TARİHSEL JEOLOJİ Fanerozoyik 1. Erken Paleozoyik Füsun Alkaya

F A N E R O Z O Y İ K PALEOZOYİK MESOZOYİK SENOZOYİK (EONS) ZAMANLAR (ERAS) F A N E R O Z O Y İ K PALEOZOYİK MESOZOYİK SENOZOYİK 542 my 251 my 65.5 my

Devir (Period) (milyon yıl) Üst Zaman (Eon) Zaman (Era) Devir (Period) (milyon yıl) FANEROZOYİK SENOZOYİK Neojen Paleojen MESOZOYİK Kretase Jura Triyas PALEOZOYİK Permiyen Karbonifer Devoniyen Siluriyen Ordovisiyen Kambriyen

P A L E O Z O Y İ K PERMİYEN KARBONİFER DEVONİYEN SİLURİYEN ORDOVİSİYEN KAMBRİYEN Geç Paleozoyik Erken Paleozoyik

ZAMAN -STRATİGRAFİ BİRİMLERİ ZAMAN BİRİMLERİ ZAMAN DEVİR DEVRE ÇAĞ ZAMAN -STRATİGRAFİ BİRİMLERİ ÜSTSİSTEM SİSTEM SERİ KAT Stratigrafi Birimleri - Hatırlatma

ZAMAN -STRATİGRAFİ BİRİMLERİ KAMBRİYEN DEVRİ KAMBRİYEN SİSTEMİ 488.3 My Geç Üst Orta Orta Erken Alt 542 My ZAMAN BİRİMLERİ ZAMAN DEVİR DEVRE ÇAĞ ZAMAN -STRATİGRAFİ BİRİMLERİ ÜSTSİSTEM SİSTEM SERİ KAT

KAMBRİYEN ( 542 – 488.3 my) - Kambriyen Paleozoyik’in ilk devridir. - 1831 yılında İngiliz jeolog Adam Sedwick Galler’de (Wales) incelediği istifi bölgenin eski adı olan Cambria’ya izafeten, Kambriyen sistemi olarak adlamıştır

KAMBRİYEN Devri / Sistemi SİSTEM / DEVİR SERİ / DEVRE KAT / ÇAĞ Yerel adlama Kuzey Amerika K A M B R İ Y E N Üst / Geç Şidertiniyen Postdamiyen Kroksiyen Turiyen Orta Mayan Akadiyen Albertan Amgan Lenan Alt / Erken Aldeniyen Jorjiyen Vokoban (ezberlenmeyecek)

ORDOVİSİYEN (488.3 – 443.7 my) - Ordovisiyen Paleozoyik’in ikinci devridir - 1879 yılında İngiliz jeolog Charles Lapworth Galler’de incelediği istifi eski bir Gal kavmi olan Ordovices’e izafeten Ordovisiyen Sistemi olarak adlamıştır

ORDOVİSİYEN Devri / Sistemi Tremadosiyen Arenigiyen Lanvirniyen Landeliyen Alt / Erken Karadosiyen Aşgiliyen Üst / Geç ORDOVİSİYEN KAT / ÇAĞ SERİ / DEVRE SİSTEM / DEVİR

SİLURİYEN ( 443.7 - 416 my) - Siluriyen Paleozoyik’in üçüncü devridir. - 1835 yılında, Galler’de çalışan Murchison Galler’de incelediği istifi bu bölgede yaşamış olan Silures kavmine izafeten Siluriyen Sistemi olarak adlamıştır

SİLURİYEN Devri / Sistemi Landoveriyen Venlokiyen Alt / Erken Ludloviyen Pridoliyen Üst / Geç SİLURİYEN KAT / ÇAĞ SERİ / DEVRE SİSTEM / DEVİR

KAMBRİYEN ÖNCESİ KAMBRİYEN PANNOTİYA Pannotiya parçalandı 1.Gondwanaland 2. Lavrensiya 3. Baltika 4. Sibirya 5. Çin 6. Kazakistanya

KAMBRİYEN- ORDOVİSİYEN - tektonik 1. Lavrensiya’nın güneyinde, Iapetus okyanusu’nda: TAKONYA ada-yayının gelişmesi. Lavrensiya-Takonya çarpışması, TAKONİYEN OROJENEZİ Gondwana’nın kuzey kenarında: AVALONYA-KADOMİYA alanının gelişmesi, REYİK OKYANUSU’ nun açılması

KAMBRİYEN- ORDOVİSİYEN - tektonik 1. Lavrensiya’nın güneyinde, Iapetus okyanusu’nda: TAKONYA ada-yayının gelişmesi. Lavrensiya-Takonya çarpışması, TAKONİYEN OROJENEZİ

TAKONYA adayayı’nın coğrafik konumu Orta Kambriyen

Orta Kambriyen’de Lavrensiya’nın güneyinde TAKONYA adayayı Orta Kambriyen’de Lavrensiya’nın güneyinde (bu günkü kuzey Amerika’nın doğusu) bir ada yayı (veya yayları) gelişti. A B KD GB B A

ADAYAYI MODELİ

TAKONYA adayayı KD GB Enine kesit Blok diyagram

Geç Kambriyen’de bu ada yayı (veya yayları) bir mikro kıtayla (veya mikro kıtalarla) çarpışarak Takonya karasını oluşturdu K G Orta Kambriyen Geç Kambriyen

