ERGENLİK DÖNEMİNDE SAĞLIK SEMPOZYUMU 22 Şubat 2014 TEKİRDAĞ GENÇLİK ÇAĞININ RUHSAL ÖZELLİKLERİ İlkbahar Emine Eraslan Çocuk Gelişimi Uzmanı ERGENLİK DÖNEMİNDE SAĞLIK SEMPOZYUMU 22 Şubat 2014 TEKİRDAĞ

Şimdiki gençler kurallara boş veriyorlar Şimdiki gençler kurallara boş veriyorlar. Çok duyarsızlar ve beklemesini bilmiyorlar… Bu sözleri, Hz. İsa’dan sekiz yüz yıl önce yaşamış Hesiod adında bir düşünür söylemiş. Sokrates de buna benzer görüşler ileri sürmüş, çağının gençliğinden yakınmış. Batı dillerinde adolescence diye bilinen bu dönemin söz anlamı da büyümedir.

İki yaşında bir çocuğun karıştırıcı, tutturucu, inatçı, bencil olması doğaldır. Bu yaşta bir çocuğun yerinden kalkmayan, otur denince oturup, kalk denince kalkan bir davranış göstermesi sağlık belirtisi değildir. Bunun gibi gencin, çağının özelliklerini göstermeyişi sağlıksızlık göstergesidir. Aşırı uysal, ana baba sözünden çıkmayan, hiç tepki göstermeyen, duygusal dalgalanma göstermeyen bir genç için kaygılanmak gerekir.

Anna Freud’un dediği gibi bu çağın uyumsuzluğu bir sağlık belirtisi sayılmalıdır. Ana ve babasına hiç sorun çıkarmayan, hiç sürtüşmeye girmeyen, daha çok özgürlük ve hak aramayan bir genç ancak “iyi çocuk” olarak kalır, büyüyemez.

Çocuklar büyümek ister Çocuklar büyümek ister. Onlar için büyümek demek özgür ve bağımsız olmak demektir. Ebeveynler çocuklarının büyümesini ister. Büyüyen çocuk daha az sorumluluk, daha az korku demektir. Erişkinler artık büyümemek ister. Çünkü onlar için büyümek, yaşlanmak demektir.

İdeal anne babalık yoktur. Aile dinamik bir sistemdir İdeal anne babalık yoktur. Aile dinamik bir sistemdir. Herkes farklı olduğundan, her ilişki de farklıdır. Her aile kendi kişiliğine göre kurallarını ve yolunu oluşturur. Gençlik çağı bağımsızlık çağıdır. Topluma karışma çağıdır. Genç evden kopar, çevreye yönelir. Gerçekten bu çağda evde oturmak, gence işkence gibi gelir.

Ana babasından değişik olma eğilimi onu bir bakıma boşlukta bırakmıştır. Bu boşluğu yeni yakınlıklar ve ilişkiler kurarak doldurmak ister. Yaşıtlarının davranış, giyim kuşam beğenilerini benimser.

BOŞLUK Nedir Boşluk? Boşluk eski Türkçe “boş” tan gelir ve yokluk, olmayış, yalnızlık, ama aynı zamanda özgürlük, bağımsızlık gibi anlamlar içerir. Burada ilginç olan bu kelimenin ergenliğin paradoksuna, ama genelde insan olmanın paradoksuna gönderme yapmasıdır. İnsan özgürleştikçe yalnızlaşır. Ergenlikte boşluk duygusundan sıklıkla şikayet edilmesi elbette rastlantı değildir.

BOŞLUK Kendini boşlukta hissetmek, içini boş hissetmek, sıkıntı, kendi duygularını tanımlamada zorluk, kendini var olarak hissedememek.

MERHABA HÜZÜN [Dr. Talat Parman – Ergen Psikiyatristi] «Ergenlik hüzün demektir. Giden ve bir daha geri gelmeyecek olanın hüznüdür. Giden çocukluktur, cinsiyetsiz bedene sahip olma düşlemidir, anne babayla kurulmuş olan o yoğun bağdır. Gidenlerin yasını tutmak gerekir. Ergenlik bir yas sürecidir ve “mutlu ergen yoktur”. Hüzün, yas ve mutsuzluk…»

Ergenliğin tanımını yapmak zordur. Ergenlik değişim demektir Ergenliğin tanımını yapmak zordur. Ergenlik değişim demektir. Ergenlik büyümek demektir. Ergenlik başkalaşım ve dönüşüm demektir. Büyümek ergenliğe özgü değildir, çocuklar da büyürler. Ama pek değişmezler. Öyleyse, ergenler hem büyür, hem de değişirler.

