TümevarIMCILIK (İndüktİvİzm) Bilim Felsefesi TümevarIMCILIK (İndüktİvİzm) Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

İngiliz devlet adamı ve filozof. Francis Bacon (1561 – 1626) İngiliz devlet adamı ve filozof. Novum Organum Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Tümevarımcılık 17. Yüzyıl – Bilimin doğuşu Tümevarımcılık (İndüktivizm) "İnsan, doğanın yöneticisi ve yorumcusu olarak, doğa düzeni üzerindeki gözlemlerinin izin verdiği kadar eylemde bulunabilir ve nedenleri anlayabilir. Daha ötesini ne bilir, ne de bilebilir." (Novum Organum) Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Tümevarımcılık Yeni bir Organon (Yöntem) Aristo'ya ve eski yöntemlere karşı, yeni bir yöntem, yeni mantık sistemi. Bilim gözlemle başlar Nesnellik - Önyargısız gözlemci Tekil gözlem önermeleri Bilimsel genellemeler Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Tümevarımcılık Tekil önermeler Genelleme (Tümel önerme) Demir ısıtıldığı zaman genleşir Bakır ısıtıldığı zaman genleşir Gümüş ısıtıldığı zaman genleşir Genelleme (Tümel önerme) Metaller ısıtıldıklarında genleşirler Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Tümevarımcılık Genellemelerde bulunabilmek için şartlar Bir genellemeye temel teşkil eden gözlem önermelerinin sayısı çok olmalıdır; Gözlemler çok değişik şartlar altında tekrarlanmalıdır; Kabul edilen gözlem önermelerinin hiçbiri, onlardan elde edilen yasayla çelişmemelidir. Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Tümevarımcılık Tümevarımlı akıl yürütme süreci “Eğer çok sayıda A değişik şartlar altında gözlemlenmişse ve eğer gözlemlenen A’ların tamamı istisnasız B özelliğine sahip ise, bu durumda bütün A’lar B özelliğine sahip demektir.” Dolayısı ile bilim birikimsel olarak ilerler Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Bilimsel genellemeler Tümevarımcılık Tümevarımcı düşüncede bilimin işleyişi Bilimsel genellemeler (Yasalar ve teoriler) Tümevarım Tümdengelim Tahminler ve açıklamalar Tekil gözlemler Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Tümevarımcılık Tümdengelimli (deductive) akıl yürütme Metaller ısıtılınca genleşir Bakır bir metaldir Bakır ısıtılınca genleşir 1 ve 2 öncüller, 3 sonuçtur. Bir tümdengelimin öncülleri doğru ise sonuç da doğru olmalıdır. Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Tümevarım Problemi Tümevarım mantıki temeller üzerinde tamamiyle doğrulanamaz X konumunda t zamanında gözlenen kuğu beyazdır X’ konumunda t’ zamanında gözlenen kuğu beyazdır .... (1000 benzer gözlem) Bütün kuğular beyazdır 1001. gözlem siyah olabilir mi? Russell’ın tavuğu Diğer sorunlar Çok sayıda gözlem? Değişik şartlar altında? Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez

Tümevarım Problemi Tümevarımcının savunması (İhtimaliyet) “eğer çok değişik şartlar altında çok sayıda A gözlemlenmiş ise ve eğer bütün gözlemlenen A’lar istisnasız B özelliğine sahip ise o zaman bütün A’lar muhtemelen B özelliğine sahip olurlar” Sınırlı gözlem/sonsuz ihtimal = 0 Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez