Güneş Vakfı İlim-Kültür ve Sanat Merkezi

KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE DOĞU ANADOLU TARIMINA ETKİLERİ (9 Mayıs 2008)                              Rafet ASLANTAŞ

“İklim sistemi vahşi-kızgın bir hayvana benzer, İnsanoğlu da onu değnekle dürtükleyip durur.’’

İnsanoğlu tarafından atmosfere verilen gazların sera etkisi yaratması sonucunda, dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma denilmektedir… Yeryüzünün iklim sisteminde sera gazlarının önemi büyüktür. Sera gazlarının bulunmaması durumunda yer yüzünün sıcaklığının bugüne göre 30 oC daha soğuk olacağı hesaplanmıştır.

Dünya yüzey sıcaklığı TÜRKİYE

Türkiye Sıcaklık Haritası

DÜNYAMIZ ISINIYOR (Dünyanın ateşi yükseliyor!) GÖSTERGELER Atmosferdeki sera gazlarının seviyesi yükselmekte. Ve bu sera gazlarının yükselmesinde, en önemli paya sahip olan gaz karbondioksittir. (Diğerleri Su Buharı, CH4, N2O, Kloroflorokarbon).

DÜNYAMIZ ISINIYOR GÖSTERGELER Geçen yüzyıl içerisinde Dünya’nın yüzey sıcaklığı 0.3-0.6 oC artmıştır. Son yüzyılın en sıcak 10 yılı son 15 yıl içerisinde gerçekleşmiştir. 2100’e kadar Dünya yüzey sıcaklığının 1-3.5 oC artması beklenmektedir.

Dünya deniz seviyeleri 15-20cm yükselmiştir. DÜNYAMIZ ISINIYOR GÖSTERGELER Kuzey yarı küresindeki kar örtüsü ve kutuplardaki buzullar azalmaktadır. Dünya deniz seviyeleri 15-20cm yükselmiştir.

DÜNYAMIZ ISINIYOR GÖSTERGELER Dünya kara alanlarındaki yağış miktarı %1 artmıştır. Tropik bölgelerde yağış miktarı azalmıştır. Ekstrem yağışların görülme sıklığı artmaktadır.

Atmosferdeki suyun döngüsü 9-10 günde gerçekleşmekte Atmosferdeki suyun döngüsü 9-10 günde gerçekleşmekte. Yılda 40-42 defa döngü gerçekleşmekte. Su buharı 1 günde ortalama 100 km uzaklaşabilmekte. Buharlaşma her yerden olurken, yağışlar her yere eşit oranda düşmemektedir. SEL-KURAKLIK…

İklim değişikliğinin bazı sonuçları DÜNYAMIZ ISINIYOR İklim değişikliğinin bazı sonuçları

Ekosistemlerdeki Değişim Dünyanın yaradılışından beri, canlılar ile yaşadıkları fiziksel mekan arasında çok yönlü ilişkiler ve etkileşimler söz konusu olmuştur. Belirli bir alandaki canlıların varlığı ve oluşturdukları sisteme EKOSİSTEM denilmektedir. Hassas dengeler… Yok olma, artma ve yer değiştirme…

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ Dünyamız ısınıyor, felaketler yaşanıyor. Ama unutmayalım ki ‘her felaket yeni fırsatlar doğurmaktadır.’ Bizler hazırlıklı olmalıyız. Sahil bölgelerimizde, nüfus yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde küresel ısınmanın olumsuz sonuçları üzerinde yoğun bir şekilde durulurken, yüksek rakımlı yerler ve özellikle Doğu Anadolu Bölgesi gibi karasal iklimin hakim olduğu yörelerde olumlu değişimler ve gelişmelerden bahsedilebilir.

DOĞU ANADOLU BÖLGESİNİN İKLİMİ DEĞİŞİYOR KURAKLIK HARİTAMIZ

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ KURAKLIK HARİTAMIZ

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ İklimdeki bu değişim yıllık yağış miktarının artmasına, vejetasyon periyodunun uzamasına ve sıcaklık değerlerinin yükselmesine sebep olarak Doğu Anadolu Bölgesi tarımı açısından tarımsal uğraşlarda yeni imkanları gündeme getireceği ön görülmektedir.

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ Doğu Anadolu Bölgesi, topoğrafik yapısı ve fizyografyası ile, ülkemizde özel bir durum arz eder. İklimin çeşidini belirleyen temel faktör rakım ve arazi yapısıdır. Bölgede yüksek dağlar ve bu dağların üzerindeki platolar hakim durumdadır. Dağlık alanlardan taşınan materyalin üç farklı havzada (Fırat, Aras ve Çoruh) biriktirilmesi ile oluşan tarım arazileri, ekstrem yağışlarla oluşan erozyon tehdidi altındadır. İklim değerlerindeki bu değişim, toprağın fiziksel ve üretkenlik özelliklerinde bazı olumlu etkiler yaparken, bazı özelliklerinde koruma tedbirlerini gerektirecektir.

