TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI VE ÖNEMİ Dr.Selda Şenbaş Doğan ÇORUM HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Birimi

TUZ ÜLKEMİZ İÇİN ÇOK ÖNEMLİDİR Açık yaraya tuz ekilmez Üzerine tuz biber ekmek Çorbada tuzu bulunmak Yaraya tuz basmak Tadı tuzu kalmamak Azı karar çoğu zarar Tuzu kuru

TUZ NEDİR? Tuz : Ana maddesi sodyum klorür olan ham tuzdan insan tüketimine uygun nitelikte üretilen tuzlardır.

SODYUM VÜCUT İÇİN GEREKLİDİR. ANCAK FAZLASI!!!!!!!!!!!!! Sodyum vücutta damarlarda sıvının hareketi ve sinir sistemi için gerekli bir bileşendir. Sodyum eksikliği az rastlanan bir durumdur. Ancak kusma ve ishal durumlarında aşırı sıvı kaybı olan durumlarda sodyum kaybı oluşabilir.

TUZ VE SODYUM 2.5 İle Çarparak Sofra Tuzu (sodyum klorür) % 40 sodyum % 60 klordan oluşur Etiketlerdeki Sodyum Miktarını 2.5 İle Çarparak Tuz Miktarını Kolayca Hesaplamak Mümkündür

SALTurk Çalışması Birincil Amaç: Türkiye’de günlük tuz alımını saptamak Sodyum alımı ve hipertansiyon ilişkisini araştırmak. İkincil Amaç: Spot idrarda sodyum ölçümü ile günlük sodyum alımı arasındaki ilişkiyi araştırmak.

Günlük Tuz (NaCl) Alımı Cinsiyet Sayı Ortalama SD NaCl Alımı (gr/gün) Tüm grup 1767 18.04 8.34 Erkek 857 19,31 8,67 Kadın 910 16,83 7,86

Cinsiyet & NaCI Alımı (gr/gün) Ortalamalar farkı=2,47 P<0,001

Bölgeler & NaCI Alımı (gr/gün) 19 17 15 13 11 9 7 5 3 Günlük tuz alımı (g/gün) ort.%95CI Ortalamalar farkı=3,4 P<0,001 Kırsal Kentsel

Günlük Tuz alımı ile Kan basınçları arasındaki ilişki SalTurk study, 2008

Regresyon Analizi Sonucuna göre Her 100 mEq/gün Sodyum Alımı (~6 gr. Tuz) Kan Basıncında; Sistolik KB 5,8 mmHg Diastolik KB 3,8 mmHg

Günlük Tuz Tüketimi Önerilenin 3 Katı

SAĞLIKLI OLMAK İÇİN GÜNDE 5 GRAM TUZ YETERLİDİR Günlük sodyum gereksinimi 2400 mg dır. WHO <5 g/gün civarında tuz önermektedir. 2008 yılında yapılan Türk Toplumunda Tuz Tüketimi ve Kan BasıncıÇalışmasına (SALTurk)göre ülkemizde tuz tüketimi çok fazladır (ortalama 18 gram/gün)

ÖLÜMLERİN DAĞILIMI Ülkemizde İlk 10 Ölüm Nedeni İçinde; İskemik Kalp Hastalıkları1. sırada ;Hipertansif Kalp Hastalıkları6. sırada, Temel Hastalık Gruplarına Göre Ölüm Nedeni İçinde; İlk iki sırada kronik hastalıklar bulunmakta, -%48’lik oran ile kardiyovasküler hastalıklar ilk sırada yer almaktadır

Kardiyovasküler hastalıklar Gastrik kanserler Osteoporozis TUZ TÜKETİMİ İLE İLİŞKİLİ HASTALIKLAR Hipertansiyon Kardiyovasküler hastalıklar Gastrik kanserler Osteoporozis Böbrek hastalıkları Diyabet

AŞIRI TUZ BÖBREKLERİMİZE DE ZARAR VERİYOR Ülkemizde sayıları 60 bine yaklaşan diyaliz hastası bulunmaktadır. Diyalize girmekte olan hastaların % 32.5’u diyabet hastası, % 27’si ise hipertansiyon hastasıdır.

SalTurk ve INTERMAP Çalışması İdrar Sodyum (mEq/gün) 1 gram / gün Felçleri % 5 Kalp krizlerini % 3 6 gram /gün Felçleri % 24 Kalp krizlerini % 18 9 gram / gün Felçleri % 34 Kalp krizlerini %25 Hypertension 2003;42:1093-99 Arch Intern Med. 2006;166:79-87

Diyette Tuz Alımının 1gr/Gün Azaltılması Felçlerde %5 lik Kalp krizlerinde %3 lük azalma sağlar. Diyette Tuz Alımının 9 Gr/Gün Azaltılması Felçlerde %34 lük Kalp krizlerinde %24 lük azalma sağlar

Bulaşıcı Olmayan Kronik Hastalıklara Neden Olan Risk Faktörleri •Sigara Kullanımı •Fiziksel İnaktivite •Sağlıksız Beslenme Aşırı Tuz Tüketimi

