TOHUMUN ÇİMLENMESİ Tohumdaki embriyonun yeni bitkiyi oluşturmak üzere tohum kabuğunu çatlatarak dışarı çıkıp gelişmesine çimlenme denir. Tohumun çimlenmesi için gerekli şartlar; Su, oksijen, sıcaklık ayrıca tohumun olgunlaşmış olması gereklidir. Tohumun çimlenmesi sırasında meydana gelen olaylar şu sıraya göre gerçekleşir: Tohum osmozla su alarak şişer. Su alan tohumun hacmi arttığı için tohum kabuğu çatlar. Embriyo hücrelerinde giberellin hormonu üretilir. Giberellin dormansiyi devam ettiren absisik asitin etkisini ortadan kaldırır. Ayrıca amilaz enziminin üretilmesini sağlar. Besi dokudaki nişasta amilaz enzimi ile sindirilerek basit şekerlere dönüştürülür. Bu şekerler embriyo hücreleri tarafından solunumda kullanılır ve hücrelerin bölünüp çoğalması için gerekli enerji sağlanır. Bu nedenle çimlenmekte olan tohumun kuru ağırlığında bir azalma görülür. Sitokinin hormonu embriyoya geçerek hücre bölünmesini ve uzamasını uyarır. Embriyo hücreleri mitoz geçirir. Oluşan hücreler farklılaşarak embriyonik kök ve embriyonik gövde oluşur. Kök ve gövde ucundan salgılanan oksin büyümeyi hızlandırır. Önce tohum kabuğundan kök çıkar, sonra gövde çıkar.

Çimlenme mekanizması yönünden bazı tohumlarda çenek toprak altında kalırken bazı tohumlarda çenek toprak üstüne çıkar. Çift çenekli bitkilerin çoğunda ve soğan gibi bazı tek çeneklilerde çimlenme sırasında çenekler toprak üstüne çıkar. Tek çenekli bitkilerin çoğunda ve bezelye, meşe gibi bazı çift çeneklilerde çimlenme sırasında çenekler toprak altında kalır.

Bir tohum olgunlaştıkça su kaybederek Tohumun çimlenmesi Bir tohum olgunlaştıkça su kaybederek dormansi adı verilen metabolik hızın aşırı düştüğü bir evreye girer.Su ve sıcaklık gibi faktörlerle birlikte tohum su alarak dormansi evresinden çıkar ve çimlenir. Tohumdan ilk olarak embriyonik kök yani radikula çıkar.Fasulyelerde hipokotildeki bir çengelin dikleşmesiyle kotiledonlar toprakdan dışarı doğru çekilir.Mısırda ve diğer tahıllarda ise sürgün tüp şeklindeki koleoptilin içinden yukarı doğru dik büyür. Kotiledonların içerdiği besinler çimlenen embriyo tarafından tüketilir. Kotiledon

ÇİMLENMEYE ETKİ EDEN ÇEVRESEL FAKTÖRLER Çimlenme için şu üç çevresel koşulun uygun olması gerekir. 1. Su (nem) 2. Oksijen 3. Sıcaklık Su (nem): Çimlenmenin başlaması için tohumun su alması gerekir. Tohuma alınan su enzimleri aktifleştirir. Suyun alınmasıyla hücreler genişler

VI. Bitkilerde çimlenme A. Tohumun Çimlenmesi Gövde Sıcaklık Embriyo Endosperm Kök

Çift çenekli Tek çenekli Fasülye Mısır Bezelye

Kapalı tohumlu diploit bir bitkide, I. Mikrospordan tüp çekirdeğinin oluşması, II. Triploit endosperm çekirdeğinin oluşması, III. Zigottan embriyo oluşması, IV. Üretken (generatif) çekirdekten sperm çekirdeklerinin oluşması, olaylarından hangileri mitozla gerçekleşir? A) I ve II B) II ve III C) II ve IV D) I, III ve IV E) II, III ve IV (2006 – OSS / Fen – 2)

