GEMİ KAPTANLARININ PROFİL VERİLERİ ÜZERİNE SAYISAL BİR ANALİZ Dr. Selçuk NAS Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Yüksekokulu   Tel : 0 232 412 88 03          0 232 453 70 72 Fax : 0 232 453 81 81 Mobile : 0 532 331 51 31 Mail : snas@deu.edu.tr        : nas@nasmaritime.com Web : www.nasmaritime.com

ÇALIŞMANIN AMACI Bu çalışma Nas’a (2006) ait “Gemi Operasyonlarının Yönetiminde Kaptanın Bireysel Karar Verme Süreci Analizi ve Bütünleşik Bir Model Uygulaması” konulu doktora tezinden ve verilerinden faydalanılarak hazırlanmıştır. Çalışmanın amacı, doktora çalışmasında veri toplama aracı olarak profil ölçeği değişkenlerine ait veriler kullanılarak, gemi kaptanlarına, istihdam edildikleri örgüte, ve kumandaları altında bulunan gemilere ait değişkenlere ait verilerin karşılaştırmalı analizlerini ortaya koymaktır.

Veri Toplama Yöntemi Bu çalışmada veri olarak Nas’a (2006) ait “Gemi Operasyonlarının Yönetiminde Kaptanın Bireysel Karar Verme Süreci Analizi ve Bütünleşik Bir Model Uygulaması” konulu doktora tezi için toplanan veriler kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak ise aynı tezdeki anket formunun profil değişkenleridir. Bu anket formunda söz konusu edilen profil değişkenleri üç ana bölüm altında 18 değişkenden oluşmaktadır.

Gemi Kaptanlarının Yaş Gruplarına Göre Oransal Dağılımı Milliyetlerine göre yaş ortalamalarına bakıldığı zaman, çalışmaya katılan Türk gemi kaptanlarının yaş ortalaması 44,0 iken yabancı kaptanlarının yaş ortalaması 46,5 olarak tespit edilmiştir.

İstabul Boğaz ve Haydarpaşa Limanı BOTAŞ Ceyhan Terminali Toros Gübre Limanı TCDD İskenderun Limanı İsdemir Demir Çelik Limanı TCDD Mersin Limanı TCDD Antalya Limanı Egeport Kuşadası Limanı TCDD İzmir Limanı Ulusoy Çeşme Limanı Petkim Limanı Nemrut Körfezi İskeleri Aliağa TÜPRAŞ Terminal Dikili Limanı Çanakkale Çimento İskelesi Çanakkale Boğaz Kılavuzluk TCDD Bandırma Limanı BADETAŞ Limanı Bandırma Ambarlı ARPAŞ Limanı DEKAŞ İzmit Kılavuzluk Med Marine İzmit Kılavuzluk Teşk. GEMPORT Limanı (Gemlik) Erdemir Demir Çelik Limanı TCDD Derince Limanı Gelibolu Klavuzluk İstasyonu

Örneklem sayısı 11 Temmuz 2005 – 15 Eylül 2005 tarihleri arasında gerçekleştirilen çalışma sonucu 358 ile sınırlandırılmıştır. Türkiye Batı Avrupa Doğu Avrupa ve Eski D. Bloku Asya ve Uzak Doğu Kuzey Afrika ve Orta Doğu 144 İtalya 24 Ukrayna 21 Hindistan 9 Suriye 12 KKTC 1 Yunanistan 16 Rusya 20 Filipinler 8 Mısır 3 Hollanda 11 Bulgaristan 10 Kore 5 Lübnan 2 Alman Romanya Çin Cezayir İngiltere Polonya Japonya İspanya Hırvatistan 4 Myanmar (Burma) Norveç Litvanya Pakistan Danimarka Karadağ Tayvan Fransa Gürcistan Singapur Slovenya Kamboçya Yugoslavya Azerbaycan 145 78 76 35 18 TOPLAM 353 Diğerleri -- Bahama (2), Belize (1), Malta (1), Antigua (1) -- GENEL TOPLAM 358

Milliyet Grupları “Türk ve KKTC”, “Batı Avrupa”, “Doğu Avrupa”, “Asya ve Uzak Doğu” Gemi Bayrağı Grupları “OECD Ülkeleri Bayrağı”, “Kolay Bayrak Ülkeleri Bayrağı” İşletme Büyüklüğü Küçük Ölçekli (1-5 gemi), Orta Ölçekli (6-20 gemi), Büyük Ölçekli (21 ve üstü) Gemi Tipi Kuru yük, Tanker, Konteyner, Dökme yük gemileri İşletme Tipi Armatör tarafından işletilen, Profesyonel gemi işletme örgütleri tarafından işletilen

Hipotez Testleri Sonuçları HA1: Gemi kaptanlarının profilleri arasında anlamlı farklılıklar vardır. ( H01 – H 21 ) Gemi kaptanlarının değerlendirmelerine göre Gemi kaptanlarının yaşlarının milliyet gruplarına göre anlamlı farklılıklar gösterdiği de tespit edilmiştir (H1). Özellikle Batı Avrupalı gemi kaptanlarının yaş ortalaması 48,48 iken Türk gemi kaptanlarının yaş ortalaması 43,98 olarak tespit edilmiştir. Türk gemi kaptanlarının çalıştığı işletmedeki tecrübesi 4,10 yıl iken Batı Avrupa ülkeleri milliyetindeki gemi kaptanlarının çalıştığı işletmedeki tecrübesi 9,00 yıl, “Asya ve Uzak Doğu” ülkeleri milliyetindeki gemi kaptanlarının çalıştığı işletmedeki tecrübesi 9,59 yıl olarak tespit edilmiştir.