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ Toprakların oluşum faktör ve süreçleri, artan bu yağış ve sıcaklığın etkisi ile daha etkin hale gelecek donma çözülme ve ıslanma kuruma faktörleri ile toprak oluşumu bölgede aktif nitelik kazanacaktır.

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ Vejetasyon periyodunun uzaması, yağış miktarının artması ve yıl içerisinde düzenli dağılımı, bölgenin çayır ve mera zenginliği açısından olumlu karşılanmaktadır. Bu durumun hayvancılık potansiyeli yüksek olan bölgemiz için avantaj sağlayacağı bir gerçektir.

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ Özellikle bölgenin mikroklima alanlarında (Çoruh vadisi, Yukarı Fırat Havzası ve Iğdır Ovası) genişleme beklenmektedir. Bitki tür ve çeşit zenginliğine yeni türlerin de ilave edileceği ile ilgili görüşler mevcuttur.

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ Çiçekli bitkiler için vazgeçilmez olan böcek populasyonunun bu değişimden etkileneceği, ekolojik çevre içerisinde bu canlıların oluşacak hassas denge içerisinde yer değiştirecekleri ifade edilmektedir.

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ Bölgemizde iklim verileri açısından kar örtüsü ve karla kaplı gün sayısı son derece önemlidir. İklimdeki bu değişim kar kalınlığı ve karla kaplı gün sayısının değişmesine neden olacaktır. Oluşacak bu yeni durumun bölgenin su kaynakları ve tarımına etkisini olumlu hale getirecek çalışmalar yapılmalıdır. Yerüstü su kaynakları açısından zengin olan bölgenin bu zenginliği özellikle bu kritik dönemde daha verimli kullanılmalıdır.

KÜRESEL ISINMANIN DOĞU ANADOLU TARIMI ÜZERİNE OLASI ETKİLERİ Küresel ısınmanın etkilerinin kötümser bütün senaryolarına karşılık oluşacak yeni durumun Doğu Anadolu Bölgesi için tarımsal yönden olumlu bir takım gelişmelere sebep olacağı ifade edilebilir.

KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE BERABER TARIMSAL AÇIDAN Ekosistemler etkilenmekte Sulu tarım yapılan alanlarda daralmalar Yetiştirme sistemlerinde değişim Ürün desenindeki değişim Üretim maliyetlerindeki artış

Ekosistemler Tropik iklim bölgeleri Sub-tropik iklim bölgeleri Sıcak-soğuk ılıman iklim bölgeleri Kutup iklim bölgeleri

Sulu tarım yapılan alanlarda daralma Bitkisel üretimde ilk sulama Mezapotamya’da Tarım alanları içerisinde sulanan alanın oranı en yüksek 1978 yılındadır. Günümüzde Azalmalar devam ediyor 2020 yılında %18-20 oranında azalma yaşanacak. Toplam sulu tarım alanının yarıdan fazlası Hindistan, Çin, ABD ve Pakistan’a aittir.

Yetiştirme sisteminde değişim Sulama sisteminde (Damlama sulama***) Anacın yerinde yetiştirilip aşılanması Topraksız tarım teknikleri Su Kültürü (Aerophonik kültür) Ortam Kültürü

Ürün desenindeki değişim Su tüketimi az olan tür ve çeşitler önemli. Özellikle yılda birden fazla ürün yetiştiren yörelerdeki imkansızlıklar… (Barajlarımızın doluluk oranları)

Üretim maliyetlerindeki artış Mekan için sabit tesisler (Masrafları yüksek- destek şart) Girdi maliyetlerindeki artış (Mücadele***)

Küresel ısınmanın sonuçları 1. Ekolojik 2. Ekonomik 3. Sosyal sonuçları 4. Sağlık v.s. 1990lı yılların BM Genel sekreteri Boutros Gali “Geleceğin savaşları politik nedenlerden değil, su için çıkacaktır.”

Neler yapılabilir? Dünya ülkeleri (Fedakarlık madurdan bekleniyor- KYOTO protokolü) Ülkemizde (Politikalar geliştirilebilir- 2.-3. Ürün, Özelleştirme kapsamı…) “Suyun değerini kuyu kuruduğu zaman anlarız”. Bireysel (TÜKETİM ÇILGINLIĞINDAN VAZGEÇİLEBİLİR)

Dünyanın geçirmiş olduğu uzun dönem içerisinde birkaç defa iklim değişikliklerini yaşadığı ifade edilmektedir. Ancak bu değişimin diğerlerinden farkı insan sayısı ve onun tabiata etkilerinin diğerinden fazla olduğudur. Bu durumda bu etkilerin olumlu sayılabilecek sonuçlarının iyi değerlendirilmesi hepimizin görevi olmalı.

TEŞEKKÜRLER