SENDİKAL GÜVENCELER

İŞÇİ SENDİKASI ÜYELİĞİNİN GÜVENCESİ Sendikal haklar,öncelikle işe girişte ardından iş ilişkisi devam ederken ve son olarak iş sözleşmesinin sona ermesinde güvence altına alınmıştır. “Bir kimseye karşı bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya,sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya,sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla,cebir veya tehdit kullanan kişi,6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”(TCK md.118)

İŞE GİRİŞTE İŞÇİ SENDİKASI ÜYELİĞİNİN GÜVENCESİ Anayasayla düzenlenen bireysel sendika özgürlüğünün anlam ifade edebilmesi için öncelikle,işçinin bu özgürlüğünün işe girişte,işverenin bu özgürlüğü zedeleyici işlemlerine karşı korunması gerekir. İşverenin işçilerin işe alımlarında sendikal bir nedenle ayrım yapması halinde,işçinin 1 yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilir.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN DEVAMI SÜRECİNDE İŞÇİ SENDİKASI ÜYELİĞİNİN GÜVENCESİ Sendikalı işçilerin sendikasız işçilere göre daha kötü çalışma koşullarına tabi tutulmaları engellenmiştir. “İşveren,bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında,çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz.” ( STİSK.25/2 ) Bu düzenlemeler ile öngörülen sendikal nedenle ayrım yasakları,işverenin eşit davranma borcunun sendikalı ve sendikasız işçiler açısından uygulanmasını ifade eder.

Sendikal tazminatın en az miktarı işçinin 1 yıllık ücretidir Sendikal tazminatın en az miktarı işçinin 1 yıllık ücretidir.Sendikal nedenlerle kendisine bazı haklar verilmeyen işçi,tazminatla birlikte bu hakların verilmesini de isteyebilir. Sendikal tazminatın hesabında dikkate alınacak ücret,işçinin son aldığı çıplak ücrettir. İşverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNDE İŞÇİ SENDİKASI ÜYELİĞİNİN GÜVENCESİ İşveren,sendikaya üye olan veya olmayan işçiler arasında çalıştırmaya son verme bakımından herhangi bir ayrım yapamaz. İşçilerin sendikal hak ve özgürlüklerini kullanmaları nedeni ile işveren tarafından sözleşmelerinin feshedilmesi sendikal nedenle fesih olarak adlandırılır. İş güvencesinin kapsamında bulunan bir işçinin sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi halinde,işçi dava açma hakkına sahiptir. İş güvencesinin kapsamı dışında kalan işçilerin ise feshin geçersizliği ve işe iade amacıyla dava açabilme hakları yoktur. İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir.

İŞÇİ KURULUŞU YÖNETİCİLİĞİNİN GÜVENCESİ STİSK ; işçi kuruluşunda yönetici olduğu için çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin iş sözleşmesinin askıda kaldığını hüküm altına almıştır.Böylelikle yöneticilik nedeniyle iş sözleşmesi sona ermeyecek ancak yöneticilik süresince iş sözleşmesinden kaynaklanan iş görme ve ücret ödeme borçları yerine getirilmeyecektir. İşçi kuruluşu yöneticisi olduğu için işyerinden ayrılan işçilere profesyonel sendika yöneticisi denilmektedir. Yönetici dilerse işten ayrıldığı tarihte iş sözleşmesini bildirim süresine uymaksızın fesheder ve kıdem tazminatına hak kazanır.Yönetici sözleşmesini yöneticilik süresi devam ederken de feshedebilir.

İş sözleşmesi askıya alınan yönetici ; sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi,seçime girememek,yeniden seçilmemek veya kendi isteği ile çekilmek suretiyle görevinin sona ermesi halinde,sona erme tarihinden itibaren 1 ay içinde ayrıldığı işyerinde işe başlatılmak üzere işverene başvurabilir. Bu nedenler dışında kalan bir sebeple yöneticilik görevi sona eren yöneticiyi işverenin işe başlatma yükümlülüğü yoktur. İşçi kuruluşu yöneticisi olmasına rağmen işyerinde çalışmaya devam eden kişiler ise amatör sendika yöneticisi olarak adlandırılır.

İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİLİĞİNİN GÜVENCESİ 1-) Atanması,Sayısı ve Nitelikleri İşyeri sendika temsilcileri,toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetkisi kesinleşen işçi sendikası tarafından atanırlar. Sendikanın atayabileceği temsilci sayısı işyerinde çalışan işçi sayısına göre değişir. STİSK’e göre işyerinde işçi sayısı Elliye kadar ise 1 51-100 ise en çok 2 101-500 ise en çok 3 500-1000 ise en çok 4 1001-2000 ise en çok 6 2000’den fazla ise en çok 8 temsilci atayabilir. İşyerinde çalışmayan bir sendika üyesi veya işyerinde çalışan ancak sendika üyesi olmayan kişiler temsilci olarak atanamaz.