Son dönüşüm canlı olma halinden cansızlığa geçiş olan ölümdür Son dönüşüm canlı olma halinden cansızlığa geçiş olan ölümdür. Sonun başlangıcı doğumdur, ancak sonun başlangıcının farkına varılması ergenlikte olur. Öyleyse ergenlik bir son-başlangıç olmanın zıtlığı ve tuhaflığı ile ve ikinci doğum olarak, bireyi ölüme hazırlayan ve kabullenmesini sağlayan bir süreç olacaktır.

Püberte kelimesi latince “kıllarla kaplanmak” yükleminden köken alır Püberte kelimesi latince “kıllarla kaplanmak” yükleminden köken alır. Püberte ayva tüyü anlamında kullanılır.

Ergenlik, bireyin kendini hemen ilk kez özne olarak tanımladığı ve bir sonraki krize kadar (orta yaş krizi?) geçerli sayacağı kimliğe kavuştuğu bir dönemdir. Ölüm ergenliğin sonunda yadsınamaz bir gerçeklik olarak ortaya çıkacaktır.

PSİKOLOJİK DEĞİŞİM Soyut düşüncede artış, kararsızlık, duygusal dalgalanma, hedef arayışı, kimlik arayışı, anne babadan bir miktar uzaklaşma, arkadaş ilişkilerinde dalgalanma, bağımsızlık arayışı, bireysellik ve gizlilikte artış, hayatı ve çevreyi sorgulama, ilk kez yaşanan deneyimler, fikri yoğunluk, ideolojik arayış.

GENÇLİKTE BENLİK VE KİMLİK Ben, benlik; Kişiyi o kişi yapan, başkalarından ayıran duygu, tutum ve davranışların tümüdür. İnsan kendi kişiliğini, benliğini nesnel olarak değerlendirmez. Benlik kavramı insanın kendi benliğini algılayış ve kavrayış biçimi olarak tanımlanır.

GENÇLİKTE BENLİK VE KİMLİK Çocuklukta ana babaya benzemek çocuğa yetmektedir. Çünkü çocuk gözünde ana, babası en akıllı, en güçlü ve yanılmaz yaratıklardır. İlkokul çağında ise öğretmendir onun modeli. Ergenlik döneminde işler değişir. Ana baba artık kusursuz örnek olmaktan çıkar. Genç eleştirici gözle baktıkça beğenmediği, kendine aykırı gelen pek çok özellikler bulmaya başlar. Artık anne baba her şeyin en doğrusunu bilen, yanılmaz kişiler değildir.

GENÇLİKTE BENLİK VE KİMLİK Gencin yoldan sapması kötü arkadaşa uyma sonucu ortaya çıkmaz. Tersine, ana babasından yeter destek bulamayan genç, olumsuz arkadaşlıklara yönelir. Ancak ana babanın denetlemesi ve uyarısı gereklidir. En sağlıklı gençler bile ara sıra yoldan çıkma eğilimi gösterebilir. Ana ve babasıyla ilişkileri sağlıklı gelişen bir genç, kendini bir süre kapatırsa bile, geri dönüş yapmasını bilir.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Kuşkusuz, gençlik çağında ortaya çıkan değişikliklerin tümü olumsuz değildir. Ruhsal alanda yaşanan çalkantı yanında, gençte pek çok olumlu gelişme gözlenir: Gencin düşünme yeteneğinde önemli bir sıçrama olur. Soyut kavramları daha iyi anlar ve kullanır. İlgi alanı genişler ve çeşitlilik kazanır. Bir şeyler yapmak, başarılı olmak eğilimi çok güçlenmiştir. Eski yeteneklerinden kimisi sivrilir ve öne geçer.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Toplumsal olaylara ilgi duyar. Politika ve ülke yönetimi konularında görüşler ileri sürer. Başlangıçta derme çatma olan görüşleri, okuyup tartıştıkça oluşup gelişir. Kendini ve başkalarını gözlem yeteneği güçlenmiştir. Hiçbir şeyi beğenmez tutumu, giderek yerinde eleştirilere ve yorumlara dönüşür. Coşkuludur. Duygu ve düşüncelerini inançla savunur. Haksızlıklara karşı acımasız bir tutum takınır.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Yaşanan gerçeklere pek aldırmadan, toplum düzeni birden değişsin eşitsizlikler birden ortadan kalksın ister. Amaç uğruna, kendilerine de başkalarına da kötülüğü dokunan eylemlere araç olabilirler.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Anne – babaların her davranışa müdahale etmemeleri ve yanlış davranış durumlarında da öfke kontrolünü iyi yapmaları gerekir ki bu hassas dönemde gencin ruhsal yapısını örselemesin. İnsanlarla iletişimin ana esasları olan: Sakin olma, Sözü güzel söyleme, Sevgi, şefkat ve hoşgörü ile muamele etmenin, çocuklar ve gençlerle iletişimde ana esaslar olduğu unutulmamalıdır.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Ergenle konuşma sırasında dikkat edilecek noktalar: Açık uçlu sorular sorma, Yansıtıcı cevaplar verme, Ergenin açıklamasına izin verme, Ergeni değil de aktiviteyi eleştirme, Ergenin yerine kendini koyup düşünme. Ergen problemlerinde aile ilişkilerini önemsememek problemin çözümünü uzatır.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Ebeveynlik becerilerini arttırma için: Ergenden beklenen davranışlarla ilgili net yönergeler oluşturma, Yönergelere uyum sağlamama durumunda ortaya çıkacak sonuçları net olarak anlatma,

ANNE BABALARA TAVSİYELER Bilişsel gelişimi destekleyen tutumlar: Ergenin fikrini sorma, problem çözümüne katkıda bulunma, Ergenin anlatmaya çalıştığı fikri merak etme, anlamaya çalışma, konuya odaklanma ergenin de odaklanmasına yardım etmedir. Ergende önemsenme duygusu yaratır, benlik saygısını arttırır.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Bilişsel gelişimi engelleyen tutumlar: Ergenin fikrine önem vermeme, İlgisizlik, meraksızlık, alaycı tavırlar, konuyu hafife alma, konuyu değiştirme, dağıtma, geri çekilmedir. Ergenin yeni görüş ve ilişkilere kapanmasına, bebeksi rollere dönmesine neden olur.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Ergene sınırlar koyarken, onun hoşuna giden sınırları da koymaya gayret göstermek ve maksimum 5-10 kural koymak gerekmektedir. Sınırlı sayıdaki iş için rica etmek önemlidir. ERGENLER HAKLARI BİLİYORLAR, AMA SORUMLULUKLARI BİLMİYORLAR.

ANNE BABALARA TAVSİYELER Bu dönemde spora ilgi artar. Gelişen kaslarını çalıştırmak, içte biriken ve taşan gücünü boşaltmak için en uygun uğraştır spor. Daha da önemlisi toplu sporlar, gence yaşıtlarıyla kaynaşma ortamı sağlar. Kendisini arkadaşlarıyla karşılaştırır.

Arkadaşları ile ilişkisi, Bağımsızlık, Kimlik, Seksüalite. Ergenin gelişiminde önemli noktalar: Vücut görüntüsü, Arkadaşları ile ilişkisi, Bağımsızlık, Kimlik, Seksüalite.

ERGENLİK, DERSLER VE AKADEMİK BAŞARI Aileler, ergenin yeterli kapasitesi olup olmadığını gözden geçirilmelidirler. Ergen bireyden kapasitesinin üzerinde ders başarısı beklemek yanlıştır. Sürekli tekrarlamak ergen ile anne baba arasındaki diyalog ve ilişkinin bozulmasına neden olacaktır.

ERGENLİK, DERSLER VE AKADEMİK BAŞARI Okul arkadaşları ile iyi ilişkiler kurmasını sağlayabilirsiniz. Ona yaşından olgun veya daha küçükmüş gibi davranmamalısınız. Onun ile birlikte vakit geçirip, kendini ifade etmesini sağlayabilirsiniz. Aile içi huzuru ve sevgi ortamını onun için hazırlamaya çalışmalısınız.

ERGENLİK, DERSLER VE AKADEMİK BAŞARI Dikkatini devam ettirme konusunda eksikliği olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Onun kapasitesinden daha fazla beklentilere girmemelisiniz. Onun hobilerini artırmaya ders dışında hobileri ile ilgilenmesini sağlamaya çalışmalısınız. Beklenenin çok altında başarı durumunda özel öğrenme güçlüğü olup olmadığını değerlendirmelisiniz.

ERGENLİK, DERSLER VE AKADEMİK BAŞARI Sportif faaliyetler ile ders dışı dinlenmesini sağlayabilirsiniz. Aileyi etkileyen stres etkilerinin okul başarısını düşüreceğini unutmamalısınız. Onun zihinsel yeteneğinin ezber ve taklide göre değil mantık ve üretkenliğe dayalı olması konusunda yönlendirmelisiniz.

ERGENLİK VE SOSYAL GELİŞİM Kendini ifade etmesini sağlayan konuşma ve sohbetler yapmalısınız. Herhangi bir sanat alanında kendini ve duygularını ifade etmesini sağlayabilirsiniz. Tepkilerini konuşarak ifade etmesini sağlayabilirsiniz.

GENÇLİK ÇAĞININ RUHSAL ÖZELLİKLERİ İlkbahar Emine Eraslan Çocuk Gelişimi Uzmanı Teşekkürler …..