Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetiminde Üst Düzey Yönetim Programı (TMPLSM) Üretim ve Operasyon Yönetimi 4: Envanter ve MRP

Gereksinim Planlaması Öngörülen Talep + Hedeflenen Sürede Bitecek Envanter Başlangıç Envanteri = Net Gereksinimler

P.S.I. Planlaması Envanter Satış Üretim Planlama Planı Planlama Üretim, Satış, & Stok Talep Tahmini Azlıklar & Fazlalıklar Sınırlamalar: Sert & Yumuşak Talep Gereks. Satış Planı Envanter Planlama Üretim Planlama Bütçe Taahhütler Fiyat & Klt. Seviye & Karışım Klt. & Zamanlama Satış Kotaları Hzmt Seviyesi Yatırımı Üretim Programı

Finansal bir Yatırımdır Envanter Finansal bir Yatırımdır Talep tahmininde hatalara Planlama hatalarına Kayıt yanlışlıklarına kalite, İş gücü ve makine problemlerine Optimum satın alma & üretim miktarlarına Mevsimsel stoğu kullanarak düzgün üretim seviyeleri oluşturmaya Yüksek Müşteri Hizmet Seviyesi oluşturmaya Sebebiyet verir

Edinme Maliyeti (Depolama ya da taşıma maliyeti) Üç maliyet tipi genellikle envanter kararlarını etkiler Edinme Maliyeti (Depolama ya da taşıma maliyeti) Yokluk Maliyeti (Azlık maliyeti) Alma Maliyeti (Sipariş maliyeti)

Temel değiş tokuşlar Envanter Seviyesi MALİYET Yüksek Düşük Sipariş ya da Kurulum Depolama ya da taşıma Azlık ya da iade

Envanter Maliyetleri DEPOLAMA YA DA TAŞIMA MALİYETLERİ * Sermaye Maliyeti (dolara bağlı fırsat maliyeti Likidite riski * Azlık, Elleçleme, Sigorta * Eskime * Bozulma, Çalınma, Yolsuzluk Vergiler …. AZLIK YA DA İADE MALİYETİ * Kayıp Satışlar * Müşteri İsteği * Bilgi ve Takip Maliyetleri * Hızlandırma * Düşük Üretim Zamanı SİPARİŞ YA DA KURULUM MALİYETLERİ * Sipariş için gereken kırtasiye işleri * Ekipman kurulumu Örneklerin test edilmesi Karşılama ve elleçleme

1. NE KADAR sipariş edilmeli? Temel Konular sipariş Gönderim 1. NE KADAR sipariş edilmeli? Sipariş sıklığı ile ilgili maliyetleri dengeleyin 2. NE ZAMAN sipariş edilmeli? Teslim süresinde talebi karşılamaya yetecek kadar olduğunda

1. Ne kadar sipariş edilmeli? “ EOQ* Yaklasımı” Depolama maliyetini ve sipariş maliyetini dengeleyin EOQ= Ekonomik Sipariş Miktarı

En basit örneği görelim Bilinen & sabit talep Anlık sipariş faturası Miktar indirimi yok Zaman Envanterdeki Birimler Sipariş Miktarı Ortalama Envanter= Sipariş Miktarı/2

ESM Modeli Yıllık Maliyet Toplam Maliyet Eğrisi Depolama Maliyeti Sipariş (Kurulum) Maliyeti Depolama Maliyeti Sipariş Miktarı Optimal Sipariş Miktarı (Q*)

Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ) ´ ´ 2 D S = EOQ H D = Talep (birimler/ zaman periyotu) S = Sipariş başına maliyet ($) H = Depolama maliyeti ($/birim/zaman ) (= C*i)

Sipariş Maliyeti = 100 $/sipariş Birim maliyet = $50 Bir örnek Talep = Yıllık 1000 birim Sipariş Maliyeti = 100 $/sipariş Birim maliyet = $50 Envanter depolama maliyeti = 40 % (ya da stoktaki $ başına 0.4 $ /yıl) Sipariş Teslim Süresi = 2 hafta Bu kahve makinesi için EOQ nedir? ROP nedir? ROP= Yeniden sipariş noktası

Eğer … ne olur? Ve temel iliskilerin hızlıca gözden geçirilmesi Faiz oranları yükselirse? Sipariş takibi otomatik hale gelirse? Depolama maliyeti düşerse? Ürün maliyeti azaltılırsa? Minimum sipariş miktarının maliyeti artarsa? Talep değişkenliği artarsa? ne olur?

? ? Azlık! Yeniden sipariş noktası Ne zaman? Elimizde bekleme süresi boyunca talebi karsılayacak kadar Envanter bulunur ? Stoktaki birimler Bir Sonraki Sipariş Girişi Yeniden sipariş noktası ? Bekleme Süresi Azlık! ? Güvenlik Stoğu Zaman Teslim süresi boyunca azlığı hangi sıklıkta tolere etmeliyiz? [aksi halde hangi “hizmet seviyesi” kabul edilebilirdir?]

