SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI Sistem Tasarımı Kaynak: Kalıpsız,O., Buharalı, A., Biricik, G. (2008). Bilgisayar Bilimlerinde Sistem Analizi ve Tasarımı Nesneye Yönelik Modelleme. Papatya Yayıncılık Eğitim, İstanbul.

Sistem Tasarımı -1 Ön tasarım Sistemin işlevi tanımlanır Sistem modüllere ayrılır Veri yapıları oluşturulur Modül arabirimleri kurulur Kısıtlar belirtilir Rapor halinde oluşturulur; kabul edilir veya tekrar düzeltilir.

Sistem Tasarımı-2 Ayrıntılı Tasarım Ön tasarımda oluşturulan modüllerin alt modülleri oluşturulur Kütükler, ekran görüntüleri ve rapor biçimleri tasarlanır Programlar için ayrıntılı planlar düzenlenir Ayrıntılı tasarım raporu kabul edildiğinde program planları bir programlama dilinde kodlanır ve dış belleklere aktarılır.

Sistem Tasarımı-3 Geliştirme sürecinin her aşamasında “kalite kontrol” yapılır. Son aşamada sistem testten geçirilir. Bu amaçla, sistem projesini planlanmasında bir “sistem denetleme planı” ve son aşamasında da “test planı” düzenlenmektedir. Test; önce her bir modülün, sonra da bir bütün halinde sistemin testten geçirilmesidir.

Sistemin Tasarım Aşamaları Sistem Gereksinimleri Sistem ve veri yapıları tanımı, modüllere ayırma, kısıtların tanımı İnceleme Modüllerin ayrıntılı tanımı Sistem Tasarım Raporları Ön Tasarım Raporu Ön Tasarım Ayrıntılı Tasarım Kabul Revizyon

Genel Tasarım Genel tasarım, sistemin alt yapısını belirleme ve sistem mimarisinin oluşturulmasıdır. Sistem analizinde oluşturulan sistem gereksinimleri girdi olarak kullanılır.

Sistem Altyapısını Belirleme-1 İşletmede var olan donanımın , yazılımın ve ağ yapısının belirlenip sistem çözümüne uygun alt yapının belirlenmesi. Envanter Belirleme: Donatım modelini üreticisini Donatım durumunu (kullanılıyor, bakıma ihtiyacı var, çalışır durumda vb.) Donatım yaşını Donatım planlanan yaşını Donatımın işletme içindeki fiziksel yerini Donatım sorumlu çalışanı veya bölümü Donatım finansal durumunu (işletmenin kendi malı, kiralık veya leasing yapılmış vb. şeklinde) belirlemelidir.

Sistem Altyapısını Belirleme-2 Bilgisayar donanım ve yazılım alımı adımları Var olan Bilgisayar Donanım ve Yazılım Belirleme Envanteri İş yüklerinin tahmini Donanım Değerlendirme Yazılım Finansal Satın Alım Türünü Belirleme

Sistem Altyapısını Belirleme-3 İş Yüklerinin Tahmini: Sistem analisti, ,sistemin var olan ve planlanan iş yüklerini hesaplayarak donanımın alt yapı kapasitesinin bu iş yüklerine göre yeterlilik durumunu belirler.

İş Yüklerinin Tahmini Mevcut Sistem Önerilen Sistem İş Bayi satışlarının aylık raporu Yöntem Dosya takibi Bilgisayar tabanlı takip Personel Bayi yöneticisi Bilgisayar uzmanı Maliyet / Saat 30.000 TL 15.000 TL Ne Zaman? Nasıl? Günlük:Her bayi için faturaların dosyalanması Aylık: Hesap makinesi kullanarak günlük kayıtların hesaplanması ve rapor hazırlanması Günlük: Fatura bilgilerinin girilip toplamın alınacağı programın çalıştırılması Aylık: Raporlamayı yapıp yazdıran programın çalışması Gerekli Olan İnsan Zamanı Günlük: 20 dakika Aylık: 8 saat Günlük: 4 dakika Aylık: 20 dakika Gerekli Olan Bilgisayar Zamanı Yok

