ÖFKE DUYGUSUNUN TANINMASI VE KONTROL EDİLMESİ

Öfke konusunda bilinmesi gereken en önemli nokta, öfke duygusunun ortaya çıkışının ya da yaşanmasının engellenemeyeceğidir. Çünkü öfke duygusu doğal bir duygudur ve insanın doğasında vardır. Bu nedenle öfke duygusu insanın hiçbir zaman yok sayamayacağı bir duygudur.

Bireyin, doğal bir duygu olan öfkesini, kendisine ve çevresine zarar vermeden yaşayabilmesi için de, bireyin öncelikle öfkesini fark ederek tanıması, olumlu bir biçimde ifade etmekten korkmayarak, onu sağlıklı bir biçimde yaşaması gerekmektedir.

Öfkesini fark ederek tanıyan ve onu yaşamak zorunda olduğunun bilincinde olan bir bireye öfke duygusunu sağduyulu bir biçimde nasıl yaşayabileceğinin öğretilmesinin gereklidir.

Bireylere öfkelerini fark ederek tanımalarının ve bu duygularını sağlıklı bir biçimde ifade etmelerinin öğretilebileceği en uygun ortamlar okullardır.

Okullarda, bireylerin duygularını, kendilerini geliştirici bir boyut olarak görüp, sağlıklı yollarla ifade etmelerini öğretecek kapsamlı eğitim programlarına gereksinim vardır.

ÖFKE çoğu zaman farkında olmadan yaşanan bir duygudur ÖFKE çoğu zaman farkında olmadan yaşanan bir duygudur. Biyolojik olarak öfke insan sinir sisteminin, içsel ve dışsal istekler, davranışlar ve baskılar karşısında karşısında verdiği bir stres tepkisidir.

öfke ve saldırganlık oldukça karmaşık ilişkiler örüntüsü ortaya koyan iki önemli kavramdır. Bu kavramlar arasındaki ilişkilerin ortaya konulması, incelenmeye değer önemli bir konudur. Saldırganlık amaçsal ve araçsal olarak iki grupta ele alınmaktadır:

1.AMAÇ OLARAK (DÜŞMANLIK iÇEREN) SALDIRGANLIK: Bu saldırganlık türü düşmanca duygular içermektedir. Fiziksel ya da sözlü olarak birine zarar verme niyetini kapsayan davranışlar olarak görülür. Davranışın temelinde düşmanlık duyguları yatmaktadır.

2.ARAÇ OLARAK (DÜŞMANLIK iÇERMEYEN) SALDIRGANLIK: Bu saldırganlık türü tanım olarak; asıl amacı saldırgan olmayan ve karşıdaki bireyi incitmek için yapılmamış fakat, diğer amaçlara ulaşmaya çalışırken başkalarını inciten girişimler olarak tanımlanır.

BİREYLERDE ÖFKENİN ORTAYA ÇIKMASI (ÖFKENİN NEDENLERİ) Öfke bazı durumlarda dış uyarıcılar nedeniyle ortaya çıkabilir. Öfke bazı durumlarda dış uyarıcıların etkisi ve bu dış uyarıcıların bireyde oluşturduğu imgeler ve geçmişe ait çağrışımların etkisiyle ortaya çıkabilir öfke, iç uyarcıların etkisiyle ortaya çıkar Kayıplar: Bireyin yaşamında önemli olan ve sevilen birinin ölümü, fiziksel bozukluklardan dolayı ortaya çıkan kayıplar, kişinin işini kaybetmesi gibi kayıp durumları bireyde, acı, üzüntü ve yas duygularının yaşanmasına yol açar.

Tehditler-Korkular: Bireyin etkisinde kaldığı yasadışı olaylar, saldırıya uğraması, savaş ya da uzun süre işsiz kalma... gibi durumlardan kaynaklanan kaygı, korku ve güvensizlik duygularının bir sonucu olarak öfke duygusu yaşanabilir. Engellenme: Bireyin gereksinimlerinin giderilmesi engellendiğinde yaşadığı çaresizlik ve yetersizlik duygularının sonucu olarak öfke duygusu ortaya çıkar. Reddedilme: Öfke, bireyin başka biri tarafından reddedilmesi durumunda yaşadığı incinme, çöküntü ve değersizlik ve hayal kırıklığı duygularının sonucu olarak ortaya çıkabilir

Öfkenin Kontrol Edilmesini Zorlaştıran Etmenler Bilişsel bozukluklar Yanlış kestirimlerde bulunmak Katı İnançlar Bir davranışta bulunmadan önce zorlukla karşılaşacağını sezinlemek Suçlama suçlayıcı tavır içerisinde olma Felaketleştirme, büyütme Öfkeyi alevlendirici tarzda olumsuz etiketleme ve aşırı genelleme

ÖFKE KONTROLÜ İLE İLGİLİ OLARAK ÖNERİLEN TEKNİKLER Bireyin elinde, öfkelenmesine yol açan olaya yönelik yaptığı yorumunu yeterince destekleyen kanıtı var mı? Öfke yaratan durum karşısında bireyin getirdiği yorumu da göz önünde bulundurarak, öfke yaratan duruma bu yorumdan daha başka bir yada iki farklı yorum daha getirmesi istenebilir. Bütün bu tartışmalar ve açıklamalar her paranın iki yüzünün olduğu gerçeği göz önünde bulundurularak yapılır. Farklı bakış açıları üretmek yaşanan öfkenin düzeyinin azalmasına yol açar.

So What (Ne Olur?); Gerçekte felaket olmayan şeyler öfkenin ilk anlarında bir felaketmiş gibi görünür. Trafikte arabanızla ilerlerken başka bir aracın kendisini geçtiğini gören birey kendisine; Ne olur? Bu durum gerçekten benim sürücülük yeteneğime bir zarar verdi mi? Sorusunu cevaplaması öfkesi kontrol edebilir.

Sonuçta ne olacak? Öfkeli bir durumdayken yapılacak bir davranışın olası sonuçlarını düşünmek hiçte kolay bir şey değildir. Öfke doğası gereği tek yönlü bir duygudur. Aşırı derecede öfkenin başka bir bireye yönelmesi hemen her zaman olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu nedenle bireylerin öfkelendiği durumun ilk başlarında, bu öfkenin gelecekte ne gibi doğurgularının olabileceğini görmeye çalışması önemlidir.

Empati: Öfke bireyde bilişsel miyopluk meydana getirir Empati: Öfke bireyde bilişsel miyopluk meydana getirir. Öfke o anda bireyin algılama ve kavrama odağını daraltıcı etki yapar. Bu nedenle öfkeli olduğu zaman bireyin karşısındakiyle empati kurması oldukça zordur. Bireyin empati kurma becerisini öfkelendiğini hissettiği ilk anda kullanması gerekir. Empati ancak öfkenin kontrolden çıkmasından önce kullanılırsa işe yarar. Gevşeme Egzersizlerinin Kullanılması