MADDELERİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Maddelerin ölçülebilen ortak özelliklerinin kütle ve hacim olduğunu öğrenmiştik. Bu ortak özelliklerin dışında her maddenin kendine özgü birtakım özellikleri de vardır. Bu özelliklerden yararlanarak bir maddeyi tanıyabilir ve diğerlerinden ayırabiliriz. Bunlara ayırt edici özellikler adını veririz. Ayırt edici özellik, bir maddenin diğer maddelerden farklı olduğunu gösterir. Renk, koku, tat, sertlik gibi görülebilen veya hissedilebilen özelliklerin maddeleri ayırt etmemize yardımcı olduğunu daha önce öğrenmiştik. Ayrıca maddelerin kaynama, erime, donma noktaları ve yoğunluk gibi ayırt edici özellikleri de vardır.

Kaynama Noktası Isıtılan sıvıların sıcaklıkları ve buharlaşma hızı, kaynama başlayıncaya kadar artar. Kaynama süresince de bu sıcaklık sabit kalır. Bütün sıvıların kaynamaya başladığı sıcaklık farklıdır. Etil alkol gibi saf maddelerin sıcaklığı da kaynama başlayıncaya kadar artar. Ancak, kaynarken sıcaklıkları sabit kalır. Söz gelimi, su 100 °C’ta, eter 64 °C’ta kaynar. Sıvıları, kaynama sıcaklıklarına bakarak ayırt edebiliriz.

Erime ve Donma Noktası Bir katı ısıtılırken sıcaklığı artar. Belli değere ulaşınca da erimeye başlar. Erime süresince bu sıcaklık sabit kalır. Sabit kalan bu sıcaklığa erime sıcaklığı denir. Buzun sıcaklığı 0°C’a ulaştığında erimeye başlar. Buz tamamen eriyinceye kadar bu sıcaklık değişmez. Katıların belli bir erime sıcaklığı vardır. Katı, tamamen eriyinceye kadar sıcaklığı da sabit kalır. Söz gelimi buz erirken sıcaklığı değişmez. Katının miktarı, erime sıcaklığını değiştirmez; yalnızca erime süresini etkiler.

Erime ve Donma Noktası Erimeye başlayan bir katıya daha fazla ısı verilirse erime hızlanır. Sıvı hâle geçen madde ısı kaynağından uzaklaştırılırsa soğumaya başlar. Sıcaklığı belli bir değere düştüğünde donma olayı görülür. Donma süresince sıcaklık sabit kalır. Bu durum bize saf maddelerin donma sıcaklıklarının da sabit olduğunu gösterir. Maddelerin erimeye başladığı sıcaklık ile donmaya başladığı sıcaklık aynıdır. Örneğin su, 0 °C’ta donarken aynı sıcaklıkta buz erimeye başlar. Maddelerin katı hâli hangi sıcaklıkta eriyorsa sıvı hâli de aynı sıcaklıkta donar.

Maddelerin erime ve donma sıcaklıklarının bilinmesi onların kullanımında kolaylık sağlar. Söz gelimi, yüksek sıcaklıklarda eriyenler ısıya dayanıklı eşya ve alet yapımında kullanılır. Kil 1000 °C’ta bile erimeden kaldığı için, kilden yapılmış olan kaplar, pişirme amacıyla kullanılabilir. Araba motorlarının yapımında 1000 °C’a dayanıklı metaller, ampullerde ise 2000 °C’un üzerine kadar ısınabilen teller kullanılır.

Yoğunluk Suda yüzen maddeler, kütleleri artırılsa bile batmaz. Suda batan maddeler kütleleri azaltılsa bile yüzmez. Bu durum yüzme ve batmanın tek başına kütleye bağlı olmadığını gösterir. Hacimleri eşit olan iki farklı maddeyi tarttığımızda farklı kütleler buluruz. Hacmine oranla kütlesi büyük olan maddelere yoğun maddeler deriz. Eşit hacimli katılardan kütlesi büyük olan katı, diğerine göre daha yoğundur. Yoğun maddelerin birim hacmindeki madde miktarı daha fazladır. Yani, aynı hacme sahip iki cisimden birinin kütlesi diğerine göre daha fazladır.

Yoğunluk bir maddenin birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır. Birim hacim olarak 1 mL’yi alalım.Bu tanıma göre bir maddenin 1mL’ lik hacminin kütlesi, o maddenin yoğunluğunu verir. Yoğunluğu suyun yoğunluğundan büyük olan maddeler su içinde batarken yoğunluğu küçük olan maddeler yüzer.

Bir maddenin yoğunluğunu hesaplamak için kütle ve hacim değerlerinin bilinmesi gerekir. Kütlenin, hacme oranı yoğunluğu verir. yoğunluk =kütle/hacim eşitliği ile bulunur.

Her Maddenin Bir Yoğunluğu Vardır Her maddenin kendine özgü bir yoğunluğu vardır. Maddeleri yoğunluğuna bakarak birbirinden ayırt edebiliriz.Örneğin; 1 mL alüminyum=2,70 g 1 mL bakır=8,90 g 1 mL demir=7,80 g 1 mL altın=19,30 g 1 mL gümüş=10,50 g 1 mL etil alkol=0,78 g 1 mL civa=13,60 g 1 mL su=1,00 g 1 mL mum=0,80 g 1 mL tahta=0,60 g 1 mL çinko=7,00 g