BEYAN % Tuzsuz yerim 7.92 Az tuzlu yerim 17.08 Normal tuzlu yerim 65.7 FARKINDA MIYIZ? BEYAN % Tuzsuz yerim 7.92 Az tuzlu yerim 17.08 Normal tuzlu yerim 65.7 Çok tuzlu yerim 9.29 Ulusal Hane Halkı Araştırması, 2003, SB

ÜLKEMİZDE YILLIK TUZ ÜRETİM MİKTARLARI (ton) 1978 936.778 1982 1.317.939 1987 1.200.408 1992 1.417.628 1997 2.329.399 2002 2.188.619

+ 400 g + 2400 mg Na 120 g

Ekmek Salamura besinler İşlem görmüş besinler Tuzluklar MAJÖR TUZ KAYNAKLARI Ekmek Salamura besinler İşlem görmüş besinler Tuzluklar

ÜLKEMİZDE EN SIK KULLANDIĞIMIZ TUZ KAYNAĞI BESİNLER

Türkiye’de Sadece Ekmekten Alınan Tuz 7.28gr/gün

Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği’ne göre; (TEBLİĞ NO: 2012/2) Ekmeklerin ağırlığı en az 250 gr olacak ve en fazla %1.5 oranında tuz kullanılacak. 250 gr ağırlıklı bir ekmekte 3,75 gr tuz bulunacak.

ÜLKEMİZDE EN SIK KULLANDIĞIMIZ TUZ KAYNAĞI BESİNLER

ÜLKEMİZDE EN SIK KULLANDIĞIMIZ TUZ KAYNAĞI BESİNLER

ÜLKEMİZDE EN SIK KULLANDIĞIMIZ TUZ KAYNAĞI BESİNLER

ÜLKEMİZDE EN SIK KULLANDIĞIMIZ TUZ KAYNAĞI BESİNLER

ÜLKEMİZDE EN SIK KULLANDIĞIMIZ TUZ KAYNAĞI BESİNLER

Tipik Amerikan Diyetinde Tuz Alım Kaynakları Günlük olarak alınan tuzun ; %15’i Sofrada ya da Pişirme sırasında eklenen, %5’i Besinlerde doğal olarak bulunan, %80’i Hazır işlenmiş besinlerden gelen

TUZLU BESİLERİ TERCİH ETMEK SONRADAN KAZANILAN BİR ÖZELLİKTİR .

TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI ULUSAL PROGRAMI- Farkındalığın Artırılması I Kitlesel bilgilendirme çalışmaları Aşırı tuz tüketiminin zararları Günlük alınması gereken tuz miktarı Gıdalardaki tuz miktarı Diyette tuzun azaltılmasına yönelik pratik öneriler

DÜNYADA TUZU AZALTMA ÇALIŞMALARI HIZLA DEVAM EDİYOR

DÜNYADA TUZU AZALTMA ÇALIŞMALARI HIZLA DEVAM EDİYOR

TERCİH SİZİN … 310 mg 135 mg 835 mg Sirkeli 5 mg < 5 mg 2000 mg Balık Konservesi 60 g 835 mg Sirkeli 5 mg Salatalık turşusu < 5 mg 2000 mg

Tuz eklemeden önce yiyecekleri tadın. BİR KAÇ PRATİK ÖNERİ Tuz eklemeden önce yiyecekleri tadın. Masanızdan tuzlukları kaldırın. Onun yerine limon, sirke, baharat ve yeşillikleri deneyin. Tuzu kademeli olarak azaltın. Sodyum içeriği yüksek besinlerden kaçının. Besinlerin etiketlerini okuyun. Taze sebze meyve, et, tavuk, balık tüketin.

TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI ULUSAL PROGRAMI- Farkındalığın Artırılması II Temel Mesajların Belirlenmesi “TUZU AZALTIN ANCAK KULLANDIĞINIZ TUZ İYOTLU OLSUN” İletişim Materyallerinin Hazırlanması Ulusal Kampanyaların Yürütülmesi Medya Çalışmaları

ÇÖZÜM:UNİVERSAL TUZ İYOTLAMASI

SAĞLIĞINIZ İÇİN DAHA AZ TUZ TÜKETİN

www.beslenme.saglik.gov.tr

Sağlık Bakanı tuza savaş açtı!.. İnsan sağlığına en zararlı 3 beyaz arasında gösterilen tuz konusunda Sağlık Bakanlığı harekete geçti.Bakan Akdağ, tuzun zararlarını anlattıktan sonra masadaki tuzlukları topladı.

Meclis'te tuz savaşı TBMM, tuz tüketiminde "farkındalık" oluşturmak amacıyla harekete geçti. TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu'nun öncülüğünde, "Tuz tüketimi 1 gram azaltıldığında, kalp krizi riskinin yüzde 3, felç riskinin yüzde 5 azaldığı, fazla tuz tüketiminin nelere yol açtığı, dünya ve Türkiye'deki tuz tüketimi" gibi spot başlıkların yer aldığı broşürler hazırlandı.

DİKKAT TUZAK VAR…

TEŞEKKÜRLER…