Sistem Altyapısını Belirleme-4 Donanım Değerlendirme: Envanter doğrultusunda projenin ihtiyaçları belirlenir Bu aşamada sistem analisti ve kullanıcıların göz önünde bulundurması gerekenler: Sistemin toplam kapasitesi CPU’nun atıl zamanı Önerilen belleğin büyüklüğü Bilgisayar donanımını değerlendirme sorumluluğu Sistem analisti Yönetim Kullanıcı denetimindedir. Değerlendirme sonucunda sistem: Değiştirilmeyebilinir Yenilenebilir Küçük değişiklikler yapılabilir

Sistem Altyapısını Belirleme-5 Yazılım Değerlendirme: Sistem analisti satıcılar ve yönetimle bir araya gelerek kriterlere uygun yazılımı belirlemelidir.

Yazılım Değerlendirme Kriterleri -1 Yazılım Gereksinimleri Yazılım Özellikleri Performans Etkinliği İhtiyaç duyulan tüm işleri yerine getirme Tüm işleri istenildiği şekilde yerine getirme İyi tasarlanmış ekran çıktıları Yeterli kapasite Performans Verimliliği Hızlı cevap verme Verimli giriş Verimli çıkış Verimli veri saklama Verimli yedekleme Kullanım Kolaylığı İyi tasarlanmış kullanıcı arabirimi Yardım menüleri Esnek arabirim Yeterli geri besleme Hata düzeltme Esneklik Girdi seçeneği Çıktı seçeneği Diğer yazılımlarla birlikte kullanılma Dökümantasyon Kalitesi İyi organizasyon Yeterli çevrim içi kaynak Web sitesinde sık sorulan soruların bulunması Üretici Desteği Teknik destek Ürün güncellemesinin web sitesi üzerinden yapılabilmesi

Sistem Altyapısını Belirleme-6 Satıcı Firmayı Belirleme: Temel Satıcı Hizmetleri Satıcının Sunduğu Hizmetler Donanım Desteği Ürün kalitesi Garanti Yazılım Desteği Toplam yazılım ihtiyacı Özel programlama gereksinimleri Kuruluş ve Eğitim Zaman programına uyum Eğitim Müşteri hizmetleri Bakım Rutin bakım işlemleri Acil durumdaki cevap verme süresi

Sistem Altyapısını Belirleme-7 Satın Alma Şeklini Belirleme Satın alma Kiralama Leasing

Donanım Edinme Yöntemlerinin Karşılaştırılması Avantajları Dezavantajları Satın Alma Uzun dönemde leasing ve kiralamadan ucuz olması Sistemin değiştirilebilir olması Vergi indirimi sağlaması Tam kontrol İlk ödemenin yüksek olması Eskime riski Seçimin yanlış yapılması sonucu yatırımın batma riski Tam sorumluluk Leasing Sermayenin bağlanmaması Finanslamaya ihtiyaç duyulmaması Kira bedelinden düşük olması Sözleşme bittiğinde işletmenin sisteme sahip olamaması Ödemenin gecikmesi durumunda yüksek faiz oranı Satın almadan daha pahalı olması Kiralama Sistemin kolayca değiştirilmesi Genelde bakım ve garantinin fiyat kapsamında olması İşletmenin sistemin gerçek sahibi olmaması Satıcı kendi riskini üstlendiği için kira bedelinin çok yüksek olması

Ayrıntılı Tasarım Ayrıntılı tasarım kapsamında Çıktı tasarımı Girdi tasarımı Veri tabanı tasarımı Program tasarımı Ana birim tasarımı

Çıktı Tasarımı -1 Çıktı tasarımında aşağıdaki amaçlar göz önünde bulundurulmalıdır: Belirlenen amaca hizmet verme Kullanıcı için anlamlı olma Uygun miktarda olma Çıktıların hangi kullanıcılara dağıtılacağının doğru belirlenmesi Çıktının zamanında sağlanması Doğru çıktı yönteminin seçilmesi

Çıktı Tasarımı -2 Çıktılar kullanıcıları etkileyecek şekilde olmalıdır: Bilgilerin alfabetik-kronolojik veya maliyete göre yönlendirilmesi Kabul edilebilir sınırların belirlenmesi Grafik tipi-rengi ve ölçeğinin belirlenmesi Örneğin: Bazı renklerin özel anlamları vardır. İşletmecilikte bütçe değerlerinin kırmızı ile gösterilmesi problem belirtir.