Hipotez Testleri Sonuçları HA1: Gemi kaptanlarının profilleri arasında anlamlı farklılıklar vardır. ( H01 – H 21 ) Gemi kaptanlarının değerlendirmelerine göre Türk gemi kaptanlarının yıl içerisindeki çalışma süresi 8,63 ay iken Batı Avrupa ülkeleri milliyetindeki gemi kaptanlarının yıl içerisindeki çalışma süresi 7,41 ay, “Doğu Avrupa ve eski Doğu Bloku” ülkeleri milliyetindeki gemi kaptanlarının yıl içerisindeki çalışma süresi 6,85 ay olarak tespit edilmiştir. Ayrıca “Doğu Avrupa ve eski Doğu Bloku” ülkeleri milliyetindeki gemi kaptanlarının yıl içerisindeki çalışma süresi 6,85 ay iken “Asya ve Uzak Doğu” ülkeleri milliyetindeki gemi kaptanlarının yıl içerisindeki çalışma süresi 7,93 ay olarak tespit edilmiştir. Türk gemi kaptanlarının çalıştığı işletme büyüklüğü orta ölçekli (8,76 adet gemi) iken Batı Avrupa ülkeleri milliyetindeki gemi kaptanlarının çalıştığı işletme büyüklüğü büyük ölçekli (62,65 adet gemi) olarak tespit edilmiştir. Küçük ölçekli işletmelerde çalışan gemi kaptanlarının çalıştıkları işletmedeki ortalama tecrübesi 3,98 yıl ve orta ölçeklide 5,87 yıl iken büyük ölçekli işletmelerdeki çalışma süresi 10,34 yıldır.

Hipotez Testleri Sonuçları HA1: Gemi kaptanlarının profilleri arasında anlamlı farklılıklar vardır. ( H01 – H 21 ) Gemi kaptanlarının değerlendirmelerine göre Küçük ölçekli işletmelerde çalışan gemi kaptanlarının yaş ortalaması 43,84 iken büyük ölçekli işletmelerde çalışan gemi kaptanlarının yaş ortalaması ise 47,08 olarak tespit edilmiştir. Küçük ölçekli işletmelerde çalışan gemi kaptanlarının işletmedeki tecrübesi 3,98 yıl iken büyük ölçekli işletmelerde çalışan gemi kaptanlarının işletmedeki tecrübesi ise 10,34 yıl olarak tespit edilmiştir. Ayrıca orta ölçekli işletmelerde çalışan gemi kaptanlarının işletmedeki tecrübesi 5,87 yıl iken büyük ölçekli işletmelerde çalışan gemi kaptanlarının işletmedeki tecrübesi ise 10,34 yıl olarak tespit edilmiştir.

Hipotez Testleri Sonuçları HA1: Gemi kaptanlarının profilleri arasında anlamlı farklılıklar vardır. ( H01 – H 21 ) Gemi kaptanlarının değerlendirmelerine göre Kuru yük gemilerinde çalışan gemi kaptanları, gemi işletmelerinde 4,12 yıl çalışırken, konteynerde çalışanlar 5,14 yıl, tankerlerde çalışanlar 8,46 yıl, dökme yüklerde çalışanlar 9,36 yıl olarak tespit edilmiştir. OECD ülkelerine ait gemi bayrağı taşıyan gemi kaptanlarının yıl içerisindeki çalışma süresi 8,28 ay iken Kolay Bayrak ülkelerinin 7,63 ay olarak tespit edilmiştir. Türk gemi kaptanlarının işletmelerdeki tecrübesi 4,14 yıl iken yabancı gemi kaptanlarının 7,80 yıl olarak tespit edilmiştir

ÖNERİLER Küçük orta ölçekli gemi işletmelerinin birleşerek, tecrübe, insan kaynakları, finansman vb. konulardaki kaynaklarını bir araya getirerek büyük ölçekli işletmeler gibi güçlü konuma gelmeleridir. Birleşmeyi tercih etmeyen küçük ve orta ölçekli gemi işletmelerinin ise gemilerini profesyonel gemi yönetim örgütlerinin işletmesine bırakarak yoğun rekabet içerisindeki sektörde hayatta kalmaları önerilebilir. Araştırmanın bulguları arasında bulunan gemi kaptanlarının işletmelerdeki çalışma süresinin ve denizde çalışma süresinin özellikle “Batı Avrupa” ve “Uzak Doğu ve Asya” milliyetlerindeki gemi kaptanları için uzun olduğu tespit edilmişti. Bu ülkelerdeki gemi kaptanlarının uzun süreli çalışmayı tercih etmelerinin sebepleri araştırılması gereken konulardandır.

TEŞEKKÜR EDERİM