GENİŞLEYEN EVREN VE HUBBLE YASASI ASLI NUR GÜL 070101006 YAR. DOÇ. DR. JALE YILMAZKAYA SÜNGÜ

HUBBLE YASASI VE KIRMIZIYA KAYMA

Evrenin genişliyor oluşu onun bir başlangıcının olduğu gerçeğini de su yüzüne çıkarıyor. Bu başlangıç için ortada duran en geçerli kuram da “büyük patlama”. Bu kurama göre evren, 13,7 milyar yıl önce bu patlamayla ortaya çıktı.

LEMAITRE’IN ÇÖZÜMÜ Kusursuz modeli bulduğuna inanıyordu: Tanrı’nın “birinci atom” olarak yarattığı ve bir meşe palamutundan bir meşe ağacının büyüdüğü gibi büyüyüp genişlemeye devam eden ve dönemin bilimsel dahisi Einstein’ın matematiğini sadakatle izleyen bir evren modeli. Böylece Big Bang teorisi ortaya kondu.  

Edwin Hubble, iki yıl sonra Lemaitre’nin kuramını destekleyen gözlemlerde bulundu. Uzaktaki gökadaların bizden uzaklaşma hızı, bizden uzaklığıyla orantılıydı. Hubble, evrenin genişlediğini Doppler etkisini kullanarak keşfetti

Büyük Patlama ve Evrenin Genişlemesi

Genişleyen evrenimizle ilgili 6 "sık sorulan soru" aşağıdadır: 1) Evrenin Merkezi Neresidir? Evrenin merkezi yoktur, çünkü evrenin kenarı yoktur. Sınırlı bir evrende uzay kavislidir; öyle ki, düz bir çizgi boyunca milyarlarca ışıkyılı ilerleyebilseydiniz sonunda başladığınız noktaya geri dönecektiniz. Evrenimizin sonsuz olması da mümkün. Her iki durumda da, gökada grupları evreni tamamen doldurur ve her yönde birbirlerinden uzaklaşarak evreni genişletir

2) Büyük Patlama Evrenin Neresinde Meydana Gelmiştir? Büyük Patlamanın boş uzayda meydana gelen bir patlama olduğu ve patlamanın boş uzayda yayıldığı yönünde yaygın bir kabul var. Bu yanlış bir kabuldür. Büyük Patlamanın belli bir yeri yoktur. Evren Büyük Patlama ile oluşmuştur.

3) Dünya da Evrenle Birlikte Genişlemekte midir? Ne Dünya, ne güneş sistemi, ne de Samanyolu genişlememektedir. Bu nesneler kütleçekimi etkisinin altında oluşmuş ve birbirlerinden uzaklaşmayı bırakmışlardır. Kütleçekimi, gökadaları da gruplar ve kümeler halinde bir arada tutmaktadır. Asıl olarak, evrende birbirinden uzaklaşanlar gökada grupları ve kümeleridir. 4) Evrenin Dışında Ne Var? Uzay, Büyük Patlama'da yaratılmıştır. Evrenimizin bir kenarı veya sınırı yoktur; yani evrenimizin "dışı" diye bir şey yoktur . Evrenimizin, sonsuz evrenlerin bir parçası olması olasıdır (Bkz. Soru 5); ancak bu evrenlerin içinde var olmak için ille de bir uzaya ihtiyaçları yoktur.

5) Büyük Patlama'dan Önce Ne Vardı? Zaman, Büyük Patlama'da yaratılmıştır. Büyük Patlama'dan önce var olup olmadığını bilmiyoruz. Bu nedenle bu soruyu cevaplamak zordur. Bazı kuramlar, evrenin sürekli olarak yaratılan sonsuz evrenlerin ("çoklu evren" olarak adlandırılır) bir parçası olduğu önermesinde bulunur. 6) Eğer Evren 14 Milyar Yaşındaysa, Gökadalar 13.7 Milyar Işıkyılından Daha Uzağa Nasıl Gidebilmişlerdir? Evrenimizin sonsuz büyüklükte olması ve Büyük Patlama'dan beri her yerinin madde ile doldurulmuş olması olasıdır (Bkz. Soru 2). Ancak; ortada evrenin ışık hızından daha hızlı genişlemesini engelleyen bir şey de yoktur. Evrendeki herhangi bir yerel noktada hiçbir şey ışıktan daha hızlı hareket edemese de, bu, evrenin tamamı için doğru değildir. Uzayın ne kadar hızlı genişleyeceği konusunda herhangi bir sınır yoktur.