Girdi Tasarımı -1 Girilen verinin kalitesi çıktı kalitesini de belirler Bilgi işlemde “hatalı veri girerseniz, hatalı çıktı alırsınız” kuralı geçerlidir. İyi tasarlanan girdiler: Etkinlik Doğruluk Kullanım kolaylığı Uyumluluk Basitlik Çekicilik özelliklerine sahip olmalıdır.

Girdi Tasarımı -2 Kodlama Gereksinim analizinden itibaren göz önünde bulundurup tasarım aşamasında ise tamamen kesinleştirilmelidir. Etkin giriş ortamının sağlanması için etkin kodlama gerekir. İyi bir kodlamada dikkat edilmesi gerekenler: Kodlama mümkün olduğunca kısa olmalıdır Kolay okunur hale getirilmelidir Kolay değişmeyecek şekilde olmalıdır Tekrarlanmaması ve tekil olması gerekir Karışıklığa yol açmamak için birbiriyle benzer semboller kullanılmamalıdır I – 1 , 2-Z-z, vb. Kısaltmalar varsa anlamlı olmalıdır

Girdi Tasarımı -3 Bilgi girişi tasarımı, genellikle kağıt üzerindeki bilgi toplama formları ve ekran yapıları için gerçekleştirilmektedir. Form tasarımı oluşturulmasında şunlara dikkat edilmelidir: Kolay doldurulmasına Tasarım amacını karşılamasına Doğru tamamlamayı sağlamasına Güzel görünmesine

Girdi Tasarımı -4 Ekran Tasarımında: Ekran Tasarımında Renk Kullanımı: Kolay kullanım ve basitlik: Gereksiz bilgi bulunmaması, pencerelerde girilecek veriyle ilgili bilgi olması Uyumluluk: bilgi toplama formları ve diğer ekran görünümleri Hareket kolaylığı: ekrandan ekrana geçme ve başlık kolonunu sabit tutarak diğer kolonları kaydırma şeklinde Çekici ekran tasarımı: tüm ekranların belli bir düzene uygun hazırlanması ve imleç yapısı, font tipinin seçimi Ekran Tasarımında Renk Kullanımı: Zemin ve kalem rengi uyumlu olmalıdır Fazla parlak ve koyu renkler kullanılmamalı Önemli yerler parlak hale getirilmeli En kolay okunan 5 renk grubu Sarı üzerine siyah Beyaz üzerine yeşil Beyaz üzerine mavi Mavi üzerine beyaz Siyah üzerine sarı En zor okunan renkler Yeşil üzerine kırmızı Kırmızı üzerine mavi

Veri (Yapısı) Tasarımı Veri yapısı tasarımında amaçlar: Verinin kullanıcı istediği anda kullanılabilir olması Doğru ve uyumlu olması, veri bütünlüğünün sağlanması Güncelleştirmenin etkin yapılabilmesi Bilgi geri çağırmanın amaca uygun ve etkin gerçekleştirilmesi

Kullanıcı Arabirim Tasarımı -1 Arabirimler: Doğal dil ara birimleri Soru cevap sorgulamaları Menüler Girdi/çıktı formları Komut dili Arabirim sistemleri kullanıcıya: Bilgisayarın girdiyi kabul edip etmediğini Doğru formda olup olmadığını İşlemde gecikme olacağını İşlem veya isteğin tamamlandığını ya da tamamlanmadığını belirten bilgiler gönderirler.

Kullanıcı Arabirim Tasarımı -2 Kullanıcı arabirim tasarımında önemli olan unsurlar: Etkinlik Çekicilik Kullanıcıya önem verme Verimlilik

Kullanıcı Arabirim Tasarımı -3 Ara birimlerde oluşan bazı problemler: Bilginin düzensiz görünümde yığınlar şeklinde olması Kullanıcının yürütmesi gereken çeşitli görevler arasındaki geçişin uyumlu olmaması Ekran üzerindeki komutlarda kullanılan terminolojinin karışık olması Site tarafından verilen hata mesajlarının açıklayıcı olmaması El kitaplarının anlaşılmaz derecede karışık olması