TAKONİYEN OROJENEZİ (LAVRENSİYA-TAKONYA çarpışması) Erken Ordovisiyen Geç Ordovisiyen

KAMBRİYEN- ORDOVİSİYEN - tektonik Gondwana’nın kuzey kenarında: AVALONYA-KADOMİYA alanının gelişmesi, REYİK OKYANUSU’ nun açılması

AVALONYA-KADOMİYA alanı KAMBRİYEN ÖNCESİ 600 milyon yıl önce Afrika ve Güney Amerika’nın kuzey sahili açıklarında gelişen dalma-batmaya ilişkin volkanik yay oluştu AVALONYA-KADOMİYA alanı PANNOTİYA

KAMBRİYEN ÖNCESİ Avalonya-Kadomiya Pannotiya PANNOTİYA

AVALONYA KAMBRİYEN

AVALONYA ERKEN ORDOVİSİYEN REYİK

- Adını Newfoundland’in Avalon yarım adasından almıştır -Bileşenleri dalma-batma ile ilişkili mağmatik kompleksler ve bunlardan türeyerek marjinal havzalarda biriken sedimanterlerden oluşur. -Avalonya’da bu günkü İngiltere, Galler, Belçika (Avrupa’nın parçaları) , Doğu Newfoundland, Kuzey Nova Skotiya, Yeni Brunsvik, Doğu Masaşusets (Kuzey Amerika’nın parçaları) yer almaktaydı.

-Avalonya ile Gondwana arasında açılan okyanus Reyik Okyanusudur. Avalonya, Geç Proterozoyik ve Kambriyen’de Gondwanaland’in kuzey kenarının bir bölümüydü Erken Ordovisiyen’de Gondwanaland’den koparak kuzeye doğru hızla kaymaya başladı. -Avalonya ile Gondwana arasında açılan okyanus Reyik Okyanusudur. Avalonya, Ordovisiyen sonunda (Aşgiliyen) Baltika ile çarpıştı Bu çarpışma ile Erken Kaledoniyen (Şelviyen) deformasyonları meydana geldi.

YAY ARDI RİFTLEŞME MODELİ

GONDWANA nın kuzeyi REYİK OKYANUSU AVALONYA Prototetis-Iapetüs

AVALONYA REYİK

KAMBRİYEN- ORDOVİSİYEN - tektonik Gondwana’nın kuzey kenarında: AVALONYA-KADOMİYA alanının gelişmesi,

KADOMİYA Kadomiya alanı (=Batı Kipçak yayı) intraokyanusal (okyanus içi) bir yaydır.

KADOMİYA Kadomiya Batı Kipçak yayı

KADOMİYA A B

KADOMİYA Kadomiya alanı Geç Ordovisiyen-Erken Siluriyen’de Gondwana’ya eklendi. Geç Ordovisiyen Erken Siluriyen

Ordovisiyen sonu Siluriyen başı Kadomiya alanı (sarı renkli)

Gondwana’nın kuzey kenarında: PALEOTETİS’ in açılmaya başlamasıyla SİLURİYEN - tektonik 1. Lavrensiya ile Baltika+Avalonya müşterek kıtasının çarpışmaya başlaması KALEDONİYEN OROJENEZİ Gondwana’nın kuzey kenarında: PALEOTETİS’ in açılmaya başlamasıyla HUN KITASI’ nın ayrılması

KALEDONİYEN OROJENEZİ SİLURİYEN - tektonik Lavrensiya ile Baltika+Avalonya müşterek kıtasının çarpışmaya başlaması KALEDONİYEN OROJENEZİ

SİLURİYEN - tektonik Erken Ordovisiyen’de Gondwanaland’den ayrılan Avalonya kıtası Ordovisiyen sonu-Siluriyen başında Baltika kıtasına eklendi.

SİLURİYEN - tektonik -Iapetus okyanusu kapanmaya devam ettikçe Baltika+Avalonya müşterek kıtası ile Lavrensiya birbirlerine yaklaştılar.

SİLURİYEN - tektonik Erken Siluriyen’de, Avalonya-Baltika kıtası Lavrensiya ile çarpışmaya başladı. ÇARPIŞMA Lavrensiya Baltika Iapetus Avalonya Reyik okyanusu

SİLURİYEN - tektonik Geç Siluriyen’de Baltika’nın İskandinavya-İngiltere bölümü ile Lavrensiya’nın Grönland-İskoçya bölümü çarpıştı. Bu çarpışmayla Kaledoniyen orojenezi meydana geldi.

SİLURİYEN - tektonik Kaledoniyen orojenezi’nin en şiddetli dönemi Geç Siluriyen-Erken Devoniyen’dir

Gondwana’nın kuzey kenarında: PALEOTETİS’ in açılmaya başlamasıyla SİLURİYEN - tektonik Gondwana’nın kuzey kenarında: PALEOTETİS’ in açılmaya başlamasıyla HUN KITASI’ nın ayrılması

PALEOTETİS’İN AÇILMASI Geç Ordovisiyen-Erken Siluriyen’ de Kadomiya Gondwana’ya eklendi. Paleotetis okyanusu yay ardı riftleşme ile açılmaya başladı. Paleotetis’in açılmasıyla Hun kıtası Gondwana’dan ayrıldı

Ordovisiyen sonu Siluriyen başı Kadomiya alanı (sarı renkli)

Zo: Zonguldak İs: İstanbul Ko: Konya To: Toridler

Lavrensiya Baltika Avalonya Gondwana