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III Çift çenekli bir bitkide, erkek organdaki çiçek tozu (polen) ana hücrelerinden başlayıp yeni bir embriyo meydana gelene kadar gerçekleşen bazı olaylar numaralarlı olarak gösterilmiştir. Bu şekilde I, II, III, IV ve V numaralarıyla gösterilen olaylardan hangileri, normal olarak, yeni kalıtsal kombinasyonların ortaya çıkmasını sağlar? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve V E) IV ve V (1998 – OYS)

Normal gelişme koşullarında bir bitkiye, çiçek tomurcukları açmadan önce, işaretli karbon taşıyan karbondioksit verilmiştir. Bitki izlendiğinde, daha sonra oluşan tohumun besin deposunda işaretli karbon taşıyan yağ molekülü bulunmuştur. Tohumda bu birikime ulaşılıncaya kadar bitkide gerçekleşen, I. Tohuma glikozun ulaşması II. Yumurtanın döllenmesi III. Tohumda gliserolün özümlenmesi IV. Çiçek tozlarının olgunlaşması olaylarının ortaya çıkış sırası aşağıdakilerden hangisidir? A) II – I – III – IV B) II – IV – III – I C) III – I – IV – II D) IV – II – I – III E) IV – II – III – I (2000 – OSS)

Bitkilerde meydana gelen, I. Eşeyli çoğalma II. Enine kalınlaşma III. Boyuna büyüme IV. Eşeysiz çoğalma olaylarından hangileri meristem doku tarafından doğrudan gerçekleştirilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IV D) II ve III E) II, III ve IV (1996 – OYS)

A) Ovaryum alt Ovaryum üst Ovaryum orta durumlu durumlu durumlu Yukarıda I, II ve III ile gösterilen şekillerdeki ovaryum durumları aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I II III____ A) Ovaryum alt Ovaryum üst Ovaryum orta durumlu durumlu durumlu B) Ovaryum üst Ovaryum alt Ovaryum orta durumlu durumlu durumlu C) Ovaryum üst Ovaryum orta Ovaryum alt D) Ovaryum alt Ovaryum üst Ovaryum üst E) Ovaryum orta Ovaryum alt Ovaryum üst durumlu durumlu durumlu (2002)

Çiçekli bitkilerde, üremeyle ilgili aşağıdaki oluşumlardan hangisi, karşısında verilen yapının içinde gelişmez? Oluşum Yapı A) Çiçek tozu tüpü Dişicik borusu B) Sperm çekirdeği Çiçek tozu tüpü C) Tohum taslağı Yumurtalık D) Endosperm Tohum E) Embriyo Çiçek tozu (1995 – OYS)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Bir bitkiden, kalıtsal yapısı ana bitkiyle tamamen aynı olan yeni bir bitki elde etmek için, I. Yumurtasının kendi çiçek tozuyla döllenmesi sonucunda oluşan zigotu, doku kültüründe geliştirme. II. Gövdesinden alınan meristemi, doku kültüründe geliştirme. III. Tohumlarını, ana bitkinin yaşama ortamında çimlendirip geliştirme. uygulamalarından hangileri yapılmalıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III (1992 – OSS)

B) İki spermin nukleusunun bir yumurta ile birleşmesi. Çiçekli bitkilerin üremesinde “çift döllenme” olarak bilinen olay aşağıdakilerden hangisine karşılılık gelir? A) Tüp nukleuslarından birinin bir yumurta ile, bir sperm nukleusunun ise diğer yumurta birleşmesi. B) İki spermin nukleusunun bir yumurta ile birleşmesi. C) Bir spermin iki yumurta ile birleşmesi. D) Bir sperm nukleusunun bir yumurta ile ve diğer sperm nukleusunun iki haploit nukleusu ile birleşmesi. E) İki kutup nukleusunun bir yumurta ile birleşmesi. (2007)