2-) Görev ve Yetkileri İşyeri sendika temsilcileri ve baş temsilci ; işyeri ile sınırlı olmak kaydıyla işçilerin dileklerini dinlemek ve şikayetlerini çözümlemek,işçi ve işveren arasındaki iş birliğini,çalışma barışını ve uyumunu sağlamak,işçilerin hak ve çıkarlarını gözetmek ve iş kanunları ile toplu iş sözleşmelerinde öngörülen çalışma koşullarının uygulanmasına yardımcı olmakla görevlidir.

3-) İşyeri Sendika Temsilciliği Sıfatının Sona Ermesi Temsilcilik görevi,işyeri sendika temsilcisinin çalıştığı ve temsilci olarak atandığı işyerinin işveren tarafından temsilcinin onayıyla değiştirilmesi,temsilcinin iş sözleşmesinin bildirimsiz fesih veya fesih dışında sona erme sebepleri ile ortadan kalkması,iş yeri sendika temsilcisinin atanması için gerekli olan koşullardan birisini kaybetmesi,sendika üyeliğinin sona ermesi ve temsilciyi atayan sendikanın bu sıfatı geri alması hallerinde de sona erer.

İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİLERİNİN İŞ GÜVENCESİ İşveren,işyeri sendika temsilcilerinin iş sözleşmelerini haklı bir neden olmadıkça ve nedenini yazılı olarak açık ve kesin şekilde belirtmedikçe feshedemez. Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde temsilci veya üyesi bulunduğu sendika dava açabilir. İşveren yazılı onayı olmadıkça işyeri sendika temsilcisinin çalıştığı işyerini değiştiremez veya işinde esaslı bir tarzda değişiklik yapamaz.

KURULUŞLARIN FAALİYETLERİ Kuruluşlar tüzüklerinde yer alan konularda serbestçe faaliyette bulunurlar.Tüzükleriyle belirlenen amaçları dışında faaliyette bulunamayacakları hüküm altına alınmıştır. Kanun önünde eşitlik,konut dokunulmazlığı,haberleşme,düşünceyi açıklama ve yayma,toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme gibi temel hak ve özgürlüklerden kuruluşlar yararlanabilir. Üyeleri arasında eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasaklarına uymalıdır. Kuruluşların kendi faaliyetleri ile üyelerine sağladıkları hak ve çıkarların üyesi olmayanlara uygulanması,toplu iş sözleşmesi ve toplu iş uyuşmazlıklarının çözümüne ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla yazılı onaylarına bağlıdır.

KURULUŞLARIN SERBEST FAALİYETLERİ Sendikaların Toplu İş Sözleşmesi Yapma ve Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümüne İlişkin Faaliyetleri Sendikaların yapabilecekleri en önemli faaliyet toplu iş sözleşmesi bağıtlamaktır. İşçi sendikaları,toplu iş sözleşmesinin zorunlu tarafıdır.

2)Yargılama hukukuna ilişkin faaliyetleri Kuruluşlar tüzel kişi olmaları itibariyle taraf ve dava ehliyetine sahiptirler.Çalışma hayatından,mevzuattan,örf ve adetten doğan uyuşmazlıklarda işçi ve iş verenleri temsilen dava açmak ve bu nedenle açılmış davada davayı takip yetkisine sahiptirler. Sendikalar yazılı başvuruları üzerine iş sözleşmesinden ve çalışma ilişkisinden doğan hakları ile sosyal güvenlik haklarında üyelerini ve mirasçılarını temsilen dava açmak ve bu nedenle açılmış davada davayı takip yetkisine sahiptirler. 3) Çeşitli Kurullara Temsilci Gönderme Çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı çalışma meclisi,SGK genel kurulu

SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN YASAK FAALİYETLERİ Temel Hakları Kötüye Kullanma Yasağı Cumhuriyetin Niteliklerine ve Demokratik Esaslara Aykırı faaliyette bulunma yasağı Siyasi Faaliyet Yasağı : Kuruluşlar siyasi partilerin ad,amblem,rumuz,işaretlerini kullanamazlar.Ancak üyeleri yararına bir siyasi partiyle işbirliği yapabilir,onunla hareket edebilir veya ona destek olabilir. İşçi ve İşveren İlişkilerindeki Yasaklar : İşçiler ve işçi kuruluşları işveren kuruluşlarına,işveren kuruluşları da işçi kuruluşlarına üye olamaz ; yönetim ve faaliyetlerine müdahalede bulunamazlar. Ticari Faaliyet Yasağı

KURULUŞLARIN GELİR VE GİDERLERİ Gelirler : Üyelik ve dayanışma aidatları,tüzüklerine göre yapabilecekleri faaliyetlerden sağlanacak gelirler,bağışlar ve malvarlığı gelirleri,malvarlığı değerlerinin devir,temlik ve satışlarından doğan kazançlardan ibarettir. Kuruluşlar ; kamu kurum ve kuruluşları,siyasi partiler,esnaf ve küçük sanatkar kuruluşları ile meslek kuruluşlarından yardım ve bağış almazlar. İşçi kuruluşları yurtdışında kurulu işveren ve işveren kuruluşlarından ; işveren kuruluşları ise işçi ve kuruluşlarından yardım ve bağış alamazlar.

