Güneş Sistemi ve Mars Prof.Dr.D.Ali Ercan

Evrenimizde bulunan milyarlarca galaksiden bir tanesi Evrenimizde bulunan milyarlarca galaksiden bir tanesi..bize 62 milyon ışık yılı Uzaklıktaki NGC4414 sarmal galaksi Hubble teleskopuyla 2002 de keşfedildi... İçersinde bulunduğumuz ‘Samanyolu’ galaksisi de buna benzer dört kollu bir galaksidir ve yaklaşık 100 milyar yıldızdan ve bulutsulardan oluşmaktadır..

Bu galaksilerin merkezlerinde yüksek gravitasyon etkisiyle akıl almaz derecede yoğun maddeden oluşan, ışığın bile kaçamadığı ve zamanın durduğu ‘Kara delikler’ bulunmaktadır.. Kara delikler güneşten defalarca büyük kütleleri olmasına karşın çok küçük hacimlidirler..(5 - 10 km. çapında!!!)

Bu temsili resimde, bir kara delik tarafından yutulan çevredeki maddeden dönüş ekseni yönünde yayılan x-ışınları gösteriliyor. Bir kara delikten 1 kibrit başı (1 mm3) kadar madde, 1000 ton ağırlığındaki 1 000 lokomotifin TOPLAM ağırlığına eşdeğerdir..

Bu temsili resimde , Galaksimiz içersinde Güneşin yeri kırmızı kare ile gösteriliyor. Güneş Galaksi merkezine 32 bin ışık yılı * mesafededir.. Galaksi merkezi etrafında Saniyede 250 km. hızla dönmesine karşın güneşin bir turu 240 milyon yıl sürüyor.. Bu süreye bir ‘Galaktik yıl’ dersek şimdi 57 inci galaktik yıldayız.. Galaksi merkezi Güneş *) bir ışık yılı ışık hızıyla bir yılda alınan mesafedir : 9,46 trilyon km...

Yeni bir yıldız oluşuyor.. Yaklaşık 5 milyar yıl önce de güneşimiz böyle başlamıştı hayata Proto-star

Dünyaya hayat veren ve dünyadan bir milyon defa büyük olan Merkez yıldızımız Güneşin ışıması daha 3,5 milyar yıl sürecek ... Güneş üzerindeki ‘Lekeler’in normal bir teleskopla görünüşü.. Dünya sağ tarafta görünen lekenin büyüklüğündedir.

Güneş her saniye kütlesinden 4,3 milyon ton maddeyi enerjiye çevirerek kaybediyor..Merkezinde 10 milyon derece olan sıcaklık yüzeyinde 5785 derece.. Evrene yayılan bu muazzam enerjinin sadece 2 milyarda biri dünyaya isabet ediyor ve böylece gezegende yaşamı olanaklı kılıyor..

ömrünü tamamlamış ve beyaz cüceye dönüşmüş bir yıldız etrafına yaydığı maddenin ortasında görülüyor..Güneşten 200 kere daha çok parlak olmasına karşın 2300 ışık yılı uzakta olduğu için çıplak gözle görülemeyen bu M57 halka bulutsu 1779 da keşfedilmişti.. Güneşimizin yaklaşık 3,5 milyar yıl sonra alacağı durum da böyle : Nükleer enerjisinin %10 kadarını bitirdikten sonra termodinamik dengesizliğe girecek olan güneş önce hacminin bin katına şişerek bir kırmızı dev olacak, [çapı 10 katı büyümüş görünecek] dünyayı yakıp kavurduktan, tüm canlılığı yok ettikten sonra şekildeki gibi büyük bir patlamayla bir beyaz cüceye dönüşecek..

Güneşe en yakın gezegen Merkür..Merkür’ün bir günü (176 dünya günü) bir merkür yılının tam iki katı !! Dolayısıyla doğu ve batı sürekli yer değiştiriyor.. Merkürde yaşam olanaksız..Hava ve su yok. Gündüz +430, Gece -170 derece

Adını eski roma güzellik tanrıçası Venüs’ten alan bu gezegen dünyaya en yakın gezegendir. (yörünge farkı 32 milyon km) Kendi etrafında dönüşü Güneş sisteminde diğer bütün gezegenlerin aksine*, saat yönündedir.. “kadınlar Venüs’ten, erkekler Mars’tan gelip ortada Dünyada buluşmuşlar” diyenler herhalde bu davranış farkını göz önüne alıyorlardır.... 

Venüs’ün normal teleskopla görülen bulutlarla kaplı hali Çok kalın atmosferin ( %95 CO2) sera etkisinden dolayı yüzey sıcaklığı 700 derecenin üzerinde olan Venüs’te yaşam mümkün değildir.

Evimiz dünya..Bilindiği kadarıyla yaşanabilir tek gezegen.. ’şimdilik’ Dünyanın güneş etrafındaki bir turu 31 556 926 saniyedir.. Kendi etrafındaki Dönüş hızı azaldıkça [ayın etkisi] günler de uzamıştır.. 300 milyon yıl önce bir güneş günü 22 saat ve bir yıl 400 gün kadardı..