Genişleyen Evren Henüz gezegenimizin düz mü, yuvarlak mı olduğunun bilinmediği dönemde yaşadığımızı düşünelim. Eğer bir gittiğiniz yere daha sonra yeniden gittiğinizde ve bu yolculuğunuz her seferinde öncekine göre daha uzun sürüyorsa bundan nasıl bir sonuç çıkartırız?

Evrenbilimciler evrenin genişlemesini anlatırken genelde şişmekte olan balon örneğini verirler. Üzerine gökadalar çizilmiş bir balon düşünelim. Balon şiştikçe tüm gökadalar birbirinden uzaklaşır. Evrende gözlenen de bu. Gökadalar, uzaklıklarına orantılı olarak bizden uzaklaşırlar. Gökadalar, büyük patlamanın ardından evrende ortaya çıkan maddeyle oluştular. Ancak, büyük patlamayı evrenin merkezinde patlayan dev bir bomba gibi düşünmemek gerekiyor. Çünkü evren zaten bu patlamayla oluştu. Yani evrenin sınırlarıyla patlama sonucu genişleyen “balonun” sınırları aynı.

Anlamı: Sonuçları: Hubble sabiti hakkında bilgi: Hubble Sabiti, Edwin Hubble'ın keşfiyle ortaya çıkan ve onun adıyla anılan kozmolojik bir sabittir. Hubble Sabitinin değeri Megaparsek başına 3,26 milyon ışık yılıdır. Anlamı: Galaksileri gözlemleyen Edwin Hubble, onların ışıklarının kırmızıya kayma oranlarından hızlarını ve dünyaya olan uzaklıklarını hesaplamıştır, ve bu hızların uzaklıklarına oranının hep sabit olduğunu görmüştür. İşte bu sabit Hubble Sabitidir. Sonuçları: Bu oranın sabitliğinden yola çıkılarak evrenin homojen olduğu ve genişlediği, çünkü ancak homojense sabit bir genişleme oranı olduğu modeli ortaya atılmıştır. Bugün bu tez büyük ölçüde bilim adamlarınca kabul edilen evren modelidir.

Hubble sabiti evrenin yaşı ve boyutunun belirlenmesi açısından önemli bir sabittir. Hubble sabiti, “Hubble Yasası” olarak bilinen V=H0 * R denkleminden elde edilir. V : göz önüne alınan galaksinin bizim galaksimizden uzaklaşma hızı R : galaksinin uzaklığı

HAWKING’İN HAYRETİ “Bugün biliyoruz ki, kütlesel çekim kuvvetinin her zaman etkili olduğu sonsuz genişlikte durağan bir evren modeli olanaksızdır. Yirminci yüzyıl öncesi, evrenin genişlemekte ya da büzülmekte olduğunun hiç önerilmemiş olması, o zamanın genel düşün ortamı için ilginç bir saptama. Genel inanışa göre evren ya sonsuzdan beri hiç değişmeyen bir durumda varlığını sürdürmekteydi, ya da geçmişte bir anda az çok bugün gözlemlediğimiz biçimde yaratılmıştı.”

Kaynaklar: http://www.turkcebilgi.com/hubble_sabiti/ansiklopedi#ansiklopedi http://www.biltek.tubitak.gov.tr/haberler/fizik/s-489-17.pdf http://www.uzelgi.com/index.php/2009/11/23/genisleyen-evren-ve-hubble-yasasi/ http://www.onlinefizik.com/content/view/843/161/ http://forum.donanimhaber.com/m_31470300/tm.htm http://www.msxlabs.org/forum/uzay-bilimleri/80530-evrenin-genislemesi-ve-big-bang.html http://buyukpatlama.blogcu.com/big-bang-teorisinin-temel-delilleri/1777501 http://www.batmans.org/int_hob/astronomy/ders/win_ders34.html