Yasaklara aykırı olarak yardım ve bağış alınması halinde mahkeme kararıyla alınan yardım Hazineye aktarılır. Kuruluşlar,tüm nakdi gelirlerini bankaya yatırmak zorundadır. Kuruluşlar nakit mevcudunun yüzde 10’unu aşmamak kaydıyla konut,eğitim,sağlık tesisleri kurulması amacıyla kamu kurum ve kuruluşlarına ayni ve nakdi yardımda bulunabilirler. Elde ettikleri gelirleri üyeleri ve mensupları arasında dağıtamazlar.İstisna ; Eğitim amaçlı yardımlar

KURULUŞLARIN DENETİMİ Denetimde,yönetim ve işleyişin gelir,gider ve bilançoların ve bunlarla ilgili işlemlerin kanun,tüzük ve genel kurul kararlarına uygunluğu incelenir. İç denetim kanun ve kuruluşun tüzük hükümlerine göre denetleme kurulları tarafından yapılır. Dış denetim zorunludur ve en geç 2 yılda bir yeminli mali müşavirlerce yapılır.

KURULUŞLARIN FAALİYETLERİNİN DURDURULMA NEDENLERİ 1)Tüzük ve Belgelerde Kanuna Aykırılık : Tüzük ve belgelerdeki eksiklikler ya da kanuna aykırılıklar nedeniyle mahkemenin kuruluşun faaliyetini durdurma kararı verme zorunluluğu yoktur. 2)Kapatma Davalarında Tedbir Niteliğinde Faaliyetin Durdurulması

FAALİYETLERİN DURDURULMASININ SONUÇLARI Kuruluşların tüzel kişiliği devam eder.Ancak bu süre içerisinde faaliyetlerini sürdüremez. İşçilerin bu süre içerisinde aidat ödeme yükümlülükleri ortadan kalkar. Uyuşmazlıkların barışçı yollarla çözümüne ve greve ilişkin olarak belirtilen işlemler ve uygulamalar, durdurma kararı ile birlikte askıya alınır. Sendikanın faaliyetinin durdurulmuş olması,sendikanın toplu iş sözleşmesi yapma yetkisini ortadan kaldırmaz.Ancak sendika bu süre içerisinde toplu iş sözleşmesi yapamaz.

KURULUŞLARIN SONA ERME HALLERİ 1)Kendiliğinden Sona Erme Amacın gerçekleşmesi,gerçekleşmesinin olanaksız hale gelmesi, İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması Kuruluşun borçlarını ödeyemez duruma düşmüş olması Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hale gelmesi Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması,hallerinde kuruluşun tüzel kişiliği kendiliğinden sona erer.(TMK md87)

2)Fesih Kuruluşlar kendi tüzel kişiliklerine her zaman son verebilirler.Bu yetki sendika genel kuruluna aittir. 3)Kapatılma Kuruluşlar STİSK’de düzenlenen sebeplerle ve mahkeme kararıyla kapatılabilir.Bunun dışında başka sebeplerle veya idari makamlar tarafından kuruluşların tüzel kişiliğine son verilemez. Kapatılma Nedenleri: Tüzük ve belgelerdeki kanuna aykırılığın süresi içinde giderilmemiş olması Kuruluşların cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslara aykırı faaliyette bulunmaları

SONA ERMENİN SONUÇLARI 1)Tasfiye:Kuruluşların aktif ve pasif malvarlığı belirlenir ve hukuki ilişkileri kesilir. 2)Tahsis:Tasfiye sonucunda geriye kalan malvarlığının nereye devredileceği belirlenir.Kanunda öngörülen tahsis sistemi şöyledir: Sendikalar İçin;tüzel kişiliği sona eren sendikanın malvarlığı ayni nitelikteki bir kuruluşa ya da üyesi bulunduğu üst kuruluşa;üst kuruluş üyesi değilse ayni nitelikteki bir üst kuruluşa bırakılabilir. Konfederasyonlar İçin;üst kuruluşun sona ermesi halinde malvarlığı üyesi buluna kuruluşlara bırakılabilir. NOT:Tüzükte hüküm olmaması ya da fesih halinde genel kurul kararının bulunmaması veya devrin ilgili kuruluş tarafından kabul edilmemesi halinde tasfiye sonucunda kalacak paralar İşsizlik Sigortası Fonu’na aktarılır ve mallar Türkiye İş Kurumu’na devredilir.

HAZIRLAYANLAR : CENNET YAVUZ SÜMEYYE HEKİM SAĞLIK İDARESİ