‘OKUL ÖNCESİ MATEMATİK EĞİTİMİN’DE EŞLEŞTİRME, SINIFLANDIRMA, KARŞILAŞTIRMA VE SIRALAMA KAVRAMLARI’

Eşleştirme Bir kümedeki her nesneyi diğer kümedeki bir nesne ile eşleme işlemine ‘birebir eşleme’ denir. Piaget’e göre eşleştirme becerisinin temeli sayı korunumu kavramından gelmektedir. Sayı sisteminin temelidir. En erken geliştirilmesi gereken becerilerden biridir. Somut nesneleri eşleştirirken soldan sağa doğru eşleneceğini göstermek iyi olacaktır.

Eşleştirme yapılırken DÖRT boyut göz önüne alınmalıdır: Eşleştirmede kullanılan nesnelerin benzer veya farklı olması Eşleştirilmesi gereken made sayısı Kümelerin eleman sayısı Kümelerin elemanlarının birbiri ile birleştirilmiş olup olmaması

Nesne/varlıkları birebir eşleştirir. Kazanım 6. Nesne ya da varlıkları özelliklerine göre eşleştirir. Göstergeleri: Nesne/varlıkları birebir eşleştirir. Nesne/varlıkları rengine, şekline, büyüklüğüne, uzunluğuna, dokusuna, sesine, yapıldığı malzemeye, tadına, kokusuna, miktarına ve kullanım amaçlarına göre ayırt eder, eşleştirir. Eş nesne/varlıkları gösterir.)

Gruplama/Sınıflandırma Gruplandırma ve sınıflandırma etkinliklerinde özellikle bazı kavramların vurgulanması gerekmektedir. “Aynı”, “farklı” ve “benzer” kavramları, canlı ya da cansız varlıkların gruplanması, grup dışına çıkarılması ve sınıflandırılması için hangi özelliklerin dikkate alındığını anlatabilmek için kullanılmalıdır.

Gruplama/Sınıflandırma Gruplandırma/Sınıflandırma süreci yoluyla, küçük çocuklar benzer nesneler arasında ilişki kurmaya, benzer nesne ve olayları benzer şekillerde ele almaya başlarlar. Bu beceri sayı ve işlem kavramının gelişimi için temel oluşturur. Dört yaşından sonra çocuklar tarafından başarılan bir beceridir.

Okul öncesi dönemde üç türlü sınıflama yeteneği vardır, 2-3 yaş döneminde tek özniteliği sınıflama, 4 yaş döneminde dışarıda bırakıcı sınıflama, 5-6 yaş döneminde sistematik sınıflama olarak sıralanabilir.

Gruplama/Sınıflandırma Okul öncesi dönemde çocuklar genellikle ilk olarak nesneleri renklerine ve şekillerine daha sonrada boyutlarına göre gruplandırabilirler.

Kazanım 7. Nesne ya da varlıkları özelliklerine göre gruplar. Göstergeleri: Nesne/varlıkları rengine, şekline, büyüklüğüne, uzunluğuna, dokusuna, sesine, yapıldığı malzemeye, tadına, kokusuna, miktarına ve kullanım amaçlarına göre gruplar.

Karşılaştırma Gruplama/Sınıflandırma kavramı aynılık ilkesi ile ilgiliyse, karşılaştırma kavramıda ayrılık ilkesiyle ilgilidir. İki nesnenin belli bir özelliğe göre aynı veya farklı olup olmadığını belirleme işlemidir ve sıralama kavramı için temel oluşturur.

Karşılaştırma Çocuklar pek çok karşılaştırma etkinliğini yaparken ‘ daha çok’, ‘daha az’ gibi karşılaştırma kelimelerini kullanırlar. Öğretmenlerinde karşılaştırma kelimelerini kullanmaları çocukları yönlendirir. Büyük-küçük, uzun-kısa, hızlı-yavaş, ağır-hafif, sıcak-soğuk, genç-yaşlı, yüksek-alçak, yakın-uzak, v.b. birçok kavram öğrenilebilir.

Kazanım 8. Nesne ya da varlıkların özelliklerini karşılaştırır. Göstergeleri: Nesne/varlıkların rengini, şeklini, büyüklüğünü, uzunluğunu, dokusunu, sesini, kokusunu, yapıldığı malzemeyi, tadını, miktarını ve kullanım amaçlarını ayırt eder, karşılaştırır.

Sıralama kendi içerisinde karşılaştırma becerisini barındırmaktadır Sıralama kendi içerisinde karşılaştırma becerisini barındırmaktadır. Çocuklar sıralama yaparken, yeni eklenen her nesneyi/durumu ya da varlığı diğerleriyle tekrar tekrar karşılaştırır. Bu nedenle çocukların karşılaştırma becerileri farklı materyaller ve etkinliklerle geliştirildikten sonra daha üst bir beceri olan sıralamaya geçilmelidir.

