası gibi sistemler, tıbbi hatalar için kişisel sorumluluğu büyük ölçüde ortadan kaldırmaktadır. Bu sistemin tıbbi hataların yol açtığı çatışmacı tavır ve savunmacı tutumları dava süreci dışına taşıdığı belirtilmektedir. Benzer bir uygulamanın Yeni Zelanda’da da geçerli olduğu bilinmektedir. Uygulama hatalarından kaynaklı tazminat ödemeleri tüm kantonların ödeme yaptığı sigorta şirketleri tarafından karşılanmaktadır. Bu sayede hekimlerin sorumluluk sigortası için ödedikleri ücret yıllık 100 Dolar gibi küçük bir sınırda kalabilmektedir. Sağlık çalışanlarını, nitelikli sağlık hizmeti sunumuna teşvik amacıyla istenmeyen olaylar hakkında bilgi sağlamaya yönelik önleyici bir yaklaşım benimsenmiştir.

JAPONYA Japonya’da doktorların profesyonel sorumluluk sigortaları yaptırmaları kanuni bir zorunluluk değildir. Japon Tıp Birliği kendi üyelerine profesyonel sorumluluk sigortası sağlar. Japonya’da ortalama profesyonel sorumluluk sigortası birimi 2000 yılında JMA üyeleri için 491 Dolar (1980’de 238 Dolar). Hastanelerin yol açtığı zararlara karşı açılan davalarda kurumsal sigortalar devreye girer.Hastane çalışanları-doktorlar da dahil olmak üzere- hastanenin elemanı oldukları için kurumsal sigorta kapsamındadırlar. Japonya’da elli yıl boyunca tıbbi uygulama hataları nedeniyle açılan ceza davalarının sayısı 100’ü geçmemektedir. 1999’da JMA’ya ulaşan tıbbi uygulama hataları şikayetinin sayısı 349 ile sınırlıdır. Sağlık bakanlığına bağlı hastanelerde yılda yaklaşık iki kuruma bir şikayet düşmektedir.

İSPANYA İspanya’da tıbbi uygulama hataları ile ilgili ilk iddialar 80’lerde ortaya çıkmıştır. 1986-1991 arasında şikayet dosyaları %232 artmıştır. Toplumun hasta haklarına ilişkin bilgisi arttıkça her yanlış tıbbi girişimin bir maddi tazminat vesilesi olarak görülmeye başlandığı düşünülmektedir Son durum; kamuoyunun ve hizmet alan halkın tıp hizmeti alırken tıbbi uygulama hataları konusunda normalin çok üstünde bir duyarlılık içinde olduğunu göstermektedir. .

Sigortanın ekonomik hayatın vazgeçilmez bir unsuru olduğu düşünülmekte, Sermaye birikimi sağlamaktadır(Sigorta primlerini toplayanlar için)