Yeniden sipariş noktası Bekleme süresi boyunca her bir güvelik stogu seviyesi farklı bir “hizmet seviyesi” anlamına gelir Stoktaki Birimler Bekleme süresi boyunca taleplerin dağıtılması (DDLT) Yeniden sipariş noktası Güvenlik Stoğu Zaman Bekleme süresi boyunca azlık olasılığı [ =(1- Hizmet Seviyesi) ] Bekleme süresi

Daha açık şekilde söylemek gerekirse Bekleme süresi boyunca taleplerin dağıtımı Hizmet Seviyesi P(Bitmiş stok) SS Stoktaki Birimler Ortalama DDLT Yeniden sipariş noktası Güvenlik Stoğu Zaman Bekleme süresi

Depolama maliyeti [Co] ile dengeleyin Uygun hizmet seviyesi nedir? Azlık maliyetini [Cu] Depolama maliyeti [Co] ile dengeleyin Beklenen çok azı edinme maliyeti = Beklenen çok fazla edinme maliyeti P (DDLT > ROP) * Cu = P (DDLT< ROP) * Co (1-Hizmet Seviyesi) * Cu = Hizmet Seviyesi * Co Hizmet Seviyesi = Cu / (Co + Cu) Bu oran ayrıca “Kritik Bölümleme(Fraktile)” olarak da bilinir

Hastaneler için ER teçhizatı Bir örnek Hastaneler için ER teçhizatı Talep normalde aylık 350 birim ortalamayla dağıtılır ve standart sapma 10 birimdir. Bekleme süresi = bir ay Hizmet seviyesi = 95%* (*1.65 ) s © 1995 Corel Corp. ROP nedir? Bunun ne kadarı Güvenlik Stogudur??

ER teçhizatı için ROP x = ? Sıklık m = 350 Hizmet Seviyesi = 95% P(Bitmiş stok) = 5% Güvenlik Stoğu = x - m m = 350 x = ?

Yeniden siparis noktasını nasıl belirleriz? 1. Bekleme süresinde istenen hizmet seviyesini belirleyin (Örneğin, Kritik Bölümleme formülünü kullanın) 2. Eğer DDLT normal olarak dağıtılırsa , hizmet seviyesine karşılık gelen z’ yi bulun 3. Güvenlik Stoğu = (z) ( DDLT’ nin standart sapması) 4. Yeniden sipariş noktası = Güvenlik Stoğu + Ortalama DDLT

Daha yüksek hizmet seviyeleri için çok yüksek güvenlik stoklarına ihtiyaç vardır 3.3 2.8 Güvenlik Stoğu 2.3 1.8 1.3 0.8 80% 85% 90% 95% 100% Hizmet Seviyesi

İyi Envanter Yönetimi ilgili maliyetleri “optimize eder” Maliyet Optimizasyonuna odaklanın Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ) Ekonomik Gönderim Yükleme (TL,…)

Ve güncel bilgileri kullanır Bilgi Alışverişine odaklanın Materyal Gereksinim Planlaması (MRP)… Yatırım Kaynak Planlaması (ERP) Maliyet Optimizasyonu üzerinde durun Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ) Ekonomik Gönderim Şekli (TL,…)

Fakat en önemlisi, iyi bir Envanter yönetimi belirsizlik ve degiskenlik ile başa çıkar Esnek & Çabuk Cevap üzerinde durun Zamanında (JIT) Toplu Özel Üretim Bilgi Alışverişine odaklanın Materyal Gereksinim Planlaması (MRP)… Yatırım Kaynak Planlaması (ERP) Maliyet Optimizasyonu üzerinde durun Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ) Ekonomik Gönderim Şekli (TL,…)

Optimal Envanter Planlama Radikal Stoklama Alternatifleri SATIŞLAR MALLAR STRATA Q.R. DİĞER 47% 33% 5% 10% 1% 4% 53% TOPLAM Q.R. DİĞER 13% 4% 11% 9% 52% 35% 65% TOPLAM A 80% 17% B 15% 20% C 5% 63% TOPLAM 100% 100% Neden Q.R olmayan “C” tipi malları siparişe göre yapmayalım?

Ürün tiplerinin siparişe göre dağılımı 35% 35% 30% 25% 25% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 5% 5% 0% Yalnızca A Yalnızca B Yalnızca C A&B A&C B&C A,B,&C

Envanter Profil Analizi (IPA) SKU seviyesinde Gerçek ve İstenen ( ya da hedef envanteri) karşılaştıran bir toplama tekniği. Karşılanan (%) = Hedefle kıyaslanan Gerçek Envanter ( 0 to 100%) Fazla (%) = Hedefin üzerindeki miktar ( en yüksek limit değil ) Örnek Hedef günde 10 elma ve 10 portakal Gerçek = 5 elma 15 portakal Karşılanan = 75% (5 elma + 10 portakal = 15/20 x 100) Fazla = 25% (5 elma = 5/20 x 100) IPA = 75 - 25 % Yıllık talebin 120 elma ve 120 portakal olduğunu ve Envanter Dönüş Hedefinin 12 olduğunu farz edin. Envanter Dönüşü = ?? IPA = 75 - 25 %, i.e. stok-dışılığı riski altına girer ve kaynakların ¼ ünü harcamak durumunda kalırız!