Dünya ve ay.. Ay olmasaydı Gel-Git etkisiyle okyanus kıyılarındaki hareketlilik olmayacak ve dolayısıyla dünyada yaşam belki de başlayamayacaktı....

Dünyamız bulutlarla kaplı halde bize güven ve yaşam sevinci veriyor..

Ayrılmaz ikili..Dünya ve Ay

Dünyaya yörünge yakınlığı 78 milyon km. ile ikinci komşu gezegen.. Sakıt (Mars) ve iki küçük uydusu Fobos ve Deymos’un temsili yörüngeleri..

Hubble teleskopundan bütün ihtişamı ile kızıl renkli Mars’ın görünümü.. Yanardağlar, derin kanyonlar, kutupta buzullar..

%97 CO2 ten oluşan Mars atmosferi dünya atmosferinden 10 kat daha incedir..

Üzerinde hiçbir canlı bulunmayan Mars’ın uçsuz bucaksız düzlükleri

İşte Marsta ‘kanallar’ İşte Marsta ‘kanallar’ !! Bir zamanlar, “Marsta medeniyet kuran Marslıların İnşa ettikleri Kanallar” zannedilen doğal yüzey formasyonları..

Tek hareketlilik aktif yanardağlar ve toz bulutları oluşturan rüzgarlar..

Hiçbir canlılığın olmadığı uçsuz bucaksız Mars…

Su !! Mars kutup noktasına yakın bölgelerde keşfedilen buzullar l

Güneş sistemimizin en büyük gezegeni Erendiz (Jüpiter) Dünyadan Dünyadan 318 kere daha kütleli olan Erendizin gravitasyon alanı Dünyamızı Uzayın derinliklerinden gelen ‘gök taşları’nının bombardımanından büyük ölçüde koruyor. Erendiz’in bu koruyucu kalkanı olmasaydı dünyada yaşam olamayacaktı..

En güzel gezegen Sekendiz(Satürn) ve meşhur halkası Çıplak gözle görülebilen son gezegen. İlk çağlardaki “7 katlı Gök” algılamasında 6. katı temsil ediyordu.. 7.nci ve son kat diğer “bütün” yıldızların bulunduğu arş-ı ala idi..

7.Gezegen Uranus’un Güneşe uzaklığı 2,87 milyar km... Mars ötesi “dev gezegenler” olan Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün ağırlıklı olarak gazlardan oluşan iri, fakat görece az yoğun (~ 1g/cm3) gezegenlerdir. Dünyanın ortalama yoğunluğu 5,5 g/cm3..

Hidrojen ve Helyum atmosfer ve yaklaşık 10 bin km Hidrojen ve Helyum atmosfer ve yaklaşık 10 bin km. derinlikte nitrat iyon Denizinden oluşan güzel mavi Neptün sekizinci ve son gezegenimiz. Güneşten 4,5 milyar km. uzakta olan Neptün’e güneş ışığı 4 saat 10 dakikada ulaşır. Güneş çapı 1 metre olan bir top olsa, Neptün 3 kilometre uzaktan bu topun etrafında dönen bir pinpong topu konumundadır..İşte Güneş sistemimiz bu kadar büyük..

3bin km. lik çapıyla Merkür’den daha küçük, donmuş“cüce gezegen” Pluto

Güneş sistemimizde en son 2003 yılında keşfedilen ERİS, Güneşten ortalama 15 milyon km. uzaklıkta Pluto’dan biraz büyük, ikinci “cüce gezegen”dir. Pluto ve Eris normal gezegen kategorisinde sayılmamaktadır..

İşte meşhur Halley “kuyruklu yıldızı”. aslında sadece 15 km İşte meşhur Halley “kuyruklu yıldızı” ..aslında sadece 15 km. uzunluğunda, siyah küçük bir komet ..20 milyon km. kadar uzun kuyruk güneş rüzgarının etkisi ile oluşmaktadır..Antik çağlardan beri gözlenen* bu cisim, 1682 de astronom Edmund Halley tarafından bir komet olarak belirlenmiştir..En son 9.2.1986 da gözlenen Halley’in periyodu yaklaşık 76 yıldır. Bir kuyruklu yıldızın Hz. İsa’nın doğumunda gözlendiği söylentileri bunun Halley olabileceğini akla getirmektedir..Eğer bu doğruysa, en son tarihten geriye doğru Halley’in geçişleri hesaplandığında, Hz. İsa’nın doğumu 1.1.0001 değil, 13 yıl farkla Nisan.0014 olarak bulunur. æ

İki dev gezegen Jüpiter ve Satürn’ün araştırılması amacıyla 1977de uzaya gönderilen Voyager uydusunun hızı 12 km/s. Güneş sisteminin dışına çıkması tam 11 yıl sürdü.. Şimdi bizden yaklaşık 15 milyar km. uzakta, galaksimizin içersine doğru uçuyor.

Voyager’in üzerinde dünyamızın yeri, DNA yapımız, elementler ve daha başka teknik bilgiler içeren bir plaket var.Saatta 45 bin km. lik bir hızla evrenin derinliklerinde belirsiz bir hedefe doğru yol alıyor.. Olur ki bir bulan, anlayan, yanıtlayan olur.. Kim bilir?! daercan@hotmail.com