Sıralama/Serileme Sıralama nesnenin ölçülebilen özellikleri yönünden, diğerlerine oranla ‘aynı’, ‘daha az’ veya ‘daha fazla’ olup olmadığının belirlenmesi ve belirlenen sıraya göre nesnelerin düzenlenmesidir. Sıralamayı nesneleri birbirinden ayıran özelliğe göre düzenleme yani farklılıkları düzenleme şeklinde tanımlayabiliriz.

Sıralama Sıralama karşılaştırmanın en üst seviyesidir ve matematiksel sonuç çıkarma ve sayı sisteminin temelini oluşturmaktadır.

Sıralama Sıralamayı nesnelerin ölçülebilen ve ölçülemeyen özellikleri yönünden iki gruba ayırabiliriz. Sayılarla yapılan sıralama ise kardinal sayı kavramını esas alarak sıralama yapmaktır

Sıralama İki ayrı kümedeki nesneleri sıralamaya ‘çifte sıralama’ denir. Bu sıralama şekli ardışık sayıları saymayı öğrenme ve rakam isimlerini ilişkilendirmede bir hazırlık görevi görür.

Sıralama Ters sıralama, daha önceden düşünülmüş ya da kararlaştırılmış sıralama tersine kullanıldığı zaman ortaya çıkar. En somut örnek geriye saymadır. Sıra bir şekilde öğrenilir sonra tersine çevrilir.

Çocuklar sıralamayı üç aşamadan geçerek öğrenirler, Aşamada, çocuklar rastgele sıralama yaparlar, bu ortalama 3-4 yaş civarında olur. Aşamada, çocuk her defasında rastgele bir nesne alarak bir seriyi deneme-yanılma yoluyla oluşturabilir.Bu ortalama 4-5 yaşlarına rastlar. Aşamada, ya en kısa ya da en uzun nesne başlangıç olarak seçilir ve serinin geri kalanı sistematik olarak inşa edilir.

Kazanım 9. Nesne ya da varlıkları özelliklerine göre sıralar. Göstergeleri: Nesne/varlıkları uzunluklarına, büyüklüklerine, miktarlarına, ağırlıklarına, renk tonlarına göre sıralar.

Örüntü Oluşturma Örüntü, sıralama becerisinin bir üst aşamasıdır. Örüntüyü fark edebilme, var olan örüntüyü tekrar edebilme ve yeni bir örüntü oluşturabilme süreçlerini içermektedir. Tekrar eden özel bir kurala göre sıralama yapmaktır.

Örüntü Oluşturma Trafik lambalarının yanış sırası ve anlamları, Kuralın tekrar edilerek, sıralamanın belirli bir düzende devam etmesi, çocuğun yaşamında pek çok ortamda gerçekleşen bir olaydır: Trafik lambalarının yanış sırası ve anlamları, kaldırımda yürürken gördüğü farklı renklerdeki taşların dizilimi, okulda özel bir gün için yapılan süslemelerde renkli kâğıtların sırayla yapıştırılması, bazı şarkılarda ritimlerin belirgin bir şekilde tekrar etmesi, kumaşlardaki motifler gibi örnekler başkaları tarafından oluşturulmuş örüntüleri fark etmesini sağlar.

Örüntü Oluşturma Örüntü, belli bir kural çerçevesinde sıralanmış gerçek nesneler arasındaki ilişkinin tekrar edilmesidir. Örüntüde “çekirdek” olarak tanımlanan öğe grubu vardır. Örüntü, bu çekirdeğin aynı kurala bağlı kalınarak tekrarlanmasını gerektirir. Bu kazanım için örüntünün en az iki öğeden oluşması gerekir.

Örüntü Türleri Örüntüler yapılarına ve sunuluş biçimlerine göre çeşitlilik göstermektedirler. Genelde örüntüler tekrarlanan ve değişen olmak üzere iki grupta toplanabilir.

Örüntü Türleri Özellikle okul öncesi dönemde ses ve hareket örüntülerine de yer verilmelidir. Kâğıt üzerindeki örüntü etkinliklerine geçilmeden önce ses (tahta çubukla önce plastik bir kaba sonra da başka bir tahta çubuğa vurma, plastik-tahta plastik-tahta kuralı ile devam etme) ve çeşitli hareket (jimnastik yaparken ileriye uzanma-çömelme, ileriye uzanma-çömelme gibi) örüntülerini kapsayan oyunlar oynanmalıdır.

Kazanım 14. Nesnelerle örüntü oluşturur. Göstergeleri: Modele bakarak nesnelerle örüntü oluşturur. En çok üç öğeden oluşan örüntüdeki kuralı söyler. Bir örüntüde eksik bırakılan öğeyi söyler, tamamlar. Nesnelerle özgün bir örüntü oluşturur.