MRP: Materyal Kaynak Planlama Üretim Kaynak Planlama

Siparişe göre Yapım (Çekme) Üretim müşteri siparişi kesinleştirdiği Anda başlatılır Siparişe göre Toplama Ön üretim & yedek parça stoklama yapılır; Müşteri sipariş verdiği zaman bitirilir Stoğa göre Yapım (İtme) Önceden üretilir ve beklenen müşteri Siparişlerine göre stoklanır

JIT / MRP JIT (Talep Akışı) İhtiyaç duyulduğu kadar … “Çekme” Düşük Değişkenlik Yüksek tahmin edilebilirlik (Tanımlama yoluyla) Kanban MRP Beklentiye göre … “İtme” Yüksek değişkenlik Yüksek tahmin edilebilirlik (Envanter düşük tahmin edilebilirliği engeller ) Bilgisayar yoğunluklu

Materyal Gereksinim Planlama (MRP) Talebi karşılamak için bir üründen ne kadar gereklidir? Ne zaman? Hangi parçalara ihtiyaç duyulmaktadır? Ne zaman? Parçalar ve komponentler ne zaman sipariş edilmelidir?

MRP Önemli Kavramlar Bağımlı Talep Zaman evreli Planlama Parçaların ve malzemelerin üretimi (satın alınması) doğrudan bitmiş ürüne gösterilen talebe bağlıdır Zaman evreli Planlama Parçalar sipariş yerleştirme ve faturalandırma arasındaki teslim sürelerine göre sipariş edilir

MRP Yapı Taşları Malzeme Hesabı Talep tahmini Rota Çizme Miktarlar da dahil olmak üzere bir ürünün hiyerarşik yapısı Materyal - Parçalar – Komponentler-Yedek parçalar Rota Çizme Detaylı üretim adımları-istenilen sırada BOM’ la eşit aktivite Talep tahmini Bağımsız => Bağımlı

- Gereksinim Planlama + = İstenilen seviyede mal üretmek için gerekli girdi seviyelerini belirleme Toplam Grks. (Talep) Plan Sonu Env Başlangıç Env. Net Grks. + - = YÜKSEK Malzeme Listesi Gereksinimler malzeme listesinin her seviyesinegenişletildi

Materyal Gereksinim Planlama (MRP) Teslim süreleri A 1 gün B 2 gün C 1 gün D 3 gün E 4 day F 1 gün 1 B(4) E(1) D(2) C(2) F(2) D(3) A 2 1 3 4 Talep 10 gün 50 A 8 gün 20 B (Parçalar) 6 gün 15 D (Parçalar) Talebi karşılamak için bir program oluşturun.

Teslim süresini Denkleştirme Day 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A Gereken 50 Sipariş Yerleştirme LT = 1 day Talep : İhtiyaç duyulduğunda Teslim süresini denkleştirme Üretim Siparişi (MO) Satın alma Siparişi (PO) ....

Gereksinim Oluşturun B(4) E(1) D(2) C(2) F(2) D(3) A 2 1 3 4 Day 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A Gereken 50 Sipariş Yerleştirme 50 B Gereken 20 200 Sipariş Yerleştirme 20 200 Yedek Parça BOM Patlama B(4) E(1) D(2) C(2) F(2) D(3) A 2 1 3 4 Parça(QTY) LT

B(4) E(1) D(2) C(2) F(2) D(3) A 2 1 3 4 Parça(QTY) LT Gün 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A Gereken 50 Sipariş Yerleştirme 50 B Gereken 20 200 Sipariş Yerleştirme 20 200 C Gereken 100 Sipariş Yerleştirme 100 D Gereken 40+15 400 300 Sipariş Yerleştirme 55 400 300 E Gereken 20 200 Sipariş Yerleştirme 20 200 F Gereken 200 Sipariş Yerleştirme 200 B(4) E(1) D(2) C(2) F(2) D(3) A 2 1 3 4 Parça(QTY) LT

İşi bitirme MRP Gereksinimleri konsolide edin Parça / materyale göre Bitme süresine göre Ekonomik miktarları belirleyin Sipariş maliyetleri Miktar azaltımları Envanter taşıma maliyetleri MO ve PO’ları dağıtın

Kilit Değişkenler MRP Tahminler (Bağımsız Talep) Materyal listesi => Bağımlı talep Teslim süresi (Parçaya göre) Sipariş Kuralları (e.g. EOQ)

Toplu vs. Karışık Programlama Hafta Toplam Toplu Planlama Hafta Toplam Karışık Model Planlama